«Το κράτος υπάρχει δια να αναπτύσσει τη ζωή των ατόμων κι όχι τα άτομα να αναπτύσσουν το κράτος»
(Ερρίκος Χάινε, διάσημος Γερμανός ποιητής)
Τα ελληνικά νοικοκυριά, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, με λίγα λόγια η άλλοτε ανθούσα, σήμερα, όμως, παραπαίουσα μεσαία τάξη, είναι αυτοί που με τις τραπεζικές τους καταθέσεις, στήριζαν και στηρίζουν δυναμικά την εθνική μας οικονομία, ήταν και είναι η ραχοκοκαλιά της. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία τής Τράπεζας της Ελλάδας, ενώ οι καταθέσεις των επιχειρήσεων για τον Σεπτέμβρη τού 2022 μειώθηκαν αισθητά, οι καταθέσεις των νοικοκυριών αυξήθηκαν τον Οκτώβριο που μας πέρασε.
Οι νοικοκυραίοι, λοιπόν, εμπιστεύονται και στηρίζουν το τραπεζικό μας σύστημα. Η στήριξη, όμως, και η εμπιστοσύνη τους αυτή δεν είναι, δυστυχώς, αμφοτεροβαρής. Τα επιτόκια αίφνης των καταθέσεων είναι μηδαμινά έως ανύπαρκτα, ενώ σε λίγο, όπως φαίνεται, θα πληρώνουν οι καταθέτες «φύλαχτρα» στις τράπεζες για τις καταθέσεις τους. Αντίθετα, τα δανειακά επιτόκια είναι πολύ υψηλά, με το πρόβλημα για όσους αδυνατούν να εξυπηρετούν τις δόσεις τους να τους γίνεται σκέτος εφιάλτης. Οι τράπεζες φαίνεται να λησμονούν και να αδιαφορούν πως με χρήματα των φορολογούμενων έχουν επανειλημμένα ανακεφαλαιοποιηθεί.
Φαίνεται, ακόμη, να πιστεύουν πως οι Έλληνες έχουν απέναντί τους μόνο υποχρεώσεις και καθόλου δικαιώματα. Δεν εξηγείται αλλιώς το απαράδεκτο φαινόμενο να έχουν σφραγίσει οριστικά πολλά από τα υποκαταστήματά τους από τον Έβρο ως την Κρήτη και από τη Ρόδο ως τα διαπόντια νησιά μας. Γνωρίζουν, όμως, πως Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα ή οι πρωτεύουσες των νομών και οι μεγάλες πόλεις, για να υπάρχουν αποκλειστικά σ’ αυτές υποκαταστήματα όλων των τραπεζών.
Ελλάδα είναι και τα μικρά και απομονωμένα νησιά, οι κωμοπόλεις και τα μικρά χωριά μας στην ενδοχώρα, που σφύζουν μεν από ζωή αλλά δεν διαθέτουν ούτε καν τραπεζική θυρίδα! Πώς θα εξυπηρετηθούν, όμως, οι κάτοικοι στις άγριες συνθήκες τού χειμώνα, αποκλεισμένοι από τον έξω κόσμο και στερημένοι από τις βασικές κρατικές δομές τής επικοινωνίας, της υγείας, των τραπεζών, του εμπορίου, από την ίδια, δηλαδή, την κρατική θαλπωρή;
Αν οι τράπεζες, για δικούς τους λόγους, κλείνουν τα αφτιά και αδιαφορούν για τις χιλιάδες αυτών των ακριτών τής βιοπάλης, η Κυβέρνηση και οι πολιτικοί μας αρχηγοί υποχρεούνται να ζητήσουν και, εν ανάγκη, να επιβάλουν στις διοικήσεις τους να τοποθετήσουν, έστω, ένα μηχάνημα ΑΤΜ στα χωριά και τα νησιά στα οποία μέχρι πρότινος λειτουργούσαν καταστήματά τους, ώστε να γίνει επιτέλους η ζωή τους ευκολότερη.
Τα προβλήματα, όμως, για τους συνεπείς δανειολήπτες μεγαλώνουν, όσο τα επιτόκια αυξάνονται, και η πολιτεία οφείλει να προβληματισθεί στα δίκαια ερωτήματά τους και να τους απαντήσει:
-είναι νόμιμο, ηθικό και επιτρεπτό να δανείζουν οι πολίτες με μηδενικό επιτόκιο τις τράπεζες, αλλά το κόστος δανεισμού τους απ’ αυτές να είναι δυσβάσταχτο, οι δε αρμόδιοι πολιτικοί φορείς να κάνουν πως δεν βλέπουν;
-Είναι ηθικό και λογικό να χάνουν στους πλειστηριασμούς την πρώτη και μοναδική τους κατοικία χιλιάδες δανειολήπτες που «κοκκίνισαν τα δάνειά τους», όχι από δική τους υπαιτιότητα αλλά ανωτέρα βία, λόγω βαριάς ασθένειας, θανάτου, πανδημίας, οικονομικής και ενεργειακής κρίσης και απόλυσης ή μείωσης μισθών και συντάξεων και η πολιτεία να κλείνει τα μάτια; Ογδόντα χιλιάδες πλειστηριασμοί έλαβαν χώρα τα τελευταία οκτώ χρόνια στην Ελλάδα και ακολουθούν αρκετές χιλιάδες στη συνέχεια. Τα κοράκια, βλέπετε, είναι λυμασμένα και βρήκαν λεία μπόλικη. Η Πολιτεία όμως -Κυβέρνηση και αντιπολίτευση μαζί – πώς και γιατί τα ανέχονται αυτά;
Οι χιλιάδες συνεπείς δανειολήπτες που έχασαν ήδη, αλλά κι αυτοί που κινδυνεύουν να χάσουν, την πρώτη κατοικία τους δικαιούνται προστασίας· η δε Πολιτεία υποχρεούται να τους προστατεύσει από τα ντόπια και τα ξένα αρπακτικά. Να προστατεύσει, όμως, ΜΟΝΟ τους συνεπείς και ΟΧΙ τους μπαμπέσηδες και τους εκ συστήματος κακοπληρωτές. ΟΦΕΙΛΕΙ, λοιπόν, να ζητήσει και, στην ανάγκη, να ΕΠΙΒΑΛΕΙ στους τραπεζίτες:
- Να αυξήσουν τα επιτόκια των καταθέσεων.
- Να επαναδιαπραγματευθούν την παράταση για την εξόφληση των δανείων με τους συνεπείς, αλλά ευπαθείς, δανειολήπτες με ευνοϊκότερους όρους, ακόμη και με μείωση των επιτοκίων τους.
- Να τους δοθεί η δυνατότητα εξαγοράς των δανείων τους στο ίδιο ποσοστό που τα πουλούν οι τράπεζες στους ξένους επενδυτές.
- Σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησης του δανείου, ο οφειλέτης να απαλλάσσεται της καταβολής προεξοφλητικών τόκων για το υπόλοιπο ποσό τής προεξόφλησης και, τέλος,
- να μειώσουν αισθητά τις προκλητικές προμήθειες που χρεώνουν τούς πελάτες τους για τις τραπεζικές συναλλαγές που κάνουν. Και, επιτέλους, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως την Ελλάδα την κυβερνούν οι πολιτικοί και όχι οι τραπεζίτες και τα ξένα funds.
Αντίστοιχα, όμως, και η Κυβέρνηση οφείλει να πατάξει ανελέητα την ασυδοσία και προπέτεια των εισπρακτικών εταιριών και των αρπακτικών, που έχουν γίνει εφιάλτες για τους δανειολήπτες. Δεν είναι προς το συμφέρον ούτε της εθνικής οικονομίας, ούτε των τραπεζών η δημιουργία «κόκκινων δανείων». Είναι, όμως αυτονόητο πως οι τράπεζες οφείλουν να εξαντλήσουν την αυστηρότητά τους προς τους κακοπληρωτές και τα λαμόγια που τις εκμεταλλεύονται και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να διώκονται οι ευπαθείς και ευάλωτοι πολίτες.
Και, τέλος, μια έκκληση – υπόμνηση προς τον κ. Πρωθυπουργό και τον αρμόδιο Υπουργό Ενέργειας: βάλτε φρένο στους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας και τις εισπρακτικές τους. Υποχρεώστε τους να σταματήσουν τις διακοπές τού ρεύματος στα αδύναμα νοικοκυριά· στις ευπαθείς ομάδες, τα ΑμεΑ, τους βαριά νοσούντες, τους άνεργους και τους αποδεδειγμένα ανήμπορους. Όχι μόνο λόγοι ανθρωπιάς και κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά και αδήρητης ανάγκης επιβάλλουν να τους προστατεύσει η Πολιτεία.
Ο Πλάτων, επιφανής φιλόσοφος από την αρχαιότητα, μας υποδεικνύει το αυτονόητο «ανάγκα και θεοί πείθονται». Είναι αδιανόητο, λοιπόν, να παρέχει η Ελλάδα – και πράττει σωστά – δωρεάν φιλοξενία, περίθαλψη και επιδόματα σε χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες – είμαστε, άλλωστε, χώρα τού Ξένιου Δία – αλλά να στερούμε τη στέγη, την ηλεκτρική ενέργεια και την αλληλεγγύη μας σε Έλληνες, αποδεδειγμένα ευάλωτους κι ανήμπορους.
Κάτι τέτοιο δεν θα μας το επέτρεπαν ούτε το ελληνικό φιλότιμο ούτε η εθνική συνείδηση ούτε και ο αλτρουϊσμός μας. Ο εθνικός και θρησκευτικός απόστολος της Ινδίας, Μαχάτμα Γκάντι, μας συμβουλεύει και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως «η φτώχεια είναι η μεγαλύτερη μορφή βίας».
*Ο Μιχάλης Δερμιτζάκης είναι δικηγόρος επί τιμή