Το μυστικό φορτίο των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων είχε μόλις παραδοθεί στον σουδανικό στρατό τον Σεπτέμβριο και ομάδα της Baykar –της μεγαλύτερης πολεμικής βιομηχανίας της Τουρκίας– βρισκόταν επιτόπου για να βεβαιωθεί ότι η εφαρμογή της συμφωνίας εξελίχθηκε ομαλά.
Μόλις τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη τέθηκαν σε λειτουργία, υπάλληλος της Baykar έστειλε σειρά μηνυμάτων στο αφεντικό του.
«Η σημερινή επίθεση», ανέφερε μήνυμα στις 12 Σεπτεμβρίου, το οποίο συνόδευε βίντεο από αεροπορική επιδρομή σε ημιτελές κτίριο. «Δεύτερη επίθεση», ανέφερε μήνυμα που εστάλη τρεις ημέρες αργότερα, συνοδεύοντας βίντεο όπου φαινόταν πυραυλικό πλήγμα σε μεγάλη αποθήκη. Σε άλλο βίντεο φαίνεται άτομο να περπατά μερικά δευτερόλεπτα προτού να σημειωθεί έκρηξη.
Μηνύματα κειμένου, τηλεφωνικές υποκλοπές, φωτογραφίες και βίντεο, έγγραφα και οικονομικά αρχεία παραδόθηκαν στην Washington Post και επαληθεύτηκαν εν μέρει από την αμερικανική εφημερίδα με διασταύρωση τηλεφωνικών και εμπορικών αρχείων, καθώς και δορυφορικών δεδομένων.
Τα στοιχεία που έρχονται στο φως αποκαλύπτουν πώς η καλά δικτυωμένη τουρκική αμυντική βιομηχανία τροφοδότησε κρυφά τον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο στο Σουδάν, ο οποίος συνεχίζεται εδώ και 22 μήνες, προκαλώντας «τη χειρότερη ανθρωπιστική καταστροφή στον κόσμο», σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Αποκαλύπτεται επίσης ότι η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει αναπτύξει σχέσεις και με τις δύο πλευρές της σύγκρουσης.
Ποια είναι η Baykar
Η Baykar, με συνιδιοκτήτη τον γαμπρό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έστειλε όπλα αξίας τουλάχιστον 120 εκατ. δολ. –μεταξύ των οποίων οκτώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2 και εκατοντάδες βόμβες– στον σουδανικό στρατό πέρυσι, σύμφωνα με σύμβαση και πιστοποιητικό τελικού χρήστη, καθώς και άλλα μηνύματα και πληροφορίες παρακολούθησης πτήσεων σχετικά με την πώληση, που επικαλείται η WP.
Η Baykar είναι ο κύριος προμηθευτής μη επανδρωμένων αεροσκαφών του τουρκικού στρατού και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πολεμικών προϊόντων της χώρας. Το κορυφαίο μοντέλο TB2 μπορεί να μεταφέρει περισσότερα από 300 κιλά εκρηκτικών, ενώ για την κατασκευή του είναι απαραίτητα πολλά αμερικανικά εξαρτήματα.
Ο Αλπερ Κόσκαν, πρώην επικεφαλής στο τμήμα για τη διεθνή ασφάλεια του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και σήμερα ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace, δήλωσε ότι, αν και δεν μπορεί να σχολιάσει συγκεκριμένες περιπτώσεις, η Τουρκία διαθέτει ισχυρό σύστημα ελέγχου όσον αφορά τις πωλήσεις όπλων, όπου συμμετέχουν το υπουργείο Εξωτερικών, το υπουργείο Αμυνας και το γενικό επιτελείο.
Ο άγνωστος ρόλος της Τουρκίας
Αναφορές στην παρουσία τουρκικών όπλων στο πεδίο της μάχης στο Σουδάν υπήρξαν και στο παρελθόν, αλλά ποτέ τόσο λεπτομερείς. Στα έγγραφα που περιήλθαν σε γνώση της WP περιγράφονται λεπτομερώς ακόμη και τα κίνητρα που φαίνεται να προσφέρουν οι σουδανικές αρχές σε ξένες εταιρείες σε αντάλλαγμα για στρατιωτική βοήθεια, ρίχνοντας φως στον σκοτεινό κόσμο των πολεμικών συμφωνιών.
Η σύγκρουση στο Σουδάν εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο σε μάχη δι’ αντιπροσώπων μεταξύ ξένων δυνάμεων, όπως η Ρωσία, το Ιράν και, κυρίως, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ο ρόλος της Τουρκίας ήταν σε μεγάλο βαθμό άγνωστος, ενώ αναδεικνύεται σε μία περίοδος έντασης των ανταγωνισμών μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων για τα λάφυρα του πολέμου.
Κατά τη διάρκεια συζητήσεων μετά την πώληση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, τα στελέχη της Baykar ανέφεραν σε συναδέλφους τους ότι οι ηγέτες του σουδανικού στρατού επρόκειτο να προσφέρουν σε τουρκικές εταιρείες πρόσβαση σε ορυχεία χαλκού, χρυσού και αργύρου, όπως προκύπτει από αρχεία της εταιρείας. Επιπλέον, τους πρόσφεραν δικαιώματα ανάπτυξης του Αμπου Αμάμα – λιμένα-κλειδί στην Ερυθρά Θάλασσα, το οποίο είχαν υποσχεθεί παλαιότερα στα ΗΑΕ και το οποίο διεκδικεί επίσης η Μόσχα.
Εν τω μεταξύ, τον περασμένο μήνα, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ρωσίας και του Σουδάν δήλωσαν ότι επιτεύχθηκε συμφωνία που επιτρέπει στη Ρωσία να δημιουργήσει ναυτική βάση στο Πορτ – Σουδάν, άλλο στρατηγικό σημείο κατά μήκος της Ερυθράς Θάλασσας.
Οι αποκαλύψεις έρχονται σε κρίσιμη συγκυρία για τον Ερντογάν, ο οποίος έχει βρεθεί σε αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της 20ετούς θητείας του στην τουρκική προεδρία.
Πρόσφατα, προσφέρθηκε να φιλοξενήσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, εν μέσω προβλημάτων στις σχέσεις του Κιέβου με την κυβέρνηση Τραμπ, ενώ παράλληλα, επιδιώκει να εμβαθύνει την τουρκική επιρροή στο Ιράκ και στη Συρία εις βάρος του Ιράν.
Ο Ερντογάν έχει επίσης εργαστεί για την επέκταση των στρατιωτικών και των διπλωματικών δεσμών της Τουρκίας στο ασταθές Κέρας της Αφρικής. Είναι, τέλος, ένθερμος υποστηρικτής του πολιτικού κινήματος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, το οποίο έχει συμμαχήσει με τον στρατό του Σουδάν και αντιτίθεται στα ΗΑΕ.
Το μυστικό φορτίο
Οι αποστολές της Baykar προς τον σουδανικό στρατό πραγματοποιήθηκαν –εφόσον επιβεβαιωθούν τα έγγραφα της WP– κατά παράβαση των κυρώσεων των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Γεγονός που σηματοδοτεί πλήθος κινδύνων για την τουρκική βιομηχανία που επιδιώκει να αυξήσει την επιρροή της στην Αφρική.
Η σύμβαση ύψους 120 εκατ. δολ. μεταξύ της Baykar και της υπηρεσίας προμηθειών του σουδανικού στρατού, η οποία είναι γνωστή ως Defense Industries System (DIS), φέρει ημερομηνία 16 Νοεμβρίου 2023. Φέρεται να υπεγράφη δηλαδή πέντε μήνες μετά την επιβολή κυρώσεων από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών.
Η σύμβαση περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, έξι μη επανδρωμένα αεροσκάφη TB2 και τρεις επίγειους σταθμούς ελέγχου, ενώ προέβλεπε επιπλέον ότι 48 άτομα προσωπικό θα παρέδιδαν τα όπλα και θα παρείχαν «τεχνική υποστήριξη στη χώρα».
Δύο επιπλέον μη επανδρωμένα αεροσκάφη παραδόθηκαν τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία της WP, ενώ οι αποστολές όπλων συνεχίστηκαν και τον Νοέμβριο.
Τα πρώτα πυρομαχικά έφτασαν αεροπορικώς τον Αύγουστο του 2024 στο Πορτ – Σουδάν, ενώ η τελευταία πτήση φέρεται να έφτασε στις 15 Σεπτεμβρίου.
Η WP χρησιμοποίησε δημόσια διαθέσιμα αεροπορικά δεδομένα για να εντοπίσει δύο από τις πτήσεις που ταιριάζουν με εκείνες που περιγράφονται σε επικοινωνίες. Και οι δύο φέρονται να δρομολογήθηκαν μέσω της πρωτεύουσας του Μάλι, Μπαμάκο, και της Aviacon Zitotrans, ιδιωτικής αεροπορικής εταιρείας στην οποία οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις το 2023, θεωρώντας την τμήμα της «πολεμικής μηχανής της Ρωσίας».
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2023, όταν οι δύο κορυφαίοι στρατηγοί της χώρας στράφηκαν ο ένας εναντίον του άλλου.
Οι συνέπειες ήταν καταστροφικές. Τουλάχιστον 150.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί. Περίπου τα δύο τρίτα των 50 εκατ. κατοίκων του Σουδάν χρειάζονται βοήθεια – πάνω από 13 εκατ. έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Σουδανοί πολίτες έχουν βιαστεί, βασανιστεί και αποκεφαλιστεί, νοσοκομεία και αγορές έχουν βομβαρδιστεί και καεί.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει κατηγορήσει και τις δύο πλευρές για εγκλήματα πολέμου. Αλλά τα όπλα συνεχίζουν να εισρέουν.