Ελικόπτερα πετούν στον ουρανό, περιπολικά πηγαινοέρχονται, πυροσβεστικά τρέχουν, σειρήνες ηχούν…. Τρομερή κινητικότητα που προκαλεί υπερένταση. Η γη σείεται ολόκληρη. Λες και πέφτουν βόμβες. Ο κονιορτός στον ορίζοντα ακόμα να κατακάτσει. Η διέλευση από το κέντρο του Αρκαλοχωρίου μοιάζει με πέρασμα από τις Συμπληγάδες Πέτρες. Παντού κορδέλες απαγόρευσης και αστυνομικοί: η διαδρομή μέσα από τον κεντρικό ιστό της κωμόπολης «ναρκοπέδιο».
Έχουν καταρρεύσει παλιά οικήματα, μπαλκόνια, ενώ σε πολλά σπίτια οι ρωγμές χάσκουν τρομακτικά. Απόκοσμο σκηνικό. Προς στιγμήν νιώθεις να είσαι μέρος μιας ταινίας ολέθρου. Φοβάσαι μην εγκλωβιστείς στα σοκάκια και σε βρει μία ακόμα ισχυρή σεισμική δόνηση. Σε λίγες ώρες αστυνομικοί θα απέκλειαν περιμετρικά το κέντρο του Αρκαλοχωρίου. Αυτή ήταν η ρητή εντολή πολιτικής προστασίας και σεισμολόγων.
Ανήμποροι γέροντες κάθονται σε καρέκλες μέσα στο δρόμο, με τα εγγόνια δίπλα να τους κρατούν το χέρι. Ο κύριος Γιώργος έχει πατήσει προ πολλού τα 90. Τα μάτια του έχουν βουρκώσει. Μία νεαρή μητέρα βγαίνει βιαστικά από το σπίτι. Κρατά στο χέρι δύο κουβέρτες. Είναι ταραγμένη. Εξωτερικά το σπίτι της δεν φαίνεται να έχει υποστεί ζημιές, όμως στο εσωτερικό η εικόνα είναι αποκαρδιωτική. Θα διανυκτερεύσει μαζί με άλλους, γνωστούς και συγγενείς σε μία μικρή πλατεία στο Γάσι, όπου το 80% των σπιτιών έχουν καταστραφεί.
Αν ήταν νύχτα…
Απ’ όπου και αν περάσαμε, όλοι ήταν έξω στο δρόμο. Ντυμένοι όπως-όπως, με κάποια στοιχειώδη μαζί τους. Μιλούν στα τηλέφωνα με τους δικούς τους ανθρώπους. Όλοι λένε το ίδιο πράγμα: «Αν ήταν νύχτα! Αν ήταν νύχτα θα είχαμε πολλούς νεκρούς».
Βλέπουν τα σπίτια τους και ματώνει η ψυχή τους. Άστεγοι στον ίδιο τους τον τόπο. Ηλικιωμένοι, ζευγάρια με μικρά παιδιά, ολόκληρες οικογένειες. Κάνουν τον σταυρό τους που γλίτωσαν, όμως η απόγνωση είναι μεγάλη. Απόγνωση και οργή. Με τον Θεό δεν τα βάζουν, όμως βγάζουν πολύ θυμό απέναντι σε ιθύνοντες και αρμόδιους. «Τόσους μήνες μάς καθησύχαζαν. Και τώρα ήρθε αυτή η καταστροφή» φωνάζουν.
Κάποιοι έχουν βρει προσωρινό καταφύγιο στο εκθεσιακό κέντρο του Αρκαλοχωρίου, μετά και τις συνεχείς εκκλήσεις των αρμοδίων. Οι περισσότεροι προσπαθούν να ξαποστάσουν και να συνέλθουν κάτω από τα δένδρα, περιμετρικά του περιβάλλοντος χώρου. Εκεί, ο ένας δίπλα στον άλλον, μικροί, μεγάλοι, με δύο-τρεις τσάντες στη μέση. Παππούδες, παιδιά, εγγόνια, θείοι, γειτόνισσες. Ο ένας παρηγορεί τον άλλον.
Μακρόσυρτο ουρλιαχτό από τη μία άκρη στην άλλη
Κοιτάζουν με θλίψη το λοφίσκο, νοτίως του Αρκαλοχωρίου, εκεί όπου μέχρι πρότινος στεκόταν αγέρωχη η εκκλησιά που αντίκριζαν κάθε πρωί. Την εξαφάνισε ο σεισμός. Άλλαξε το τοπίο, η ματιά τριγύρω, η αίσθηση του οικείου. Όσο οι μετασεισμοί συνεχίζονται, όλο και περισσότερο συνειδητοποιείς την ασημαντότητα του ανθρώπου μπροστά στα στοιχεία της φύσης.
Τον παππού Γρηγόρη ο σεισμός τον πέτυχε κοντά στο εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, προς τα Ρουσοχώρια, και τον πέταξε, όπως περιγράφει χαρακτηριστικά, σε ένα αυλάκι. Είδε να βγαίνει καπνός από το εκκλησάκι και προς στιγμήν πίστεψε ότι είχε πιάσει φωτιά. Όταν πια σηκώθηκε, είδε τον τρούλο της εκκλησίας στη μέση του δρόμου.
Τα μαλλιά τους είναι άσπρα σαν το βαμβάκι, όμως τέτοιο κακό δεν θυμούνται ποτέ στο μακρύ βίο τους. Κάποιοι σάστισαν την ώρα του σεισμού και έμειναν στήλη άλατος. Άλλοι έβγαιναν στους δρόμους ουρλιάζοντας από τον πανικό.
Σε ένα δημοτικό σχολείο, παιδάκια από το σοκ και τον τρόμο λιποθύμησαν. Μητέρα περιέγραφε στην «Π» ότι τα έβλεπαν πεσμένα στο έδαφος και δεν ήξεραν αν είχαν τραυματιστεί. Ένα μακρόσυρτο ουρλιαχτό από τη μία άκρη της κωμόπολης στην άλλη.
Ο σεισμός σκόρπισε τον τρόμο και τον όλεθρο σε πάρα πολλά χωριά πέριξ του Αρκαλοχωρίου. Η χθεσινή σεισμική δόνηση ήταν τελειωτικό χτύπημα για τον ήδη «πληγωμένο» Σαμπά. Στη Βόννη, στον Γαλατά, στο Αρχοντικό, στο Χουμέρι, στο Θραψανό, στο Γάσι, στα Ρουσσοχώρια, απ’ όπου και αν περάσαμε στο πλαίσιο του οδοιποιρικού, φόβος και καταστροφή.
Στη Βόνη πολλά σπίτια υπέστησαν σοβαρές ζημιές ενώ μεγάλη καταστροφή υπέστη και ο ναός του Αφέντη Χριστού, στο κέντρο του οικισμού. Ρωγμές υπέστη και η εξωτερική τοιχοποιία στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Ανάλογη κατάσταση συναγερμού και στον Γαλατά αλλά και στο Αρχοντικό. Στο Αρχοντικό, κατέρρευσε το σπίτι του ιερέα, όπως μας είπαν συγχωριανοί του με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ελαφρά ο παπά-Αντώνης και να χρειαστεί να μεταφερθεί στο νοσοκομείο.
Μεγάλη η καταστροφή και στο Γάσι όπου συναντήσαμε ολόκληρες οικογένειες να έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους και να κάθονται στη μικρή πλατεία. Τραγική ειρωνεία είναι ότι κάποιοι απ’ αυτούς έζησαν τους μεγάλους σεισμούς της Αθήνας, όμως, όπως λένε, κανείς σαν αυτός του Αρκαλοχωρίου.
Μία γυναίκα ξεσπά σε κλάματα σαν θυμάται την πρωινή εμπειρία της μέσα στο σπίτι. Από θαύμα βγήκε ζωντανή. Ήρθε πριν τέσσερα χρόνια από την Αθήνα να ζήσει μια ήρεμη ζωή και τώρα είναι στο δρόμο.
Μία άλλη κυρία ανέφερε ότι για περίπου ενάμιση μήνα, το καλοκαίρι, την φιλοξένησε ο γιος της στην Αθήνα προκειμένου να είναι πιο ήσυχος για την ασφάλεια της λόγω της σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή. Είχε μόλις επιστρέψει στο σπίτι της, στο Γάσι, όταν τη βρήκε ο μεγάλος .
Οι κάτοικοι του μικρού χωριού, όπως και σε πολλά άλλα κοντά στο Αρκαλοχώρι, δεν έχουν σκοπό, όπως διαμηνύουν, να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. «Εδώ θα μείνουμε… στα αυτοκίνητα, στις πλατείες, να είμαστε κοντά να φυλάμε τα υπάρχοντα μας. Φοβόμαστε πλιάτσικο».
Για το λόγο αυτό, υπό το φόβο εισβολών σε ακατοίκητα σπίτια, από τις μεσημβρινές ώρες χθες η αστυνομική παρουσία εντός και πέριξ του Αρκαλοχωρίου ενισχύθηκε σημαντικά αφενός για τον αποκλεισμό του κεντρικού ιστού, αφετέρου για τις περιπολίες καθ΄ όλη τη διάρκεια της νύχτας.
Την ίδια ώρα στο συντονιστικό κέντρο που έχει στηθεί στον αύλειο χώρο του σχολείου, δίπλα από το δημαρχείο, επικρατεί πανδαιμόνιο. Υπάρχει ένας νεκρός, τραυματίες, εκατοντάδες κατεστραμμένα σπίτια, άνθρωποι σε απόγνωση, ισχυροί μετασεισμοί και φόβος για την επόμενη μέρα. Ποιοι έκαναν, ποιοι δεν έκαναν, τι κάνουμε, πώς το διαχειριζόμαστε όλο αυτό, τι λένε οι επιστήμονες, πώς προχωράμε, πώς απομακρύνουμε πολίτες από τα σπίτια τους, πού τούς πάμε.
Φωνές, διαφωνίες, εντάσεις… Ψύχραιμη παρουσία αυτή του υπουργού Πολιτικής Προστασίας, Χρήστου Στυλιανίδη, ο οποίος προσπάθησε με ρεαλισμό και σεμνότητα να οριοθετήσει το πλαίσιο ενεργειών από δω και πέρα, δείχνοντας ότι ακούει τους ειδικούς και σέβεται την άποψη τους.
Πάντως, αν σε επίπεδο κινητοποίησης τις πρώτες ώρες του σεισμού, το σύστημα λειτούργησε (ευτυχώς και ήταν μέρα), σε επίπεδο διαχείρισης μάλλον καταγράφηκαν κάποιες δυσκολίες και αγκυλώσεις. Και ήταν τουλάχιστον αντιαισθητική και άκομψη η στάση ορισμένων, την ώρα της μεγάλης κρίσης, να φωνασκούν σαν να είναι στο γήπεδο προς αναζήτηση λύσεων για πρακτικά ζητήματα.