Το τελευταίο της βιβλίο εκδόθηκε πέρσι στα 92 της χρόνια και όπως δικαίως υπερηφανεύεται οι αναγνώστες της είναι κυρίως νέοι άνθρωποι.
Όπως νεανικό και αστραποβόλο είναι το πνεύμα της Τώνιας Σαμαρά-Γεωργιάδη, της Ηρακλειώτισσας συγγραφέως που μιλά στην “Π” με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο τα «Γράμματα στη μαμά».
Ένα βιβλίο όπως λέει “γεμισμένο με αυτοβιογραφικά στοιχεία”. “Βοήθησε” -αναφέρει η ίδια- “να συμφιλιωθώ με καταστάσεις και να συγχωρήσω τη μαμά μου.
Επί πολλά χρόνια επιθυμούσα να μιλήσω μαζί της, όσο ζούσε. Όταν την έχασα, έμεινε κενή μέσα μου η μητρική της θέση. Η τελική ερμηνεία των γεγονότων δεν έγινε”.
Η συγγραφέας προτίμησε να πει όσα ήθελε στη μητέρα της μέσα από 28 επιστολές, καθώς όπως λέει, δύσκολα μπορείς ν’ αγνοήσεις ένα γράμμα. “Αν έγραφα ένα βιβλίο κι έλεγα στη μαμά μου «διάβασέ το! είναι η ιστορία μας», πιθανότατα θα το αγνοούσε, ενώ ένα γράμμα σπάνια κανείς δεν θα το διαβάσει” τονίζει χαρακτηριστικά.
Η Τώνια Σαμαρά-Γεωργιάδη μπορεί να πει κανείς ότι έζησε η ίδια μια ζωή σα μυθιστόρημα. Προέρχεται από μια κρητική μεγαλοαστική οικογένεια επιστημόνων από την μεριά του πατέρα της και από ιστορική οικογένεια πολιτικών από τη μεριά της μητέρας της, ενώ αδελφός της ήταν ο σημαντικός ζωγράφος, Γιώργος Γεωργιάδης.
“Άπό την μεριά της μητέρας μου” -λέει-”δεν μεγάλωσα απλώς σε ένα μεγαλοαστικό περιβάλλον, αλλά σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον καθώς ο παππούς της ήταν ο γνωστότερος δικηγόρος ποινικολόγος του Ηρακλείου, στενός συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου”.
Αν και η ίδια είναι μια αυτόφωτη προσωπικότητα, έζησε μια συναρπαστική ζωή χάρη και στον άνδρα της που πήρε μια υποτροφία για το ΜΙΤ στη Βοστώνη των Η.Π.Α.
“Η παραμονή μου” -υπογραμμίζει-”εκεί ήταν καθοριστική γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να ζήσω και να παρακολουθήσω κι εγώ μαθήματα στο Harvard University, στο διάσημο αυτό Πανεπιστήμιο”.
Η Τώνια Σαμαρά-Γεωργιάδη, μιλά ακόμα για τα βιβλία της, για τα παιδικά της χρόνια ενώ δίνει μια πολύτιμη συμβουλή με βάση τη σοφία των 93 της χρόνων.
“Το τελευταίο μου βιβλίο με βοήθησε να συμφιλιωθώ με καταστάσεις και να συγχωρήσω τη μαμά μου”
Το τελευταίο σας βιβλίο τα «Γράμματα στη μαμά» είναι αυτοβιογραφικό;
Είναι γεμισμένο με αυτοβιογραφικά στοιχεία. Κανένας σημαντικός συγγραφέας δεν έγραψε ένα μυθιστόρημα μόνο από την φαντασία του. Όμως το μυθιστόρημα ανυψώνεται με την επιβολή της « λογοτεχνικής αλήθειας ». Όλη η λογοτεχνία είναι αυτοβιογραφική.
Πόσο βοήθησε η συγγραφή του βιβλίου να γνωρίσετε εσείς η ιδια περισσότερο τον εαυτό σας, αλλά και να κατανοήσετε την μητέρα σας;
Βοήθησε να συμφιλιωθώ με καταστάσεις και να συγχωρήσω τη μαμά μου. Επί πολλά χρόνια επιθυμούσα να μιλήσω μαζί της, όσο ζούσε. Όταν την έχασα, έμεινε κενή μέσα μου η μητρική της θέση. Η τελική ερμηνεία των γεγονότων δεν έγινε.
Το «Γράμματα στη μαμά» εκδόθηκε πέρσι αισίως στα 92 σας χρόνια. Ξεκινήσατε όμως την συγγραφή του πολλά χρόνια πριν. Γιατί έπρεπε να διανύσετε αυτή την απόσταση για να είστε έτοιμη να βγεί προς τα έξω;
Δεν υπάρχει «έπρεπε» να περάσουν τόσα χρόνια για να είμαι έτοιμη να βγει ένα μυθιστόρημα. Ηταν μια απόφαση και την απόφαση δεν την παίρνουμε όταν είμαστε έτοιμοι. Δεν είμαστε έτοιμοι να συζήσουμε ή να βουτήξουμε στη θάλασσα, απλώς καποια στιγμή βουτάμε.
Το βιβλίο περιέχει 28 επιστολές, γιατί διαλέξατε αυτό τον τρόπο για να πείτε την ιστορία σας;
Η επιστολογραφία έχει αμεσότητα. Η φωνή του εαυτού μου, μού είπε: «Γράψε Γράμματα στη μαμά σου». Αρχισα να γράφω ασταμάτητα αυτό το πρόσφατο μυθιστόρημά μου. Το βιβλίο με τις 28 επιστολές έρεε. Λέω πράγματα σε κάποιον που είναι αλλού. Η αλληλογραφία είναι από τους αρχαιότερους τρόπους επικοινωνίας. Αν έγραφα ένα βιβλίο κι έλεγα στη μαμά μου «διάβασέ το! είναι η ιστορία μας» , πιθανότατα θα το αγνοούσε, ενώ ένα γράμμα σπάνια κανείς δεν θα το διαβάσει.
Εκδόσατε τα τρία σας μυθιστορήματα «Ξεριζώθηκε ένα κλήμα» το 1961, το «Θάνατος και έρωτας» ακολούθησε είκοσι δύο χρόνια μετά, το 1983, και το η «Χώρα της ύπαρξής μας» το 2018. Γιατί αφήσατε να μεσολαβεί τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα;
Δεν σκηνοθέτησα την συγγραφική μου διαδρομή. Αυτή προέκυψε. Το σταθερό σημείο είναι ότι πάντα έγραφα, κι αυτή μου η διάθεση ήταν πηγαία. Στη ζωή μου συνέβαιναν δραματικά γεγονότα και ξέρετε, για να δώσεις τελική μορφή και να γεννήσεις το βιβλίο, εκεί πράγματι πρέπει κάποια πράγματα να είναι έτοιμα.
Πάντα τα βιβλία σας, όπως έχετε πει επίσης, κινούνται γύρω από εξάρσεις θηλυκών υπάρξεων. Έχετε δώσει μια απάντηση γιατί συμβαίνει αυτό;
Ναι, αυτό συμβαίνει γιατί σε κάθε θηλυκή ύπαρξη βρίσκομαι μέσα κι εγώ. Οι ηρωίδες μου είναι διάφορες εκδοχές του εαυτού μου. Με απασχολούν μέσα στην ιστορία, τα ονόματα που θα τους δώσω, μέχρι να νιώσω ότι τους ταιριάζουν.
“Η υποτροφία που πήρε ο άνδρας μου για το ΜΙΤ μού έδωσε την ευκαιρία να παρακολουθήσω κι εγώ μαθήματα στο Harvard”
Πόσο άλλαξε τη ζωή και την άποψή σας για τα πράγματα όταν ακολουθήσατε τον σύζυγο σας, τον Αλέξανδρο Σαμαρά, στη Βοστώνη της Μασσαχουσέτης, ο οποίος είχε πάρει υποτροφία στο ΜΙΤ;
Ήταν μία συναρπαστική εμπειρία που εμπλούτισε τις σκέψεις μου. Ο άνδρας μου είχε μια υποτροφία από το American Hellenic Education and welfare fund για το ΜΙΤ στη Βοστώνη των Η.Π.Α.
Η παραμονή μου εκεί ήταν καθοριστική γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να ζήσω και να παρακολουθήσω κι εγώ μαθήματα στο Harvard University, στο διάσημο αυτό Πανεπιστήμιο.
Έχετε μιλήσει με κριτική διάθεση για την ψυχανάλυση. Πώς διαχειριστήκατε τις μεγάλες απώλειες της ζωής σας;
Έχω περάσει από όλα αυτά, αλλά η αταλάντευτη διάθεση να κατανοήσω τι και πώς μου συνέβηκαν, με έκαναν να μην παραιτηθώ ούτε μία στιγμή.
Εχετε πει ότι «όταν ήμουν παιδί, μου είχε επιβληθεί η φαντασία». Αυτό σας βοήθησε στη συγγραφή αλλά και ως άνθρωπο, ή είχε αρνητικές επιπτώσεις;
Φαντασία είχα και μάλιστα σαρωτική.
Εννοώ ότι μου είχε επιβληθεί σε κάποιες περιστάσεις μια συγκεκριμένη φαντασια, ας το πω μια φαντασία μέσα στη φαντασία.
“Από τη μεριά της μητέρας μου δεν μεγάλωσα απλώς σε ένα μεγαλοαστικό περιβάλλον, αλλά σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον”
Προέρχεστε από μια μεγαλοαστική οικογένεια επιστημόνων από την μεριά του πατέρα σας και από ιστορική οικογένεια πολιτικών από τη μεριά της μητέρας σας. Ποιά είναι η ιστορία της οικογένειας σας;
Το περιβάλλον στο οποίο έζησα και μεγάλωσα, με καθόρισε και με επηρρέασε φυσικά όπως και κάθε άνθρωπο.
Πρέπει να σας πω ότι από την μεριά της μητέρας μου δεν μεγάλωσα απλώς σε ένα μεγαλοαστικό περιβάλλον, αλλά σε ένα αριστοκρατικό περιβάλλον. Εκείνη την εποχή χρησιμοποιούνταν αυτός ο «τίτλος» και σε άλλες πόλεις της Κρήτης, όταν συναναστρεφόταν και συνεργαζόταν με μεγάλους πολιτικούς, όπως ο παππούς μου ο γνωστότερος δικηγόρος ποινικολόγος του Ηρακλείου, στενός συνεργάτης με τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Οι γονείς μου, όπως και οι δικοί τους γονείς, παρέμεναν απλοί και οικείοι στη καθημερινότητα τους.
Πόσο επηρέασε το οικογενειακό υπόβαθρο τις δικές σας αποφάσεις ζωής;
Και θετικά και αρνητικά. Έζησα σε ένα περιβάλλον με πολλές προσλαμβάνουσες, οπότε είχα μια ευρύτερη αντίληψη κι αυτό με βοήθησε να πάρω τη ζωή μου στα χέρια μου και να φύγω στην Αθήνα.
Αδερφός σας είναι ο γνωστός ζωγράφος Γιώργος Γεωργιάδης. Πώς προέκυψαν δύο παιδιά που ασχολήθηκαν με την τέχνη και την συγγραφή σε μια εποχή που ήταν συντηρητική και πολύ διαφορετική από τη δική μας;
Καλλιτέχνες δημιουργοί γεννιόνταν πάντοτε, ακόμα και στα πιο σκοτεινά χρόνια της ιστορίας.
Γεννηθήκατε στο Ηράκλειο το 1930. Ποιές είναι οι πρώτες αναμνήσεις από τη πόλη;
Η οδός Τυλίσου στο Καμαράκι, ένα μικρό σοκάκι. Στην αγκαλιά της Πελαγίας της νταντάς μου είδα να περνούν φορτηγά αυτοκίνητα γεμάτα χιόνια που με εντυπωσιάζαν.
Ποιά ήταν η γειτονιά σας;
Δεν έζησα σε μια γειτονιά αλλά σε πολλές. Στο μέγαρο Φυτάκη, στο κέντρο με τα Λιοντάρια, στην οδό Καντανολέων που ήταν και το σπίτι μας, στην Αγία Ειρήνη πολύ κοντά με τη Κνωσσό το εξοχικό μας.
Πώς ήταν τα παιδικά και τα εφηβικά σας χρόνια στο Ηράκλειο της εποχής;
Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος…
“Η συμβουλή σε νέους αλλά και μεγαλύτερους”
Έχετε να δώσετε κάποια συμβουλή στους ανθρώπους νέους και μεγαλύτερους ως απόσταγμα της εμπειρίας σας;
Να μην παραιτούνται εύκολα, να αναζητούν αυτό που επιθυμούν και να προσπαθούν να το κατακτήσουν.