Μετά από αλλεπάλληλες αναβολές χρόνων ανοίγει ο δρόμος για την αναστήλωση του μέγαρου Κοθρή- Λιοπυράκη του σημαντικότερου νεοκλασικού του Ηρακλείου.
Όπως είναι γνωστό το σπουδαίο αυτό διατηρητέο, που φέρει τη σφραγίδα του κορυφαίου αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού, παραχωρήθηκε στο Δήμο Ηρακλείου το Σεπτέμβρη του 2017 και από τότε μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει η αυτονόητη ανάθεση των μελετών και ασφαλώς δεν έχουν γίνει εργασίες αποκατάστασης για να καταστήσουν εφικτή τη λειτουργία Δημοτικής Πινακοθήκης που σχεδιάζεται να στεγαστεί στο εσωτερικό του.
Χρειάστηκε να περάσουν τέσσερα ολόκληρα χρόνια για να πάρει το δρόμο της η διαδικασία για την ανάθεση του «πακέτου» των μελετών που απαιτούνται προκειμένου το κτήριο να αποκατασταθεί.
Για την ακρίβεια το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα είναι ότι η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής έδωσε το «πράσινο φως» για να εγκριθεί από τη διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Κρήτης η χρηματοδότηση της μελέτης ύψους 1.001.672 ευρώ που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη των παρεμβάσεων που θα πρέπει να δρομολογηθούν για τη λειτουργική αποκατάσταση του κτηρίου.
«Αλλάξαμε τα σχέδια σε σχέση με τη χρηματοδότηση του έργου» τονίζει με δηλώσεις του στην «Π» ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Γιάννης Αναστασάκης απαντώντας στο εύλογο ερώτημα για το πώς δικαιολογείται η τεράστια αυτή χρονοτριβή που υπάρχει στην αποκατάσταση ενός τόσο σημαντικού κτηρίου το οποίο σχεδιάζεται να φιλοξενήσει την Δημοτική Πινακοθήκη.
Όπως ο ίδιος εξηγεί με δηλώσεις του στην «Π» παραλάβαμε ένα κτήριο σε μια πολύ κακή κατάσταση διαλυμένο και με σοβαρές ετοιμορροπίες, και το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να προσδιορίσουμε το σύνολο των μελετών που απαιτούνται για την αποκατάσταση του. Όπως προκύπτει θα χρειαστούν μεταξύ άλλων, μελέτη τοπογραφικής αποτύπωσης, αρχιτεκτονικές και στατικές μελέτες, ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες, γεωλογικές, γεωφυσικές μελέτες και έρευνες και ασφαλώς μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη».
Η ανακολουθία αυτή σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουμε ουσιαστικά μια ολόκληρη χρονιά, διότι ενώ είχαμε ετοιμαστεί να δημοπρατήσουμε το έργο στην πορεία τα πράγματα ατράπηκαν. Έτσι αφού πήραμε την αρνητική απάντηση έπρεπε να γίνει επαναπροσδιορισμός του μελετητικού κόστους συμπεριλαμβανομένου και της μελέτης αποκατάστασης του διάκοσμου που υπολογίζεται στα 50 χιλ. ευρώ.
Για το σύνολο των μελετών αυτών όπως τονίζει ο αντιδήμαρχος θα χρειαστεί ένα ποσό που ξεπερνά το 1 εκ ευρω. «Όμως ο τρόπος που εξελίχθηκαν τα πράγματα με το σκηνικό της πανδημίας, μας έκαναν να σκεφτούμε σε άλλη βάση το θέμα της χρηματοδότησης της μελέτης και να αξιοποιήσουμε τα κονδύλια του ΕΣΠΑ στη νέα προγραμματική περίοδο.
Αφού διαπιστώσαμε ότι μπορούν να τύχουν χρηματοδότησης, σκεφτήκαμε ότι είναι καλύτερο έτσι να καλυφθεί το κόστος και να μην δαπανηθεί το ποσό αυτό από το δημοτικό ταμείο. Στο μεταξύ όμως διασφαλίζουμε το ιστορικό κτήριο Κοθρή με μια εργολαβία αναστήλωσης της στέγης που εμφανίζει σοβαρά προβλήματα και κοστολογείται στο ποσό των 30 χιλ. ευρώ.
Ο ίδιος καταλήγοντας σημειώνει ότι «το σημαντικό είναι ότι ανοίγει ο δρόμος για την αποκατάσταση του πολύ σπουδαίου αυτού κτίσματος το οποίο τα τελευταία χρόνια είναι περικυκλωμένο από υποστηλώματα, προκειμένου να προστατευτούν οι περαστικοί από μια πιθανή αποκόλληση, από τις αλλεπάλληλες ρηγματώσεις που φέρει».
Το ιστορικό του κτηρίου
Το μέγαρο Λιοπυράκη αποτελεί αναμφισβήτητα το κορυφαίο δείγμα κτίσματος του αρχιτεκτονικού ρεύματος του εκλεκτικισμού, με πλήθος στοιχείων του ρομαντικού νεοκλασικισμού στο Ηράκλειο.
Το κτήριο χρονολογείται στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ου αι. και φέρει τη σφραγίδα του αρχιτέκτονα Δημήτρη Κυριακού. Πρόκειται για ένα από τα πιο μεγαλοπρεπή μέγαρα που κατασκευάστηκαν την εποχή εκείνη, στον σημαντικότερο οδικό άξονα της πόλης, τη λεωφόρο Μαρτύρων 25ης Αυγούστου, η οποία συνέδεε το λιμάνι με το κέντρο της πόλης.
Η κατασκευή των μεγάρων αυτών, τα οποία συνέθεσαν ένα γοητευτικό αρχιτεκτονικό σύνολο, προσέδωσε στον δρόμο μια νέα, ευρωπαϊκής υφής, μορφή διαμορφώνοντας την πρώτη εικόνα για όποιον έφτανε στην πόλη. Τα εν σειρά κατασκευασμένα μέγαρα έγιναν η αιτία να ονομαστεί σκωπτικά η ενετική Ruga Maistra, που ήταν γνωστή κατά την τουρκοκρατία με την ονομασία Βεζίρ Τσαρσί, «Λεωφόρος της Απάτης ή της Πλάνης», επειδή έδινε εσφαλμένη εντύπωση στον επισκέπτη για την μορφή της πόλης πίσω από αυτή.
Το μέγαρο πήρε την ονομασία του από την οικογένεια των γνωστών Ηρακλειωτών Λιοπυράκη όπου έζησε αρχικά εκεί. Στη συνέχεια στο μέγαρο έζησε η οικογένεια των επίσης γνωστών επιχειρηματιών Τζωρτζάκη και του βουλευτή του νομού Λασιθίου Κοθρή.
Το 1976 το μέγαρο Λιοπυράκη χαρακτηρίστηκε «…ως οίκημα χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας καθόσον αποτελεί αξιολογότατο δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής…» ενώ το 1981 το ακίνητο υπάχθηκε στις διατάξεις του ΠΔ 10-12- 1981 (ΦΕΚ 58/Δ’/28-1-1982), σύμφωνα με το οποίο οι όψεις αρκετών κτιρίων επί της οδού 25ης Αυγούστου χαρακτηρίστηκαν διατηρητέες.
Το μέγαρο Λιοπυράκη σήμερα έχει διαιρεθεί σε δύο ανεξάρτητες ιδιοκτησίες. Η βόρεια πτέρυγα του μεγάρου (κτήριο Κοθρή) είναι ιδιοκτησίας του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ η νότια (κτήριο Αποστολίδη) ανήκει σε ιδιώτη.
Το κτήριο Κοθρή έχει χρησιμοποιηθεί ως κατοικία, μαθητική εστία, και γραφεία της 13ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, (μέχρι το 1996), ενώ το κτήριο Αποστολίδη, το οποίο σήμερα στεγάζει την Τράπεζα Χανίων στο ισόγειο, φιλοξενούσε στους ορόφους την 7η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του ΥΠΠΟ.
Η απομάκρυνση της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων μετά από σεισμό σηματοδότησε και την εγκατάλειψη χρήσης των ορόφων της βόρειας πτέρυγας του μεγάρου χωρίς να χρησιμοποιηθεί ξανά. Σήμερα το κτήριο Κοθρή είναι κενό με εξαίρεση το ισόγειο όπου λειτουργεί κατάστημα τουριστικών ειδών.
Τον Σεπτέμβριο του 2017 το Υπουργείο Πολιτισμού, ενέκρινε την παραχώρηση του Μεγάρου Κοθρή – Λιοπυράκη για 30 χρόνια χωρίς αντάλλαγμα, προς το Δήμο Ηρακλείου, προκειμένου να αποκατασταθεί και στη συνέχεια να λειτουργήσει ως Δημοτική Πινακοθήκη.