Αν το ΝΑΤΟ είχε την οποιαδήποτε αμφιβολία σε σχέση με τη δημιουργία ενός μηχανισμού αποκλιμάκωσης εντάσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ο Ερντογάν φρόντισε να την απομακρύνει μέσα από τη δημιουργία ενός ακόμα μετώπου στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ.
Και μπορεί η απόφαση της Τουρκίας για στήριξη του Αζερμπαϊτζάν να γίνεται ως μια έσχατη λύση της χώρας να αποκομίσει οικονομικά οφέλη σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, ωστόσο για το ΝΑΤΟ εκλαμβάνεται απλά ως μία συνεχιζόμενη προσπάθεια δημιουργίας νέων μετώπων και διαρκούς προκλητικότητας που αντιβαίνει στις αρχές του οργάνου.
Γι’ αυτό άλλωστε και έπειτα από μια σειρά τεχνικών διαβουλεύσεων μεταξύ στρατιωτικών αντιπροσώπων Ελλάδας και Τουρκίας στην έδρα της βορειοανατολικής συμμαχίας στις Βρυξέλλες, αποφασίστηκε πως το ΝΑΤΟ συστήνει έναν μηχανισμό αποκλιμάκωσης της έντασης, με στόχο να μειωθεί ο κίνδυνος οποιουδήποτε ατυχήματος στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Μεταξύ άλλων, ο νέος μηχανισμός αποκλιμάκωσης, προβλέπει τη δημιουργία μιας γραμμής επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προκειμένου να διευκολυνθεί η αποκλιμάκωση τόσο στον αέρα, όσο όμως και στη θάλασσα, όπου κατά το τελευταίο διάστημα είχε παρατηρηθεί εντονότατη προκλητικότητα.
Το σχεδόν αυτονόητο βέβαια, μετά από τις συνεχιζόμενες προκλήσεις της Τουρκίας δεν ήταν καθόλου εύκολο, αφού οι τεχνικές διαπραγματεύσεις άρχισαν ήδη από τις αρχές του Σεπτεμβρίου, έπειτα από πρωτοβουλία που έλαβε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος και άρχισε σειρά τηλεφωνικών επικοινωνιών, τόσο με την Τουρκία όσο όμως και με την Ελλάδα, σε επίπεδο κορυφαίας ηγεσίας. Ο Γραμματέας, ως οφείλει, σε θεωρητικό επίπεδο υποστηρίζει πως ο μηχανισμός στρατιωτικής αποκλιμάκωσης αποτελεί «νίκη» όχι μόνο του ΝΑΤΟ, αλλά και των δύο χωρών.
Είναι ωστόσο γνωστό πως στην ουσία του, ο μηχανισμός αποτελεί ένα εργαλείο περιορισμού των προκλητικών κινήσεων της Τουρκίας, το οποίο και όλοι εκτός Τουρκίας, ευελπιστούν πως θα λειτουργήσει προς όφελος της ηρεμίας στην ευρύτερη περιοχή. «Καλωσορίζω την εγκαθίδρυση του μηχανισμού στρατιωτικής αποκλιμάκωσης, η οποία επιτεύχθηκε μέσω της εποικοδομητικής συμμετοχής της Ελλάδας και της Τουρκίας» ανέφερε σε δηλώσεις του ο Γραμματέας του ΝΑΤΟ για να προσθέσει: «Ο μηχανισμός ασφαλείας μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία χώρου για την εκκίνηση των διπλωματικών προσπαθειών, με στόχο τη διευθέτηση της υπάρχουσας διαφωνίας. Είμαστε έτοιμοι να τον αναπτύξουμε περαιτέρω. Θα παραμείνουμε σε στενή επαφή και με τους δύο συμμάχους μας» δήλωσε ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ».
Τονίζεται ότι αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που το ΝΑΤΟ αναγκάστηκε να συγκροτήσει αντίστοιχο μηχανισμό μεταξύ των δύο χωρών, αφού ένας ανάλογος μηχανισμός είχε δημιουργηθεί και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, όταν και πάλι η Τουρκία είχε ξεπεράσει τα όρια των προκλήσεων.
Ακόμα όμως και μετά τη σύσταση του μηχανισμού, εξακολουθεί να υπάρχει έντονος σκεπτικισμός και ανησυχία, αφού η Τουρκία δεν έχει δείξει ούτε στο παρελθόν, αλλά ούτε και στα πρόσφατα γεγονότα πως αποτελεί έναν αξιόπιστο συνομιλητή, ο οποίος και τηρεί τα συμφωνηθέντα. Υπενθυμίζεται ότι ακόμα κι όταν οι Τούρκοι υποχρεώθηκαν να απομακρύνουν το Oruc Reis από την περιοχή νότια του Καστελλόριζου, δεν παραδέχθηκαν τη διπλωματική ήττα τους, αλλά για να φύγουν με το «κεφάλι ψηλά» υποστήριξαν πως το σκάφος χρειάζονταν να υποβληθεί σε αναγκαίες εργασίες συντήρησης, τονίζοντας μάλιστα πως εφόσον ολοκληρωθούν θα επιστρέψει.
Την ίδια στιγμή, τουρκικά ερευνητικά σκάφη εξακολουθούν να παραμένουν εντός της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, με την Κύπρο να επιδιώκει σε όλους τους τόνους την επιβολή ουσιαστικών περιοριστικών μέτρων σε βάρος της Τουρκίας. Η Λευκωσία μάλιστα έχει προειδοποιήσει ήδη ακόμα και με βέτο των ευρωπαϊκών κυρώσεων στη Λευκορωσία, εφόσον δεν υπάρξει κάποια ευρωπαϊκή δράση εναντίον της Άγκυρας.
Αντιδράσεις και επιφυλάξεις
Τη δημιουργία διμερούς στρατιωτικού μηχανισμού απεμπλοκής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που ανακοίνωσε νωρίτερα το ΝΑΤΟ, επιβεβαιώνουν στρατιωτικές πηγές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Όπως εξηγούν, πρόκειται για τη λειτουργία γραμμής επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών σε στρατιωτικό επίπεδο στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ για την αποφυγή ατυχημάτων. Το σημαντικό είναι, όπως υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές, ότι μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία η Τουρκία δεσμεύτηκε στο Διεθνές Δίκαιο και στους κανόνες καλής γειτονίας. Για έλλειψη διαφάνειας κατηγορεί την κυβέρνηση ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Κατρούγκαλος.
Σε ανάρτηση του στο twitter αναφέρει: «Οι συνομιλίες με την Τουρκία στο ΝΑΤΟ που “δεν ήταν συνομιλίες”, ανακοινώθηκαν από τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ. Καλωσορίστηκαν από τον κ. Πομπέο. Ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου μας ενημέρωσε ότι αφορούν “μηχανισμό για τον αέρα, θάλασσα και σύνορα στο Αιγαίο. Και σήμερα ο γ.γ. του ΝΑΤΟ ανακοινώνει ότι συμφωνήθηκε “μηχανισμός αποκλιμάκωσης”. Ευχαριστούμε τους ανωτέρω για την ενημέρωση.
Η έλλειψη διαφάνειας από την κυβέρνηση για ακόμη μία διαδικασία στην οποία σύρρεται εν κρυπτώ και μία συμφωνία που μαθαίνουμε από τρίτους είναι απαράδεκτη».