Ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος, Engin Bas, ανταποκριτής του Αμερικανικού δικτύου ABC News, με αποστολές σε εμπόλεμες ζώνες και βραβευμένος με EMMY για το τηλεοπτικό του ντοκιμαντέρ «Steps into a high calm», συμπληρώνει μήνα στις σκληρά δοκιμαζόμενες περιοχές από τους φονικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου.
Μέχρι στιγμής, με βάση τα επίσημα στοιχεία που δόθηκαν τα τελευταία 24ωρα στη δημοσιότητα, οι νεκροί σε Τουρκία και Συρία έχουν ξεπεράσει τους 55.000, οι σεισμόπληκτοι που μένουν σε σκηνές ξεπερνούν το 1,5 εκατομμύριο, δεκάδες χιλιάδες κτήρια έχουν κριθεί κατεδαφιστέα ή έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, ενώ μέσα σε ένα μήνα έχουν καταγραφεί σχεδόν 14.000 μετασεισμοί.
Τον Engin Bas τον γνωρίσαμε στη διάρκεια δημοσιογραφικής αποστολής του στην Κρήτη, την οποία είχε επισκεφθεί και κατά το παρελθόν για διακοπές αφού διατηρεί στενούς φιλικούς δεσμούς με ανθρώπους από το Ηράκλειο.
Του ζητήσαμε να μοιραστεί μαζί μας εικόνες, σκέψεις, συναισθήματα… Ακόμα και για έναν έμπειρο πολεμικό ανταποκριτή, οι καταστάσεις αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολες. Συγκινείται, αλλά πιστεύει ότι ο δημοσιογράφος οφείλει να παραμένει συναισθηματικά ψύχραιμος σε όσα μεταδίδει. Προσπαθεί να διαχειριστεί το «αποτύπωμα» κάθε αποστολής μετά το τέλος της, ακόμα και αν χρειαστεί να απευθυνθεί σε ειδικούς προκειμένου να τον βοηθήσουν να μαλακώσει τον «πόνο» που είδε.
Στο κοιμητήριο της πόλης Καχραμάνμαρας, έχουν ανοιχθεί χιλιάδες νέοι τάφοι για τους νεκρούς από τον σεισμό. Εκεί συνάντησε τον Μουσταφά που κήδευσε τον αδερφό του και την οικογένειά του. Το ένα παιδί στον τάφο με τον μπαμπά, το άλλο παιδί με τη μαμά. Δεν πρόλαβαν να τα χαρούν σε τούτη τη ζωή…
Όσο για τις σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων, στην πραγματικότητα, όπως λέει χαρακτηριστικά, πέρα από τις τεχνητές εντάσεις των πολιτικών, είμαστε ο ένας πάντα εκεί για τον άλλον, στις δύσκολες και σκοτεινές μας στιγμές, να φυτεύουμε τον σπόρο της ελπίδας.
Τη μοιραία νύχτα ο Engin βρισκόταν στο σπίτι του, στην Κωνσταντινούπολη. Εντελώς τυχαία ήταν ακόμα ξύπνιος. Είδε στο twitter να μιλούν για ισχυρό σεισμό κάπου στα ανατολικά. Κατάλαβε ότι είχε συμβεί κάτι τρομερά μεγάλο καθώς από τη Γεωργία μέχρι το Λίβανο άνθρωποι ανέφεραν ότι είχαν νιώσει την σεισμική δόνηση. «Σχεδόν όλη η ανατολική Μαύρη Θάλασσα και τα νοτιοανατολικά μέρη της Τουρκίας μιλούσαν επίσης για αυτό.
Συνειδητοποίησα ότι ήταν κάτι πολύ σοβαρό και τηλεφώνησα στο τηλεοπτικό κανάλι που εργάζομαι (ABC News των ΗΠΑ). Είπα στον αρχισυντάκτη μου ότι έχει συμβεί κάτι μεγάλο και πρέπει να είμαστε εδώ με όσους περισσότερους ρεπόρτερ μπορούσαμε».
Το πρώτο φως της ημέρας τον βρήκε καθ’ οδόν. Κτήρια είχαν καταρρεύσει ακόμα και σε πόλεις μακριά από το επίκεντρο του σεισμού. Οι άνθρωποι έτρεχαν πανικόβλητοι να βοηθήσουν τους δικούς τους.
Στην πορεία συνειδητοποίησε ότι το επίκεντρο ήταν στο Καχραμάνμαρας, όμως ήταν εξαιρετικά δύσκολο να προσεγγίσουν καθώς είχαν καταρρεύσει γέφυρες και οι δρόμοι είχαν αποκλειστεί. Τα ξημερώματα της 2ης ημέρας κατάφεραν με το ζόρι να φθάσουν στην πόλη Γκαζιαντέμπ όπου μεταξύ άλλων ο ισχυρός σεισμός αφάνισε κάστρο 2.200 ετών. Εκεί κατέφθαναν και όλες οι ομάδες διάσωσης από την Τουρκία και το εξωτερικό.
Η συνέντευξη με τον Engin έχει ως εξής:
Ερ: Είσαι ακόμα στις πληγείσες περιοχές. Τι έχουν δει τα μάτια σου;
Απ: Είδα τεράστια καταστροφή. Ως δημοσιογράφος που κάνω ρεπορτάζ και σε εμπόλεμες ζώνες, μπορώ να πω ότι κάποιες σκηνές έμοιαζαν με τις ισοπεδωμένες από τον πόλεμο πόλεις της Συρίας. Πηγαίνοντας στο Καχραμανμαρας τις πρώτες ημέρες, ήταν πολύ δύσκολο. Οι δρόμοι είχαν καταστραφεί, οι άνθρωποι τρέπονταν σε φυγή και οι πόλεις τριγύρω είχαν καταστραφεί ολοκληρωτικά.
Η θερμοκρασία τις νύχτες ήταν από -12 έως -18 βαθμούς. Οι άνθρωποι ήταν έξω στο κρύο, σε κατάσταση σοκ. Είχαν χάσει τα σπίτια τους, τις οικογένειες τους, τα πάντα. Είδα τόσο απελπισία που δεν περιγράφεται με λόγια. Στο Καχραμανμαρας είδα χιλιάδες νεκρούς να τους θάβουν. Είναι τόσο λυπηρό να βλέπεις ότι οι τάφοι που έχουν ανοίξει για να θαφτούν οι νεκροί από τον σεισμό ήδη έχουν ξεπεράσει εκείνους που προϋπήρχαν.
Ερ: Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας κάποια σκηνή που έμεινε χαραγμένη μέσα σου;
Απ: Ειλικρινά δεν μπορώ να ξεχωρίσω μία σκηνή. Θα σας περιγράψω όμως ένα στιγμιότυπο από το νεκροταφείο στο Κάχραμανμαρας όπου γνώρισα τον Μουσταφά. Είχε θάψει τον αδερφό του, τη νύφη του, τα ανιψάκια του. Μου έδειξε φωτογραφία τους και μου είπε:
“Τα σπίτια μας ήταν το ένα δίπλα στο άλλο. Μαζί δουλεύαμε το μαγαζί μας, μαζί επιστρέφαμε στο σπίτι, ανταλλάσσαμε οικογενειακές επισκέψεις και κάθε βράδυ βλέπαμε τηλεόραση, τρώγοντας και πίνοντας τσάι. Χωρίζαμε για να κοιμηθούμε.
Εκείνο το βράδυ ήμασταν όλοι μαζί στο δικό μου σπίτι. Κάναμε παρέα, μάς καληνύχτισαν και έφυγαν. Μετά τον σεισμό, το σπίτι μου παράμεινε στη θέση του αλλά του αδερφού μου, ακριβώς απέναντι, είχε καταρρεύσει μπροστά στο δρόμο.
Προσπαθήσαμε να σκάψουμε για να τους σώσουμε. Δυστυχώς βρήκαμε τα νεκρά σώματά τους. Εδώ τους θάψαμε. Σε δύο τάφους, όχι σε τέσσερις. Έβαλα το ένα παιδί με τον πατέρα, το άλλο παιδί με τη μητέρα για να μπορούν να τα έχουν αγκαλιά. Δεν χόρτασαν τα παιδιά τους σε αυτό τον κόσμο, ελπίζω να τα έχουν στην αιωνιότητα».
Ερ: Ένας δημοσιογράφος έχει δικαίωμα να κλάψει;
Απ: Ως δημοσιογράφος που καλύπτω πολέμους και τέτοιες καταστροφές, είμαι υποχρεωμένος να αποστασιοποιούμαι συναισθηματικά, διαφορετικά δεν θα μπορώ να λειτουργήσω όπως πρέπει. Όπως οι γιατροί δεν έχουν την πολυτέλεια να συγκινούνται όταν εργάζονται, έτσι, νομίζω, δεν έχουμε και εμείς. Φυσικά υπάρχουν σκηνές που σε «πιάνουν» απροετοίμαστο. Ωστόσο οφείλουμε να είμαστε συγκεντρωμένοι στην αποστολή μας.
Βέβαια, στις ημέρες μας και κυρίως στην TV γινόμαστε μάρτυρες μιας δραματοποίησης. Πιστεύω ότι αυτό είναι διαφορετικό, μοιάζει περίπου σαν την υποκριτική. Σαφώς και κάποιες φορές μπορεί να κυλήσει ένα δάκρυ από τα μάτια μας, άνθρωποι είμαστε. Όμως, και πείτε με άκαρδο, αν γινόμαστε συναισθηματικοί στη δουλειά, πιστεύω ότι η δημοσιογραφία τίθεται εν αμφιβόλω.
Ερ: Πόσο δύσκολο είναι να διαχειριστείς συναισθηματικά αυτές τις καταστάσεις;
Απ: Όπως προανέφερα, συνήθως, αποφεύγω τους συναισθηματισμούς στη διάρκεια της δουλειάς. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν βλέπω τι γίνεται. Συνήθως αυτές οι τραγωδίες με «χτυπάνε» όταν ολοκληρωθεί η αποστολή. Όταν αρχίζεις να συνειδητοποιείς τι είδες, τι βίωσες.
Οπότε κάνεις αυτό που θα έκανε ο οποιοσδήποτε. Μοιράζεσαι τον πόνο με την οικογένειά σου, τους φίλους ή ακόμα και με ειδικούς. Πρέπει να θυμάσαι ότι όσα είδες, δεν θα φύγουν γι’ αυτό και πρέπει να το αποδεχθείς, να πάρεις το μάθημα και να προσπαθήσεις να βγάλεις από μέσα σου το «δηλητήριο». Βλέπετε, υπάρχει κόστος ψυχολογικό.
Ερ: Αν η ελπίδα είχε πρόσωπο, ποιο θα ήταν αυτό;
Απ: Δεν μπορώ να περιγράψω το πρόσωπο της ελπίδας διότι απ’ όσα βλέπω, δεν υπάρχει ελπίδα… Προς το παρόν είναι θολό το πρόσωπό της.
Ερ: Οι Έλληνες έχουν εκφράσει την αγάπη και την στήριξή τους.. πιο είναι το δικό σου μήνυμα;
Απ: Πολλοί άνθρωποι στην Τουρκία έχουν δεχτεί τα μηνύματα συμπαράστασης από τα αδέρφια μας τους Έλληνες. Έχουν ειλικρινά εκτιμήσει όσα έχουν κάνει οι Έλληνες σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Καταλαβαίνεις τέτοιες στιγμές ότι όλες οι τεχνητές διαμάχες των πολιτικών μας δεν έχουν κανένα νόημα.
Ο Τουρκικός λαός έχει ήδη ξεχάσει όσα αρνητικά λέγονταν στις τηλεοράσεις και γράφονταν στις εφημερίδες πριν από τον σεισμό και έχει συνειδητοποιήσει ότι «είμαστε παιδιά στην ίδια γειτονιά». Μπορεί να διαφωνούμε, τις περισσότερες φορές εξαιτίας πολιτικών τεχνασμάτων, όμως στο τέλος της ημέρας είμαστε αδέρφια.
Οι άνθρωποι εδώ είναι τόσο ευγνώμονες στον κάθε Έλληνα ξεχωριστά που βοήθησε ή προσευχήθηκε για μας. Δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος στην Τουρκία που να μην συγκινήθηκε όταν η Ελληνική ομάδα διάσωσης έσωσε μέσα από τα ερείπια το μωρό. Γιατί αυτό είμαστε στην πραγματικότητα: ο ένας για τον άλλον στις σκοτεινές μας στιγμές, φυτεύοντας τον σπόρο της ελπίδας».