Η ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ξεκίνησε ως εορτασμός ενός ή περισσότερων Χριστιανών μαρτύρων που ονομάζονταν Βαλεντίνοι. Με το πέρασμα των χρόνων προσωποποιήθηκε και αφορά έναν καθολικό ιερέα του Βαλεντίνου, ο οποίος μαρτύρησε για την πίστη του, το 270 μ.Χ. στους διωγμούς του αυτοκράτορα Κλαύδιου.
Γεννήθηκε στο Τέρνι το 197 περίπου μετά Χριστόν, βαφτίστηκε πρώτα χριστιανός και στα 21 του χρόνια έγινε επίσκοπος. Οπως είναι φυσικό οι θρύλοι που συνοδεύουν τον Αγιο Βαλεντίνο είναι πολλοί.
Ο πιο χαρακτηριστικός είναι αυτός που αναφέρει ότι κάποια μέρα ενώ καλλιεργούσε στον κήπο του τριαντάφυλλα, άκουσε ένα ζευγάρι να μαλώνει πολύ έντονα. Εκείνος έκοψε ένα τριαντάφυλλο, βγήκε στο δρόμο πλησίασε το ζευγάρι και τους παρακάλεσε να τον ακούσουν. Τους πρόσφερε το τριαντάφυλλο τους ευλόγησε και η αγάπη επανήλθε ανάμεσα τους, λίγο αργότερα αυτοί επέστρεψαν και ζήτησαν στον άγιο να ευλογήσει το γάμο τους.
Το 1382, συναντάμε την πρώτη γραπτή αναφορά για τον Αγιο Βαλεντίνο και αυτή βρίσκεται σε ένα ποίημα του Άγγλου λογοτέχνη, Τζέφρι Τσόσερ, με τίτλο «Το Κοινοβούλιο των Πτηνών». Σύμφωνα με το ποίημα κάθε χρόνο την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου τα πουλιά συγκεντρώνονται μπροστά στη θεά της φύσης για να διαλέξουν ερωτικούς συντρόφους!
Από το 1840 έχουμε την ανταλλαγή, μεταξύ των ερωτευμένων, μικρών χειρόγραφων σημειωμάτων με ευχές και αρχικά η συγκεκριμένη γιορτή αφορούσε την αριστοκρατία αλλά στην συνέχεια επεκτάθηκε και στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.
Ο θάνατος του Αγίου Βαλεντίνου
Σύμφωνα με τον θρύλο, συνελήφθη επειδή πάντρευε ζευγάρια Χριστιανών και φυλακίστηκε. Αρχικά ο αυτοκράτορας Κλαύδιος αποφάσισε να του δώσει χάρη, μέχρι που ο Βαλεντίνος προσπάθησε να τον μυήσει στον Χριστιανισμό και ο αυτοκράτορας τον καταδίκασε σε θάνατο δια λιθοβολισμού. Ωστόσο ο Βαλεντίνος επέζησε από τον λιθοβολισμό κι έτσι τον αποκεφάλισαν έξω από την πύλη της Flaminia στις 14 Φεβρουαρίου του 169.
Ένας άλλος θρύλος αναφέρει ότι ο δικαστής Αστέριος, αμφισβητώντας την εγκυρότητα της Χριστιανικής θρησκείας τον έβαλε σε μία δοκιμασία. Του παρουσίασε την τυφλή θετή του κόρη και του είπε ότι αν την κάνει να βρει το φως της θα έχει ότι ζητήσει. Πράγματι εκείνος αποκατάστησε την όραση της κόρης και ο δικαστής ταπεινωμένος τον ρώτησε τι θέλει να κάνει.
Ο Άγιος Βαλεντίνος του είπε να σπάσει μέσα σε τρεις μέρες όλα τα ειδωλολατρικά αγάλματα που έχει και στη συνέχεια να βαπτιστεί. Ο δικαστής το έκανε και στη συνέχεια βάπτισε και όλη του την οικογένεια, ωστόσο αυτή η μεταστροφή του μεγάλου δικαστή δεν άρεσε στον αυτοκράτορα Κλαύδιο, ο οποίος συνέλαβε τον Άγιο Βαλεντίνο και τον σκότωσε. Ο ίδιος θρύλος αναφέρει πως άφησε ένα σημείωμα ο Αγιος στην κόρη του Αστέριου γράφοντας «Ο Βαλεντίνος σου» και έτσι ξεκίνησε το έθιμο με την ανταλλαγή των μηνυμάτων.
Τα αποκαλυπτήρια της μορφής του
Οι επιστήμονες χαρτογράφησσαν ψηφιακά τα λείψανά του και ο διάσημος γραφίστας Σισέρο Μοράες με την χρήση της 3D διαδραστικής τεχνολογίας αποκάλυψε το πρόσωπο του Αγίου Βαλεντίνου.
Ο ανθρωπολόγος και ιατροδικαστής Μάρκος Πάαυλο Σάλες Μασάδο κατέληξε στο συμπέρασμα πως το κεφάλι αφορούσε Ευρωπαίο γύρω στα 55 ή και παραπάνω και η εικόνα που δημιουργήθηκε για τους ερευνητές πλησιάζει την αυθεντική εικόνα του Αγίου.
Η γιορτή των ερωτευμένων στην αρχαιότητα
Πάντως αν ψάξουμε στα βάθη της ιστορίας θα βρούμε στοιχεία της γιορτής των ερωτευμένων και πιο παλιά. Στη ρωμαϊκή περίοδο μεταξύ της 13ης και 15ης Φεβρουαρίου τελούνταν η γιορτή της γονιμότητας Λουπερκάλια. Επίσης, το αττικό ημερολόγιο των αρχαίων Αθηναίων από τα μέσα Ιανουαρίου μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου έδειχνε το μήνα Γαμηλιώνα, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον ιερό γάμο των θεών Δία και Ήρας.
Οι Αγιοι του έρωτα για την Ορθόδοξη εκκλησία
Αγιος Βαλεντίνος για την Ορθόδοξη εκκλησία δεν υπάρχει αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν άγιοι που εκπροσωπούν τον έρωτα. Στις 13 Φεβρουαρίου τιμάται η μνήμη των Αγίων Αποστόλων Ακύλα και Πρισκίλλης, που θεωρούνται προστάτες των ερωτευμένων, ενώ υπάρχει και ο Άγιος Υάκινθος για τους ερωτευμένους του καλοκαιριού.
Μάλιστα ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος σε μια προσπάθειά του να τραβήξει τους ξένους από τον ξενόφερτο Αγιο πρότεινε στους ερωτευμένους να γιορτάζουν την αγάπη τους την προηγουμένη του Αγίου Βαλεντίνου, δηλαδή στις 13 Φεβρουαρίου, που η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη των Αγίων Ακύλα και Πρισκίλλης.
Ο Ακύλας και η αγαπημένη του Πρίσκιλλα ήταν σκηνοποιοί και ασπάστηκαν το χριστιανισμό κατά πάσα πιθανότατα όταν κατάφυγαν από τη Ρώμη στην Κόρινθο τον 1ο αιώνα μ.Χ. για ν’ αποφύγουν τους διωγμούς του αυτοκράτορα Κλαύδιου. Εκεί γνώρισαν τον Απόστολο Παύλο, ο οποίος μάλιστα τους μνημονεύει σε τρεις επιστολές του, και τον ακολούθησαν στην Εφεσο ως συνοδοί.
Ο άλλος ορθόδοξος “Βαλεντίνος” είναι ο Άγιος Υάκινθος και γιορτάζει στις 3 Ιουλίου, την ημερομηνία δηλαδή που μαρτύρησε για την αγάπη του Χριστού επί αυτοκράτορα Τραϊανού (το 98 μ.Χ.) σε ηλικία 20 χρόνων. Οπως αναφέρεται σχετικά, ήταν θαλαμηπόλος στην αυλή του αυτοκράτορα Τραϊανού και ο πρώτος ναός που χτίστηκε αφιερωμένος αποκλειστικά σ’ εκείνον βρίσκεται στα Ανώγεια της Κρήτης, σε κάποια από τις πλαγιές του Ψηλορείτη, φτιαγμένος από πέτρα, κρυφός, γιατί κρυφά είναι και τα αισθήματα.