«Σταγόνα στον ωκεανό» είναι οι υφιστάμενες δομές προσχολικής αγωγής που υπάρχουν στην περιφέρεια Κρήτης, σε σχέση με τις επίσημα καταγεγραμμένες ανάγκες που υπάρχουν και έχουν αποτυπωθεί μέσα από τη σημαντική ερευνητική εργασία του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης της Περιφέρειας Κρήτης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αιτήσεις των βρεφών στην περιφέρεια Κρήτης καλύπτονται σε ποσοστό 34,16% και των νηπίων σε ποσοστό 70,06%. Η μεγαλύτερη υστέρηση σε αριθμό δομών παρατηρείται στα μεγάλα αστικά κέντρα Ηρακλείου και Χανίων.
Όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια ώρα που η ύπαρξη των δομών αυτών είναι το πιο σημαντικό στήριγμα των νέων οικογενειών, αφενός για να κοινωνικοποιηθούν τα παιδιά τους και αφετέρου για να μπορούν οι γονείς τους να δουλέψουν.
Ποιες είναι οι ανάγκες σε δομές ανά δήμο
Με βάση την έκθεση του Παρατηρητηρίου, οι υφιστάμενες δημόσιες δομές παιδικής φροντίδας δεν καλύπτουν τις διαπιστωμένες ανάγκες.
Συγκεκριμένα, ενώ ο πληθυσμός κάτω των 4ων ετών στην περιφέρεια Κρήτης αριθμεί περισσότερα από 27.000 βρέφη και νήπια, οι δημόσιες δομές εξυπηρετούν 5.102 ωφελούμενους, ενώ οι αιτήσεις στις δομές αυτές ανέρχονται στις 9.289 για το έτος 2021.
Αν εξετάσουμε κατά πόσο καλύπτεται ο αριθμός των αιτουμένων για την εξυπηρέτησή τους από τις υφιστάμενες δημόσιες υποδομές, διαπιστώνουμε μια εξαιρετικά μεγάλη υστέρηση σε υποδομές φροντίδας βρεφών (κάτω των 2,5 ετών): Οι αιτήσεις των βρεφών στην περιφέρεια Κρήτης καλύπτονται σε ποσοστό 34,16% και των νηπίων σε ποσοστό 70,06%.
Η μεγαλύτερη υστέρηση σε αριθμό δομών παρατηρείται στα μεγάλα αστικά κέντρα Ηρακλείου και Χανίων.
Ειδικότερα στο πολεοδομικό συγκρότημα του Ηρακλείου, που περιλαμβάνει τους δήμους Ηρακλείου και Μαλεβιζίου, το ποσοστό κάλυψης των αιτήσεων για βρέφη κάτω των 2,5 ετών στο δήμο Ηρακλείου φτάνει μόλις στο 22,20% του συνόλου των αιτήσεων, ενώ τα νήπια άνω των 2,5 ετών οι αιτήσεις καλύπτονται σε ποσοστό 51,31%. Στο δήμο Μαλεβιζίου, τα αντίστοιχα ποσοστά φτάνουν στο 11,8% για βρέφη και στο 73,6% για νήπια. Στο δήμο Χανίων τα ποσοστά κάλυψης των αιτήσεων φτάνουν στο 12,3% και 55,9% αντίστοιχα για βρέφη και νήπια.
Ενώ στο δήμο Χερσόνησου, τα αντίστοιχα ποσοστά κάλυψης των αιτήσεων είναι 27,4% για βρέφη και 67% για νήπια. Στα ποσοστά κάλυψης των αναγκών σε φροντίδας βρεφών ακολουθεί ο δήμος Σητείας με ποσοστό 36,7%.
Ποια είναι η κατάσταση των δομών προσχολικής αγωγής
Συνολικά στην περιφέρεια Κρήτης λειτουργούν 192 Βρεφικοί, Βρεφονηπιακοί και Παιδικοί σταθμοί (Δημόσιοι και Ιδιωτικοί). Σε σχέση με τον φορέα λειτουργία τους, στην μεγάλη τους πλειοψηφία οι δομές αυτές είναι δημόσιες και παρέχονται από τους Δήμους (σε ποσοστό περίπου 59,4%).
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση Δομών Παιδικής Φροντίδας βρίσκεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και κυρίως αυτά των Ηρακλείου και Χανίων. Στα αστικά κέντρα, εντοπίζεται και το σύνολο των ιδιωτικών σταθμών παιδικής φροντίδας. Αντίθετα οι αγροτικές και ορεινές περιοχές, όπου ο δείκτης πολλαπλής αποστέρησης είναι υψηλότερος η ανάγκη για παιδική φροντίδα καλύπτεται από τις δημόσιες δομές.
Σε αυτές τις περιοχές κάποιοι δήμοι (Σφακίων και Αμαρίου) δεν έχουν καμία δομή παιδικής ή βρεφικής φροντίδας, ενώ μια σειρά άλλων δήμων δεν διαθέτουν καθόλου δομές για την φιλοξενία βρεφών (Βιάννου, Οροπεδίου Λασιθίου, Ανωγείων, Καντάνου – Σελίνου και Κισσάμου). Την ίδια στιγμή κρίσιμη παράμετρος είναι το γεγονός ότι στις δομές προσχολικής αγωγής το προσωπικό δεν είναι επαρκές.
Ειδικότερα, το 76% των δημόσιων δομών παιδικής φροντίδας αναφέρει ότι το υφιστάμενο προσωπικό δεν επαρκεί με τη μεγαλύτερη ανάγκη να εντοπίζεται στην έλλειψη βρεφονηπιοκόμων (ποσοστό 57%), ενώ αναφέρονται ελλείψεις σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό και θέματα κατάρτισης του προσωπικού. Από την πλευρά του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης της Περιφέρειας Κρήτης, παράλληλα με την αποτίμηση της κατάστασης, κατατίθενται και συγκεκριμένες προτάσεις σε σχέση το τι πρέπει να γίνει για να ανατραπεί η κατάσταση αυτή.
Ειδικότερα μεταξύ άλλων προτείνεται αύξηση των δημόσιων δομών παιδικής και βρεφικής φροντίδας, δημιουργία δομών σε Δήμους που δεν διαθέτουν υποστήριξη των γονέων στο ρόλο τους ως κύριοι εκπαιδευτές κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων.
Επίσης προτείνεται η υποστήριξη και ανάπτυξη υπηρεσιών δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, όπως Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών – ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠμεΑ, πρόσβαση ευπαθών ομάδων σε δωρεάν υπηρεσίες, παιδικές εξοχές και κατασκηνώσεις, παιδικές χαρές.
Στο πλαίσιο αυτό έχουν αναπτυχθεί αντίστοιχες υπηρεσίες στην Κρήτη. Ωστόσο δύνανται να αναπτυχθούν περαιτέρω σε αστικές και αγροτικές περιοχές που εμφανίζεται σημαντικός αριθμός πληθυσμού κάτω των 14 ετών.
Πηγή: Περιφερειακό Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης – Έρευνα χαρτογράφησης των υποδομών παιδικής φροντίδας στην Περιφέρεια Κρήτης (2023)