Δεν περίμενα ότι ένα «τακούνι μπότας», θα έκρυβε τόση ομορφιά, τόση νοστιμιά και τέτοια ενέργεια… Ηράκλειο-Ρώμη, Ρώμη-Μπρίντιζι, Μπρίντιζι- Poggiardo και από ‘κει μοναδικές εξορμήσεις στην χερσόνησο του Σαλέντο στην επαρχία της Απουλίας (ή Πούλιας κατά τους Ιταλούς). Μπορεί να μην έχει τον κοσμοπολίτικο αέρα του Κάπρι ή της Βενετίας, όμως η νοτιοανατολική Ιταλία είναι ασύλληπτα γοητευτική… Είναι μία περιοχή με ταυτότητα και χαρακτήρα. Με πόλεις και χωριά μοναδικά, διάσπαρτα «διαμαντάκια» στο μεγαλύτερο ελαιώνα της χώρας και ας τον «σφυροκοπά», όπως διαπιστώσαμε, το βακτήριο Xylella.
Λέτσε, Ότραντο, Κάστρο ντι Μαρίνα, Καλλίπολη και πόσα άλλα συναρπαστικά μέρη…
Η Καλλίπολη-θα μου επιτρέψετε την ιδιαίτερη αναφορά- είναι μια πόλη με απίστευτη ζωντάνια και χρώμα που το παλιό της κομμάτι (και πιο όμορφο) είναι κτισμένο πάνω σε ένα ασβεστολιθικό νησί, το οποίο συνδέεται με την ηπειρωτική χώρα με μια γέφυρα χτισμένη τον 16ο αιώνα.
Εκεί μας οδήγησε το απόγευμα της 6ης Ιουλίου ο Luka και η πενταμελής παρέα των Γκρεκών έμεινε άφωνη… Ο μύθος θέλει τον κρητικό βασιλιά Ιδομενέα να ίδρυσε την πόλη στην αρχαιότητα, εμείς ωστόσο ζήσαμε το δικό μας …μύθο.
Τα χρώματα της Καλλίπολης δύσκολα θα σβηστούν από τη μνήμη μας… Το χρώμα της ώχρας στα παλιά κτίρια, το χρυσαφί της άμμου, το ταξιδιάρικο μπλε της θάλασσας, το ζεστό ροδακινί του ηλιοβασιλέματος… Μεγάλα κέφια είχε ο πλάστης σε τούτη τη γωνίτσα της γης που την «κατοικούν» τόσοι πολλοί γλάροι… Ο ουρανός όλος δικός τους, στη στεριά όμως έχουν μάθει να συνυπάρχουν και να «κλέβουν» με άνεση αυτό που θέλουν… Το πέταγμα των γλάρων, η αύρα του κόσμου, τα γραφικά σοκάκια, οι γεύσεις, οι μυρωδιές, η μουσική…Έκσταση ατόφια και πηγαία!
Σαν μικρά παιδιά… Το Erasmus όμως αυτά τα μαγικά κάνει. Θέλοντας και μη σε συμπαρασύρει σε άλλους ρυθμούς, αρχίζεις να «χαλαρώνεις», να απελευθερώνεσαι, να χαίρεσαι την περιπέτεια και στο τέλος αφήνεσαι στην εμπειρία του ταξιδιού. Αυτό κρατάς στην επιστροφή: τις εικόνες, τους ανθρώπους, τα συναισθήματα.
Μετά την Κωνσταντινούπολη και το Badajoz της Εξτρεμαδούρα της Ισπανίας, το σχέδιο Good Food, Good Mood ταξίδεψε στη νοτιοανατολική Ιταλία και περιπλανήθηκε σε περιοχές της Απουλίας όπου εκεί αντίστοιχα την επιμέλεια της φιλοξενίας Τούρκων, Ισπανών και Ελλήνων είχε ο φορέας συν-εταίρος jump in Italia.
Για τους ντόπιους, Σαλέντο σημαίνει ήλιος, θάλασσα, άνεμος. Μία ευλογημένη λωρίδα γης που βρέχεται από δύο θάλασσες, το Ιόνιο και την Αδριατική.
Όπως διαβάζουμε «Το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου ο ήλιος ζεσταίνει και χρωματίζει τη γη βαθυκόκκινη, πλούσια σε σίδηρο και ασβεστολιθικά πετρώματα, ενώ ο άνεμος, που έρχεται από την ακτή στην ενδοχώρα, φέρνει μαζί του το άρωμα της θάλασσας, δροσίζοντας τα καλοκαιρινά βράδια. Η περιοχή είναι αποτέλεσμα της τέλειας αρμονίας της θερμότητας του ήλιου, της γενναιοδωρίας της θάλασσας και της σταθερότητας του ανέμου.
Το Σαλέντο είναι μια γαλήνια χώρα γεμάτη ιστορία και παραδόσεις που τα δυνατά της σημεία είναι οι φυσικές και αρχιτεκτονικές ομορφιές, η φιλοξενία, η ατμόσφαιρα και φυσικά η θάλασσα και η ακτή της.
Δεν υπάρχουν βουνά. Και τα μάτια σαρώνουν μακρινούς ορίζοντες…».
Δεν είναι τυχαίο, όπως μάθαμε από ντόπιους, ότι τα τελευταία χρόνια ισχυροί πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες τόσο από την Ευρώπη όσο και από τα Αραβικά Εμιράτα επιλέγουν να αποκτήσουν στην περιοχή πολυτελή “ησυχαστήρια”. Πρόκειται για συμβόλαια πολλών εκατομμυρίων ευρώ, με την αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση να υπογράφουν οι διασημότεροι οίκοι και top επαγγελματίες ανά τον κόσμο.
Είναι όμως και μια περιοχή με έντονη την παρουσία του Ελληνικού πολιτισμού. Η επιρροή των Ελλήνων ήταν ισχυρότατη και έχει αποτυπωθεί σε διάφορους τομείς. Στο τρίγωνο Λέτσε – Καλλίπολη – Ότραντο, οριοθετείται ένα κομμάτι της Ιταλίας, γνωστό ως Γκρέτσια Σαλεντίνα.
Ότραντο: Mία μαρτυρική καστρούπολη, λουσμένη στο φως του νότου
Το Ότραντο είναι η ανατολικότερη πόλη της Ιταλίας. Παλιότερα, ολόκληρη η χερσόνησος, που αποκαλούμε τακούνι της ιταλικής μπότας, ονομαζόταν «γη του Ότραντο» ή «Ελλάδα του Ότραντο». Η πόλη ιδρύθηκε από Κρήτες άποικους στην Ελληνική αρχαιότητα με το όνομα Υδρούς. Μία μικρή πόλη με μεγάλη ιστορία, λουσμένη στο εκτυφλωτικό φως του νότου. Πεντακάθαρη, περιποιημένη, με γραφικά σοκάκια… Ωστόσο, ακόμα και σήμερα το αποτύπωμα της αγριότητας των Τούρκων κατακτητών, με τις μαζικές σφαγές και τις εκτεταμένες καταστροφές, παραμένει ανεξίτηλο.
Ο καθεδρικός ναός είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Παναγίας. Στο εσωτερικό του φιλοξενείται το μεγάλο επιδαπέδιο ψηφιδωτό, «το δέντρο της ζωής», φτιαγμένο τον 12ο αιώνα, από τον μοναχό Πανταλέοντα, με θεολογική προσέγγιση και αλληγορική σημασία. Βλέπουμε επίσης περίφημα ψηφιδωτά που απεικονίζουν την κιβωτό του Νώε, τον Αδάμ και την Εύα, τον πύργο της Βαβέλ, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Μινώταυρο… Συναντάμε τοιχογραφίες του 11ου-13ου αιώνα και τους 42 μαρμάρινους μονολιθικούς κίονες που φέρουν κιονόκρανα διαφορετικά μεταξύ τους.
Μάς διαπερνούν ρίγη στο παρεκκλήσι δεξιά της Αγίας Τράπεζας μόλις αντικρίζουμε τις τεράστιες γυάλινες προθήκες στους τοίχους με τα κρανία και τα οστά των 800 μαρτύρων που είχαν αποκεφαλίσει οι Τούρκοι, το 1480. Τα πτώματα τους πετάχτηκαν, αλλά μετά από ένα χρόνο, όταν η πόλη ελευθερώθηκε, βρέθηκαν άθικτα. Όλοι ανακηρύχθηκαν άγιοι. Η σφαγή έγινε στην κρύπτη, στον παλιό ναό, πάνω στον οποίο κτίσθηκε ο επιβλητικός καθολικός.
Castro: Bουτιά στο μπλε του …κοβάλτιου
Η πόλη Κάστρο της Απουλίας διατηρεί το μεσαιωνικό της χαρακτήρα, ωστόσο στο DNA της μακραίωνης ιστορίας της εμπεριέχεται και πάλι η παρουσία της Κρήτης. Το Κάστρο χωρίζεται σε δύο μέρη: στο Κάστρο Άλτα, πάνω στο λόφο με θέα την Αδριατική, όπου στεγάζεται το ιστορικό κέντρο της πόλης με τη μεσαιωνική διάταξη και τα στενά δρομάκια, και τη Μαρίνα του Κάστρο με τα κρυστάλλινα νερά, τις βραχώδεις επιβλητικές παραλίες και τα συναρπαστικά σπήλαια. Ολόκληρη η περιοχή μοσχοβολάει φρέσκο καλαμάρι!
Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το καρστικό σπήλαιο Zinzulusa, από τα κύρια αξιοθέατα της Απουλίας, να θαυμάσετε τους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ ακολουθώντας το μοναδικό μονοπάτι του σπηλαίου, γνωστό ως «διάδρομος των θαυμάτων», θα φθάσετε σε μία μικρή λίμνη. Ακόμα αξίζει να επισκεφθείτε το Grotta Azzura, ένα μικρό σπήλαιο, το όνομα του οποίου προέρχεται από το μπλε χρώμα του κοβάλτιου (έχει να κάνει, όπως μας εξήγησαν, με τη διάθλαση του φωτός πάνω στα βράχια).
Λέτσε: H Φλωρεντία του νότου, μια πόλη-γλύκισμα…
Την αποκαλούν Φλωρεντία του νότου και δικαίως λόγω της πληθώρας των ιστορικών κτιρίων που την κοσμούν, με προσόψεις τεχνοτροπίας μπαρόκ! Μία πόλη-γλύκισμα με πολλές στρώσεις. Καθαρή και καλοδιατηρημένη, με προσεγμένα μπαλκόνια και παράθυρα, με λουλούδια και μοναδικές κατασκευές από την περίφημη πέτρα του Λέτσε. Κάστρα, πλατείες, καθεδρικοί και το εντυπωσιακό Ρωμαϊκό αμφιθέατρο στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Μία πόλη γεμάτη ζωντάνια, χρώμα και άρωμα. Απολαύσαμε υπέροχο φαγητό και καφέ.
Το τοπίο στην Απουλία θυμίζει πολύ Κρήτη και ίσως γι’ αυτό να νιώσαμε τόσο οικεία. Δοκιμάσαμε το λάδι τους… Γευστικό, αν και κάπως οξύ στο λαιμό. Αξιόλογο αλλά το κρητικό καλύτερο! Σε ένα παρασκευαστήριο-φούρνο στο δρόμο για το Όντραντο, βρήκαμε το κιλό να πωλείται προς 9 ευρώ. Είπαμε, είναι μανούλες οι Ιταλοί στο πρόμο.
Η Απουλία είναι ένας παράδεισος για τους λάτρεις του φαγητού. Νόστιμα πιάτα με απλά τοπικά υλικά. Οπωσδήποτε θα δοκιμάσετε τα χειροποίητα ζυμαρικά Orrechiette, το λαχταριστό τυρί burrata, ένα είδος φρέσκιας μοτσαρέλας αλλά και περίφημα αλλαντικά. Φυσικά, λόγω της μεγάλης ακτογραμμής, η Απουλία έχει πολλά θαλασσινά και είναι πεντανόστιμα.
Δοκιμάσαμε τρομερά κρασιά, κόκκινο, λευκό, ροζέ… Δεν παίζονται σε αυτά οι Ιταλοί, αν και τα οινοποιεία τους, τουλάχιστον αυτά που επισκεφθήκαμε από άποψη στησίματος και αισθητικής υστερούν σε σχέση με τις ετικέτες κρασιών που προσφέρουν και τη μεγάλη παράδοση οινοποίησης στην περιοχή.
Η μεσογειακή διατροφή και η κουζίνα αποτελούν πολύτιμο κλειδί για την ανάπτυξη του τουρισμού, ιδίως στις αγροτικές περιοχές της Ευρώπης που χρειάζονται υποστήριξη και το διαπιστώσαμε και εμείς ότι πολλές οικογένειες ζουν από τον γαστρονομικό τουρισμό και προγράμματα όπως το Erasmus.
Άλλωστε κύριος στόχος του σχεδίου είναι να προσφέρει γνώση και εφόδια στους συμμετέχοντες και στο ευρύ κοινό για την πολιτιστική κληρονομιά «Μεσογειακή Διατροφή και Κουζίνα» καθώς επίσης και για την αξία της τοπικότητας εν γένει, τουτέστιν συνταγές, συνήθειες, τοπικά προϊόντα, πολιτισμός.
Και ναι, το καλό φαγητό και το καλό κρασί, σε προδιαθέτουν θετικά και φέρνουν πιο κοντά τους ανθρώπους και ας είναι από διαφορετικές χώρες και ας μην μιλάνε την ίδια γλώσσα. «Λύνουν» τις καρδιές και αίρουν την όποια διστακτικότητα. Και ήταν πραγματικά εγκάρδιο το κλίμα ανάμεσα στον Ahmet A., την Serap G, τον Ferdi A, την Tulay A, (η αποστολή της Τουρκίας), τον Jose Miguel S, την Chanel Sopo L., την Ana Maria C, τον Cayetano C. (αποστολή Ισπανίας) και τους κρητικούς Γιάννη Λ, Γιάννη Σ και Ελένη Ν.
Και μπορεί να μην μας συνόδευσε από την αρχή, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων, η ακούραστη Ελένη Μαραγκάκη, συντονίστρια των προγραμμάτων ERASMUS του ΚΟΙΠΟΔΙ Χερσονήσου, έκανε ταξίδι-αστραπή για να μας συναντήσει έστω και για λίγο καθώς πιστεύει και υποστηρίζει με όλη της την ψυχή αυτά τα προγράμματα.
Η παραμονή μας στην Απουλία δεν θα ήταν ίδια χωρίς τη Μόνικα, την ξεναγό μας, η οποία ταξίδεψε στο νότο από το Τορίνο. Καμία σχέση με Ιταλίδα. Με καταγωγή από Ρωσία και Βαλκάνια, η Μόνικα, θιασώτης της πειθαρχίας και της συνέπειας, κατάφερε να βάλει σε τάξη τους ατίθασους Κρητικούς, Ισπανούς και Τούρκους. Ή σχεδόν σε τάξη.