Πιο κοντά από ποτέ στα «μεσάνυχτα» του κόσμου μας, παραμένει το «Ρολόι της Αποκάλυψης» (Doomsday Clock). Το «Ρολόι της Αποκάλυψης» είναι ένα σύμβολο που αντιπροσωπεύει την πιθανότητα μιας ανθρωπογενούς παγκόσμιας καταστροφής, σύμφωνα με τη γνώμη των μελών του ιδρύματος «Bulletin of the Atomic Scientists». Οι επιστήμονες ρύθμισαν το «Ρολόι» με βάση «υπαρξιακούς» κινδύνους για τη ζωή στη Γη: Πυρηνικές απειλές, κλιματική αλλαγή, τεχνολογίες – όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η νέα βιοτεχνολογία – ενώ τα «μεσάνυχτα» συμβολίζουν το θεωρητικό σημείο του αφανισμού…
Η προέλευση του «Ρολογιού της Αποκάλυψης» εντοπίζεται στη διεθνή ομάδα ερευνητών που αποκαλούνται «Ατομικοί Επιστήμονες του Σικάγο», οι οποίοι συμμετείχαν στο «Πρόγραμμα Μανχάταν». Με αυτήν την κωδική ονομασία, «Manhattan Project» αναφέρεται το άκρως απόρρητο αγγλοαμερικανικό πρόγραμμα παραγωγής πυρηνικών όπλων (ατομικών βομβών δηλαδή), που αναπτύχθηκε περί τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το «Bulletin of the Atomic Scientists» ιδρύθηκε το 1945 από επιστήμονες, όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ.
Από το 1942 έως το 1946, το έργο ήταν υπό τη διεύθυνση του στρατηγού Γκρόουβς του Σώματος Μηχανικού του Στρατού των ΗΠΑ. Ο πυρηνικός φυσικός Ρόμπερτ Οπενχάιμερ ήταν διευθυντής του εργαστηρίου που σχεδίασε τις πραγματικές βόμβες. Ως «στρατιωτική συνιστώσα» του έργου ορίστηκε η περιοχή του Μανχάταν. Μετά τους ατομικούς βομβαρδισμούς της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, άρχισαν να εκδίδουν και να δημοσιεύουν ένα ετήσιο ενημερωτικό δελτίο του ιδρύματος «Bulletin of the Atomic Scientists», το οποίο, από την έναρξή του, απεικόνιζε το «Ρολόι» σε κάθε εξώφυλλο.
Από το 1947, το «Ρολόι» αποτελεί μια μεταφορά για τις απειλές που δέχεται η ανθρωπότητα από τις ανεξέλεγκτες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις.
Μια υποθετική παγκόσμια καταστροφή αντιπροσωπεύεται από τα «μεσάνυχτα» στο «Ρολόι», με τη γνώμη του ιδρύματος «Bulletin» – για το πόσο κοντά είναι ο κόσμος μπροστά σε μια ολοκληρωτική καταστροφή – να εκφράζεται από έναν ορισμένο αριθμό λεπτών ή δευτερολέπτων πριν από τα «μεσάνυχτα», που αξιολογείται τον Ιανουάριο κάθε έτους.
Το «Ρολόι» αντικατοπτρίζει τον επείγοντα χαρακτήρα του προβλήματος και μετρώντας αντίστροφα το χρόνο, υποδηλώνει ότι η καταστροφή θα συμβεί φυσικά, εκτός εάν κάποιος αναλάβει δράση για να την σταματήσει. Το 2009, το περιοδικό του ιδρύματος «Bulletin» σταμάτησε την έντυπη έκδοσή του και αποτελεί μία από τις πρώτες έντυπες εκδόσεις στις ΗΠΑ που έγινε εξ ολοκλήρου ψηφιακή. Στην αρχική σελίδα, κάτω από την εικόνα του ρολογιού, ξεχωρίζει η προτροπή: «Know the time» («Γνωρίστε την ώρα»). Τα «Μεσάνυχτα» έχουν ένα βαθύτερο νόημα, πέρα από τη συνεχή απειλή του πολέμου. Υπάρχουν διάφορα πράγματα που λαμβάνονται υπόψη, όταν οι επιστήμονες από το ίδρυμα «Bulletin of the Atomic Scientists» αποφασίζουν τι σημαίνουν πραγματικά τα «μεσάνυχτα» και η «παγκόσμια καταστροφή», σε μια συγκεκριμένη χρονιά.
Μπορεί να περιλαμβάνουν «πολιτική, ενέργεια, όπλα, διπλωματία και επιστήμη του κλίματος».
Στις εστίες κινδύνου συμπεριλαμβάνονται οι πυρηνικές απειλές, η κλιματική αλλαγή, η βιοτρομοκρατία, αλλά και η τεχνητή νοημοσύνη. Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου τοποθετούν το δείκτη του «ρολογιού» σε θέση λίγο πριν από τα «μεσάνυχτα», ανάλογα με το πόσο κοντά πιστεύουν ότι βρίσκεται ο κόσμος μας στο τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού. Το 1947, στην αρχή του Ψυχρού Πολέμου, το «Ρολόι» ξεκίνησε από επτά λεπτά έως τα «μεσάνυχτα».
Πριν από τον Ιανουάριο του 2020, τα δύο χαμηλότερα σημεία για το «Ρολόι της Αποκάλυψης» ήταν το 1953, όταν το ρολόι είχε ρυθμιστεί στα δύο λεπτά μέχρι τα «μεσάνυχτα» αφότου οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση άρχισαν να δοκιμάζουν βόμβες υδρογόνου, και το 2018, μετά την αποτυχία των παγκόσμιων ηγετών να αντιμετωπίσουν τις εντάσεις που σχετίζονται με τα πυρηνικά όπλα και τα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής.
Στις 23-1-2020, το Ρολόι μετακινήθηκε περαιτέρω, στα 100 δευτερόλεπτα (1 λεπτό και 40 δευτερόλεπτα) πριν από τα «μεσάνυχτα», που σημαίνει ότι η κατάσταση του «Ρολογιού», όπως παρουσιάστηκε στις 23-1-2024 (90 δευτερόλεπτα) και η οποία παραμένει ίδια με την περσινή, είναι η πλησιέστερη στα «μεσάνυχτα» από την έναρξη του «Ρολογιού» το 1947. Όταν το «Ρολόι» δημιουργήθηκε για πρώτη φορά, ο μεγαλύτερος κίνδυνος προερχόταν από τα πυρηνικά όπλα. Η κλιματική αλλαγή εισήχθη ως παράγοντας για πρώτη φορά το 2007.
«Ο κόσμος το 2023 εισήλθε σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς κατέγραψε τη θερμότερη χρονιά και οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου συνεχίζουν να αυξάνονται», τόνισε η κ. Ρέιτσελ Μπρόνσον, πρόεδρος και CEO του ιδρύματος «Bulletin», και συμπλήρωσε: «Οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στον Βόρειο Ατλαντικό, κατέρριψαν ρεκόρ και ο πάγος στη θάλασσα της Ανταρκτικής μειώθηκε στη χαμηλότερη ημερήσια έκταση μετά την έλευση των δορυφορικών δεδομένων».
Οι δυσοίωνες τάσεις συνεχίζουν να δείχνουν προς την καταστροφή, συμπεριλαμβανομέ- νου του γεγονότος ότι η Κίνα, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν μεγάλα χρηματικά ποσά για να επεκτείνουν ή να εκσυγχρονίσουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου λόγω λάθους ή εσφαλμένου υπολογισμού.
Σήμερα, οι πυρηνικοί επιστήμονες, επικαλούμενοι τις ρωσικές ενέργειες με τα πυρηνικά όπλα, μέσα στα πλαίσια της εισβολής στην Ουκρανία, τον πόλεμο στη Γάζα μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ που διαθέτει πυρηνικά όπλα, αλλά και την επιδείνωση της κατάστασης λόγω κλιματικής αλλαγής, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, αναγνωρίζοντας τα παραπάνω ως παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν μια παγκόσμια ολοκληρωτική καταστροφή. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κλιμάκωσε τις εντάσεις με τη Δύση στα πιο επικίνδυνα επίπεδα, από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Ο τερματισμός του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία μοιάζει μακρινό σενάριο και η χρήση πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία σε αυτήν την σύρραξη παραμένει έως και σήμερα ένα σοβαρό ενδεχόμενο. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία κατέχουν σχεδόν το 90% των πυρηνικών κεφαλών παγκοσμίως, ένας επαρκής αριθμός για να καταστρέψει τον πλανήτη, όχι μόνο μια φορά, αλλά πολλές φορές…
Από την άλλη πλευρά, οι βομβαρδισμοί του ισραηλινού στρατού έχουν σκοτώσει πάνω από 25.000 Παλαιστίνιους, σύμφωνα με τις υγειονομικές αρχές στη Γάζα. «Ως ένα πυρηνικό κράτος το Ισραήλ, οι ενέργειές του σχετίζονται ξεκάθαρα με τη συζήτηση σχετικά με το “Ρολόι της Αποκάλυψης”.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι, η σύρραξη μπορεί να κλιμακωθεί ευρύτερα στην περιοχή, δημιουργώντας έναν ευρύτερο συμβατικό πόλεμο, που θα προσελκύσει περισσότερες πυρηνικές δυνάμεις ή δυνάμεις που βρίσκονται κοντά στην απόκτηση πυρηνικών όπλων», δήλωσε η κ. Μπρόνσον. Πρόσθεσε επίσης πως «το ότι οι δείκτες του “Ρολογιού” παρέμειναν στο ίδιο σημείο σε σύγκριση με πέρυσι, δεν αποτελεί ένδειξη ότι ο κόσμος μας είναι σταθερός».
Η μη κερδοσκοπική οργάνωση, «Bulletin of the Atomic Scientists» με έδρα το Σικάγο, δημιούργησε το «Ρολόι της Αποκάλυψης» το 1947, προκειμένου να προειδοποιήσει τους ανθρώπους, σχετικά με το πόσο κοντά βρίσκεται η ανθρωπότητα στο να καταστρέψει τον κόσμο. Το «Ρολόι» δουλεύει ασταμάτητα από τότε μέχρι και σήμερα, πλησιάζοντας όλο και κοντύτερα στα «μεσάνυχτα», παρακολουθώντας την ανθρωπότητα να πλησιάζει όλο και εγγύτερα στην καταστροφή της. Το ερώτημα που τίθεται είναι: Το… τέλος του κόσμου θα έρθει τελικά το 2024, σύμφωνα με το «Ρολόι της Αποκάλυψης», όπως δημοσιεύεται στην βρετανική εφημερίδα «Mirror», ή θα πάρει άραγε ακόμα μια μικρή παράταση;