«Τσεκούρι» μέχρι και 60% στην προσωρινή τιμή μονάδας και… προάγγελος για άλλες περιπτώσεις
Οφειλέτες και… κυνηγημένοι κινδυνεύουν να βρεθούν χιλιάδες ιδιοκτήτες γης τα ακίνητα των οποίων απαλλοτριώθηκαν αναγκαστικά για την εκτέλεση μεγάλων έργων σε Ηράκλειο και Λασίθι. Τα μηνύματα που φθάνουν στην «Π» μεταφέρουν κλίμα αναβρασμού και ξεσηκωμού το επόμενο διάστημα, οπότε και αναμένεται να συζητηθεί στο Εφετείο η οριστική τιμή μονάδας για τεράστιες απαλλοτριώσεις που είχαν γίνει μία δεκαετία πριν ή και παραπάνω. Τις ημέρες αυτές στα δικαστήρια Ηρακλείου «έσκασε» σαν βόμβα η απόφαση του Εφετείου για απαλλοτρίωση στην περιοχή του Αποσελέμη.
Νομικοί κύκλοι ανέφεραν ότι η απόφαση του Εφετείου για την οριστική τιμή μονάδας «τσεκουρώνει» κατά 60% (!) το ποσό της αποζημίωσης σε σχέση με την προσωρινή τιμή μονάδας, πράγμα που σημαίνει ότι οι δικαιούχοι σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει, τόσα χρόνια μετά, να δώσουν πολλά χρήματα πίσω. Και το ερώτημα είναι πού θα τα βρουν.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα που, πέραν από τα νομικά ζητήματα που εγείρονται, έχει φοβερές κοινωνικές προεκτάσεις, ενώ αναμφισβήτητα τίθεται και ένα ηθικό θέμα του Κράτους έναντι όλων αυτών των ανθρώπων που έχασαν τις περιουσίες τους με το έτσι θέλω και τώρα… ελέω κρίσης τους επιβάλλεται να επιστρέψουν χρήματα που δεν έχουν, και στην τελική να βρεθούν και διωκόμενοι από το Δημόσιο.
Η «παγίδα» που στήθηκε με του γράμμα του νόμου
Στο τεράστιο αυτό ζήτημα η «Π» είχε αναφερθεί με πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της από τον περασμένο Αύγουστο ενόψει των υποθέσεων που εκκρεμούν να συζητηθούν στο Εφετείο μέσα στο 2018 αλλά και της ανησυχητικής διαπίστωσης ότι το «τσεκούρωμα» πάει… σύννεφο. Το θέμα δεν αφορά 50-100 δικηγόρους, όπως εσφαλμένα θεωρούν κάποιοι.
Είναι ένα ζήτημα που αφορά την κοινωνία, χιλιάδες δικαιούχους και τις οικογένειές τους, οι οποίοι έμειναν ακτήμονες και άστεγοι σε πολλές περιπτώσεις χωρίς να το θέλουν και τώρα βρίσκονται με την πλάτη στον τοίχο επειδή υπάρχει αυτή «η εκτός τόπου και χρόνου» συνταγματική διάταξη που προσδιορίζει ως κρίσιμο χρόνο για τις απαλλοτριώσεις τον χρόνο συζήτησης της οριστικής τιμής άρα και τις τιμές που ισχύουν στην αγορά.
Αυτή είναι η μεγαλύτερη «παγίδα» που έχει στηθεί με το γράμμα του νόμου στην οποία εγκλωβίζονται δικαστές, νομικοί αλλά κυρίως χιλιάδες δικαιούχοι, οι οποίοι χωρίς να φταίνε καλούνται να πληρώσουν τα… σπασμένα.
Άλλα ήταν τα δεδομένα προ κρίσης και άλλα ισχύουν τώρα. Το γεγονός ότι υπήρξαν περιπτώσεις δικαιούχων που αντιμετωπίστηκαν έως και γενναιόδωρα σε σχέση με την προσωρινή τιμή μονάδας προ κρίσης, δεν συνεπάγεται ότι τώρα θα πρέπει να «εξοντωθούν» εν μέσω παρατεταμένης κρίσης, γιατί αυτό συνιστά μεγαλύτερη αδικία. Πολλοί είναι πλέον άνεργοι, συνταξιούχοι που αδυνατούν να επιβιώσουν στην καθημερινότητα τους, χρωστούν σε τράπεζες και Δημόσιο…
Πώς λοιπόν το κράτος έρχεται τώρα να ζητήσει από αυτούς τους ανθρώπους, αδιαφορώντας για την κατάστασή τους, χρήματα για τις περιουσίες που έχασαν με την διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης;
Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους δικαιούχους στους οποίους δόθηκαν ψίχουλα ως προσωρινή τιμή μονάδας μέσα στην κρίση. Οι άνθρωποι αυτοί περιμένουν πώς και πώς το Εφετείο για να δικαιωθούν πραγματικά.
Υπάρχει σχετικά πρόσφατη περίπτωση οικογενειάρχη, ο οποίος έχασε το μοναδικό περιουσιακό του στοιχείο, δηλαδή το σπίτι του, με μία πενιχρή αποζημίωση. Μία αποζημίωση που δεν τον φθάνει όχι να αντικαταστήσει αυτό που έχασε, όπως ορίζει ο αστικός κώδικας, αλλά ούτε ακίνητο δεν μπορεί να αγοράσει.
Η περίπτωσή του-και δεν είναι η μόνη-συνιστά κατάφωρη παραβίαση της αρχής περί μη χειροτέρευσης της θέσης του ιδιοκτήτη. Τόσο ο ίδιος όσο και η οικογένειά του που φιλοξενούνται σε συγγενικό σπίτι περιμένουν το Εφετείο να αποκαταστήσει την αδικία που έχουν υποστεί.
Χαμηλότερες οι μειώσεις σε άλλα Εφετεία
Και αν αυτά είναι… ψιλά γράμματα για το Κράτος, δεν μπορεί να είναι και για τη Δικαιοσύνη. Η «οχύρωση» πίσω από μία συνταγματική διάταξη άλλων εποχών δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για την έκδοση αποφάσεων που οξύνουν το φάσμα της κοινωνικής αδικίας. Να μιλάμε δηλαδή ακόμα και για μειώσεις της τάξεως του 50% και 60%. Δικηγόροι με τους οποίους επικοινωνήσαμε ανέφεραν ότι σε επαφές που έχουν κάνει με άλλα Εφετεία, οι μειώσεις αυτές δεν υπερβαίνουν το 15-20%.
Επιπλέον προκύπτουν και άλλα ζητήματα: δικαιούχος, ο οποίος καλείται να επιστρέψει το 60% της αποζημίωσης που του είχε οριστεί προ κρίσης ως προσωρινή τιμή μονάδας, έχει αποβιώσει. Και το δυσβάσταχτο αυτό βάρος μετακυλίεται στους κληρονόμους του.
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις
Σε άλλη περίπτωση, στις εκτάσεις που απαλλοτριώθηκαν για την εκτέλεση έργου ήταν και εκείνες που ανήκαν σε μοναστήρι. Τα χρήματα της αποζημίωσης δαπανήθηκαν μέχρι τελευταίας δεκάρας στην αναπαλαίωση της Μονής που ήταν σε άθλια κατάσταση. Ο γέροντας ακόμα δεν γνωρίζει τι έχει συμβεί με την επιστροφή των χρημάτων που ζητούνται.
Και επίκεινται ακόμα πιο δύσκολες καταστάσεις, καθώς το προσεχές διάστημα έρχονται προς συζήτηση στο Εφετείο μεγάλες απαλλοτριώσεις όπως αυτή του φράγματος της Πλακιώτισσας. Μιλάμε για 1.200 δικαιούχους που αντιπροσωπεύουν μαζί με τις οικογένειές τους περί τα 5.000 άτομα σε 10-12 χωριά.
Σε αρκετές περιπτώσεις ολόκληρες περιουσίες αφανίστηκαν. Δεν μιλάμε δηλαδή για ένα ή δύο ακίνητα που απαλλοτριώθηκαν. Υπάρχουν οικογένειες που έμειναν χωρίς γη, χωρίς εισοδήματα.
Με δεδομένα τα μηνύματα που φθάνουν, το κλίμα είναι ήδη εξαιρετικά δυσμενές και απειλείται λαϊκός ξεσηκωμός. Ανάλογη είναι η κατάσταση και σε άλλες περιοχές που εκκρεμεί η συζήτηση της οριστικής τιμής μονάδας στο Εφετείο.
Μιλάμε για απαλλοτριώσεις από την Μεσσαρά μέχρι τα Μάλια που είναι και οι παλαιότερες. Δεν συζητάμε για τις πιο πρόσφατες όπως για παράδειγμα το δρόμο Γούβες-Χερσόνησο ή για μελλοντικές όπως αυτές του αεροδρομίου στο Καστέλι.
ΠΙΕΣΗ ΓΙΑ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Ανησυχία στον Δικηγορικό Σύλλογο Ηρακλείου
Θεωρείται ωστόσο ότι η απόφαση που ήδη εκδόθηκε για τον Αποσελέμη με το «τσεκούρωμα» του 60% αποτελεί ανησυχητικό προάγγελο και για τις επόμενες, και αυτό έχει αρχίσει να περνάει στον κόσμο, που βρίσκεται στα …κάγκελα.
Ήδη από τον Δικηγορικό Σύλλογο Ηρακλείου υπάρχει η βούληση να υπάρξει άμεση σύγκληση της διοίκησης για να εξετάσουν το σοβαρό αυτό ζήτημα, το οποίο ναι μεν απασχολεί πανελλαδικά, ωστόσο είναι ακόμα σοβαρότερο σε επίπεδο ανατολικής Κρήτης.
Εξαιτίας του μεγάλου φόρτου των υποθέσεων που είχε το Εφετείο Χανίων τότε, των κινητοποιήσεων που έγιναν για την ίδρυση του Εφετείου Ανατολικής Κρήτης και τη μεταφορά των εκκρεμών υποθέσεων σε αυτό μετά την ίδρυσή του, ο χρόνος εκδίκασης των αιτήσεων για την οριστική τιμή μονάδας προσδιορίστηκε σε χρόνο πολύ μακρινό σε σχέση με τον χρόνο που είχαν καθοριστεί οι προσωρινές τιμές, φυσικά όχι με υπαιτιότητα των ιδιοκτητών.
Αυτό που υπογραμμίζεται είναι ότι θα πρέπει να υπάρξει ισχυρή πίεση με επιδίωξη τη θεσμική παρέμβαση που θα βοηθήσει ώστε να «ξεμπλοκάρουν» οι δικαστές, οι οποίοι μέχρι σήμερα συντάσσονται με τη γραμματική ερμηνεία της ισχύουσας συνταγματικής διάταξης.
Προς αυτήν την κατεύθυνση ζητείται να ενεργοποιηθούν βουλευτές, περιφερειάρχης, δήμαρχοι καθώς, όπως λένε, είναι ένα πρόβλημα που σύντομα θα το βρουν μπροστά τους λόγω των κοινωνικών αντιδράσεων που θα υπάρξουν.
Νομικοί κύκλοι ανέφεραν στην «Π» ότι σε αντίθεση με προηγούμενες κυβερνήσεις, η σημερινή ήδη έχει αποστείλει έγγραφα με τα οποία ζητά τη βεβαίωση των ποσών αυτών στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Οπότε μπορεί να αντιληφθεί κάποιος τι σημαίνει πρακτικά αυτό…