Ένα νέο παράθυρο στο Σύμπαν ανοίγουν οι νεότερες ανακαλύψεις του Διαστημικού Τηλεσκοπίου James Webb (James Webb Space Telescope) τονίζε σε δηλώσεις του στην «Π» ο καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Αστροφυσικής του ΙΤΕ, Βασίλης Χαρμανδάρης.
Παρευρίσκεται στις εργασίες του 73ου Διεθνούς Συνεδρίου Αεροναυπηγικής, το οποίο λαμβάνει χώρα στο Παρίσι και συγκεντρώνει το παγκόσμιο ενδιαφέρον σε θέματα διαστήματος και τεχνολογίας.
Συνολικά, πάνω από 7000 σύνεδροι έχουν την ευκαιρία να ακούσουν από κοντά τα πρώτα επίσημα επιστημονικά αποτελέσματα του James Webb. Η NASA προσκάλεσε πέντε εκπροσώπους επιστημονικών ομάδων στις οποίες είχε απονεμηθεί, μετά από αξιολόγηση των προτάσεών τους και υψηλό ανταγωνισμό, ο πρώτος χρόνος παρατήρησης με το νέο τηλεσκόπιο ώστε να παρουσιάσουν τα συμπεράσματά τους.
Ο κ. Χαρμανδάρης παρουσίασε χθες τα πρώτα αποτελέσματα που στηρίζονται στην ανάλυση μια σειράς μοναδικών παρατηρήσεων που μόλις ολοκλήρωσε το James Webb αποκαλύπτοντας τις ιδιότητες υπέρλαμπρων αλληλεπιδρώντων γαλαξιών τα οποία πρότεινε η ομάδα «GOALS: Great Observatory All Sky Luminous Infrared Galaxies Survey». Στην ομάδα 28 ερευνητών από επτά χώρες και 19 ερευνητικά κέντρα συμμετέχει το Πανεπιστήμιο Κρήτης ενώ μέλος της από το Ινστιτούτο Αστροφυσικής του ΙΤΕ είναι και ο ερευνητής Δρ. Tanio Diaz Santos.
«Το γεγονός ότι το νέο τηλεσκόπιο διαθέτει μια μοναδική διακριτική ικανότητα και ευαισθησία στα υπέρυθρα μήκη κύματος έχει ανοίξει πραγματικά ένα νέο παράθυρο στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο παράγουν την ενέργεια, το φώς, στα κέντρα των γαλαξιών», αναφέρει ο κ. Χαρμανδάρης και συνεχίζει: «Η δύναμη της βαρύτητας, αυτή που μας κρατά στην επιφάνεια της Γης, έλκει κοντινούς γαλαξίες τον ένα με τον άλλο και τους αναγκάζει να συγκρουστούν». Το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης είναι να μεταφερθούν μεγάλες ποσότητες του αερίου που υπάρχει στους γαλαξίες στα κέντρα τους και εκεί αφενός να σχηματιστούν νέα άστρα αφετέρου να αποτελέσει το αέριο «τροφή» για μελανές οπές με μάζα εκατομμύρια φορές αυτή του Ήλιου μας που επίσης συχνά βρίσκονται στους πυρήνες τους.
Καθώς το αέριο πέφτει μέσα στις μελανές οπές ακτινοβολούνται τεράστιες ποσότητες ενέργειας. «Η όλη εικόνα όμως είναι κρυμμένη πίσω από ένα πέπλο σκόνης και δεν είναι ορατή στο φως που βλέπουμε με τα ματιά μας. Το James Webb μπορεί και συλλέγει υπέρυθρο φως, το οποίο δεν επηρεάζεται από την ύπαρξη της σκόνης, και μας αποκαλύπτει για πρώτη φορά με λεπτομέρεια τους βασικούς φυσικούς μηχανισμούς που καθορίζουν την εξέλιξη των γαλαξιών».
Η ομάδα των αστροφυσικών του Πανεπιστημίου Κρήτης και του ΙΤΕ έχει μια μακρόχρονη παράδοση και διεθνή αναγνώριση στη μελέτη αυτών των ιδιαίτερα εντυπωσιακών γαλαξιών, έχοντας δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό εργασιών στο θέμα αυτό αλλά και διοργανώνοντας πολλά διεθνή συνέδρια στην Κρήτη. «Το Διαστημικό Τηλεσκόπιο James Webb μας προσφέρει ακόμη μια δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο που μας περιβάλει» επισημαίνει ο κ. Χαρμανδάρης «Είμαστε περήφανοι που και διαμέσου αυτής της ευκαιρίας και διεθνούς προβολής αναγνωρίζεται η έρευνα που επιτελείται στο μοναδικό αυτό ακαδημαϊκό οικοσύστημα της χώρα μας».
Σημειώνεται πως το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Τζέιμς Γουέμπ (James Webb Space Telescope), ένα τεχνολογικό «θαύμα» κόστους σχεδόν 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκτοξεύτηκε από τη ΝΑΣΑ ανήμερα τα Χριστούγεννα του 2021 και από τον Ιούλιο έχει αρχίσει να στέλνει τις παρατηρήσεις του στους αστρονόμους όλου του πλανήτη.
Φωτογραφία του Ποσειδώνα
Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb Space Telescope έδειξε για μια ακόμη φορά τις δυνατότητές του φωτογραφίζοντας τον Ποσειδώνα και τους δακτυλίους του. Είναι οι πιο καθαρές φωτογραφίες των δακτυλίων του μακρινού πλανήτη που έχουν τραβηχτεί εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες, από τότε που είχαν φωτογραφηθεί από το περαστικό σκάφος Voyager 2 το 1989. Μερικοί από τους δυναμικούς δακτυλίους του Ποσειδώνα είναι η πρώτη φορά που φωτογραφίζονται, ενώ άλλοι ποτέ έως τώρα δεν είχαν παρατηρηθεί τόσο καθαρά. Ο Ποσειδώνας, ο οποίος απέχει από τον Ήλιο 30 φορές περισσότερο από ό,τι η Γη, έχει γοητεύσει τους αστρονόμους από τότε που ανακαλύφθηκε, το 1846. Χρειάζεται 164 γήινα έτη για μια πλήρη περιφορά πέριξ του Ήλιου (αυτή είναι η διάρκεια του έτους του).
Ο πλανήτης χαρακτηρίζεται παγωμένος γίγαντας και σε σύγκριση με τους δύο άλλους γιγάντιους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, τον Δία και τον Κρόνο, είναι πολύ πιο πλούσιος σε χημικά στοιχεία βαρύτερα από το υδρογόνο και το ήλιο.
Το Webb φωτογράφησε επίσης επτά από τα 14 γνωστά φεγγάρια του Ποσειδώνα, με πιο παράξενο τον Τρίτωνα, που είναι καλυμμένος από παγωμένο συμπυκνωμένο άζωτο και ανακλά το 70% περίπου του ηλιακού φωτός που πέφτει πάνω του, με αποτέλεσμα να φαίνεται πολύ πιο λαμπερός από τον ίδιο τον Ποσειδώνα. Περαιτέρω παρατηρήσεις του Ποσειδώνα και του Τρίτωνα με το Webb προγραμματίζονται για το 2023.
Το James Webb Space Telescope έχει αναπτυχθεί από την αμερικανική NASA σε συνεργασία με την ευρωπαϊκή ESA και την καναδική CSA. Όπως και στην περίπτωση του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, οι Ευρωπαίοι επιστήμονες έχει συμφωνηθεί ότι δικαιούνται τουλάχιστον το 15% του συνολικού χρόνου παρατήρησης με το Webb.