Βουτιές δίπλα σε λαγοκέφαλους πραγματοποιούν τις τελευταίες βδομάδες οι Κρητικοί σε κάποιες παραλίες! Τα νερά έχουν αρχίσει να ζεσταίνονται, η θερμοκρασία εξάλλου έχει ανέβει στα ύψη και ένα μπάνιο αποτελεί την ιδανική λύση για όσους μπορούν να ξεκλέψουν λίγο ελεύθερο χρόνο.
Όμως, ο φόβος και ο τρόμος επίδοξων βουτηχτών, αλλά και ψαράδων είναι, για ακόμα μια χρονιά, οι λαγοκέφαλοι, οι γνωστοί πια εισβολείς από τη διώρυγα του Σουέζ που κάνουν πάρτι στο νησί μας!
Η βιολόγος – ιχθυολόγος του Ινστιτούτου Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων του ΕΛΚΕΘΕ, κ. Παναγιώτα Περιστεράκη, μιλά στην «Π» για το ερευνητικό έργο με τίτλο “LionHare 2020- Ανάπτυξη καινοτόμων μέτρων καταγραφής, χαρτογράφησης και περιορισμού των πληθυσμών των εισβολικών ειδών Λαγοκέφαλου (Lagocephalus sceleratus) και Λεοντόψαρου (Pterois sp.) στις ελληνικές θάλασσες ” (ΕΠΑΛθ 2014-2020) και εξηγεί για ποιο λόγο αυτή την εποχή συμβαίνει να κολυμπάμε μαζί με αυτά τα εισβολικά είδη.
Όπως αναφέρει, κάθε άνοιξη, τα νερά αρχίζουν να ζεσταίνονται, κυρίως κοντά στην επιφάνεια και όσο προχωράει το καλοκαίρι το επιφανειακό νερό ζεσταίνεται προοδευτικά σε μεγαλύτερο βάθος.
Για τον λόγο αυτό, τα ρηχά νερά κοντά στις ακτές ζεσταίνονται γρηγορότερα και οι λαγοκέφαλοι πλησιάζουν στα ρηχά σε διάφορες περιοχές της Κρήτης, όπου η θερμοκρασία είναι πιο υψηλή. Εφέτος η εμφάνισή τους έγινε λίγο νωρίτερα λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικράτησαν στην Κρήτη τις τελευταίες εβδομάδες.
Από τη μελέτη της βιολογίας του λαγοκέφαλου, στα πλαίσια του προγράμματος «LionHare» έχει βρεθεί ότι η αναπαραγωγική περίοδος του λαγοκέφαλου στην περιοχή της Κρήτης είναι νωρίς το καλοκαίρι. Αποτέλεσμα αυτού είναι τα αναπαραγωγικά άτομα λαγοκέφαλου να κάνουν μετακινήσεις προς τα αναπαραγωγικά τους πεδία.
Η Κρήτη φαίνεται να έχει αρκετά πεδία αναπαραγωγής του είδους, και στους στόχους του προγράμματος είναι να διαπιστωθεί ποιες περιοχές προτιμούν τα συγκεκριμένα ψάρια για να γεννήσουν. Επιπρόσθετα, αυτή την εποχή αναζητούν ζεστότερα νερά για να πετύχουν υψηλότερους μεταβολικούς ρυθμούς, οι οποίοι συντελούν στην ωρίμανση των γονάδων τους.
Το πρόγραμμα LionHare θα διαρκέσει 3 χρόνια. Οι απαγορεύσεις που ίσχυσαν λόγω της πανδημίας δημιούργησαν κάποιες καθυστερήσεις και στην εκτέλεση του φυσικού αντικειμένου του προγράμματος, καθώς δεν μπορούσαν να γίνουν όλες οι προβλεπόμενες δειγματοληψίες. Ωστόσο, η εργαστηριακή μελέτη της βιολογίας του είδους έχει προχωρήσει αρκετά.
Μελετώνται η αναπαραγωγική βιολογία του λαγοκέφαλου, οι διατροφικές προτιμήσεις του, αλλά και τα επίπεδα τετροδοτοξίνης του λαγοκέφαλου στους διάφορους ιστούς του και πώς επηρεάζονται από άλλες βιολογικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους, με σκοπό την εξεύρεση τρόπων για την αξιοποίηση της βιομάζας του. Στους στόχους του προγράμματος συμπεριλαμβάνεται η εξεύρεση τρόπων για τον περιορισμό των πληθυσμών των εισβολικών ειδών.
Σημειώνεται επίσης, πως το ΕΛΚΕΘΕ, με τη στήριξη της αντιπεριφέρειας Λασιθίου, συγκεντρώνει στοιχεία για την επίπτωση των εισβολικών ειδών στην αλιεία της Ανατολικής Κρήτης. Κάτι αντίστοιχο προβλέπεται να γίνει για όλο το νησί.
Τα εισβολικά είδη και κυρίως ο λαγοκέφαλος έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην αλιεία της Κρήτης και η συγκεκριμμένη δράση αποσκοπεί στην εκτίμηση της οικονομικής ζημιάς (καταστροφή αλιευτικών εργαλείων και αλιευμάτων) που προκαλεί ο λαγοκέφαλος στους αλιείς, αλλά και των αλλαγών που προκαλεί στην αλιευτική τακτική των Κρητικών ψαράδων. Τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες για τη διεκδίκηση αποζημιώσεων για τους αλιείς που πλήττονται.
Στο πρόγραμμα LionHare εκτός από τους λαγοκέφαλους στο μικροσκόπιο μπαίνουν και τα λεοντόψαρα.
Όσο αφορά στο λεοντόψαρο, στα πλαίσια του προγράμματος, οι επιστήμονες παρακολουθούν τους ρυθμούς εξάπλωσής τους. Στην Κρήτη έχουν αναπτυχθεί ήδη μεγάλοι πληθυσμοί στις περισσότερες ακτές της.
Το βρίσκει κανείς κυρίως σε βραχώδεις ακτές, σε χαράκια, εγκοπές σε βράχους και τεχνητά υποστρώματα. Αν θέλει να δει κάποιος αν έχουν φτάσει στην περιοχή του λεοντόψαρα, το πρώτο σημείο που πρέπει να ψάξει είναι στα μπλόκια από τα λιμάνια και σε τεχνητούς ύφαλους.
Στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει αναφερθεί οτι σε σημεία όπου απαγορεύεται η αλιεία, ή σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, αυξάνονται πολύ οι πληθυσμοί των εισβολικών ειδών, τα οποία υπερτερούν στον οικολογικό ανταγωνισμό .
Γι’ αυτό τον λόγο, για τον χαρακτηρισμό προστατευόμενων από την αλιεία περιοχών, οι επιστήμονες συνιστούν προηγούμενες ολοκληρωμένες μελέτες από ειδικευμένους αλιευτικούς επιστήμονες.
Στους στόχους του προγράμματος είναι και η μελέτη της βιολογίας, φυσιολογίας και συμπεριφοράς του λεοντόψαρου, με σκοπό να μελετηθούν οι επιπτώσεις του στο θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά και να βρεθούν κατάλληλες μέθοδοι για τον περιορισμό των πληθυσμών του, καθώς το λεοντόψαρο «καταβροχθίζει» τον γόνο από πολλά αυτόχθονα είδη.
Στο πιάτο!
Στην προσπάθεια να μειωθούν οι πληθυσμοί του λεοντόψαρου στην περιοχή της Κρήτης, το ΕΛΚΕΘΕ σε συνεργασία με την αντιπεριφέρεια Λασιθίου οργάνωσε εκδήλωση γαστρονομίας για τη γνωριμία του κοινού με το λεοντόψαρο το Σεπτέμβριο του 2020. Η εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από το ΙΘΑΒΙΠΕΥ/ΕΛΚΕΘΕ της Κρήτης, την Περιφερειακή Ενότητα Λασιθίου και τον σύλλογο αλιέων Ιεράπετρας «Ο Ποσειδών».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στον χώρο του ξενοδοχείου Robinson club της Ιεράπετρας, με συμμετοχή αυστηρά 50 ατόμων, σύμφωνα με τους τρέχοντες περιορισμούς λόγω COVID-19, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τον χώρο της εστίασης, των ξενοδοχείων, της αλιείας και εμπορίας ψαριών, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των ΜΜΕ και έλαβε μεγάλη δημοσιότητα.
Στους καλεσμένους προσφέρθηκαν πιάτα με διαφορετικές συνταγές λεοντόψαρου, από τον Σεφ Αντώνη Μεσσανάκη. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η προώθηση της κατανάλωσης του λεοντόψαρου, η οποία θα συμβάλλει στη στήριξη της τοπικής αλιείας και οικονομικής δραστηριότητας, αλλά και στην μείωση των πληθυσμών του εισβολικού αυτού ψαριού.
Περισσότερες πληροφορίες για τα είδη αυτά, αλλά και για την εξέλιξη του προγράμματος LionHare μπορείτε να βρείτε στο site του προγράμματος: https://lionhare. hcmr.gr/