Βασιλείς και βασίλισσες, πρόεδροι, πρωθυπουργοί και αξιωματούχοι από 54 χώρες θα συγκεντρωθούν σήμερα, Δευτέρα (27/01) στο Άουσβιτς για να τιμήσουν την 80ή επέτειο από την απελευθέρωση του πρώην ναζιστικού γερμανικού στρατοπέδου συγκέντρωσης, του τόπου φρίκης για τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ωστόσο, το παγκόσμιο ενδιαφέρον θα είναι στραμμένο στους ελάχιστους εναπομείναντες επιζώντες που θα βρεθούν ξανά εκεί.
Περίπου 50 πρώην κρατούμενοι αναμένεται να παραστούν στην τελετή στο συγκρότημα στη νότια Πολωνία, και κάτω από την ιστορική πύλη εισόδου του Μπιρκενάου θα συμμετάσχουν σε μια επίσημη τελετή, με τον βασιλιά της Βρετανίας Κάρολο Γ’, τον βασιλιά Φελίπε ΣΤ’ της Ισπανίας, τον βασιλιά Βίλεμ-Αλεξάντερ των Κάτω Χωρών, τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, τον καγκελάριο και πρόεδρο της Γερμανίας Όλαφ Σολτς και Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ αντίσττοιχα, να είναι μεταξύ των ακροατών που θα ακούσουν τις φωνές τους.
Η τελετή πρόκειται να αρχίσει στις 16:00 (τοπική ώρα, 17:00 ώρα Ελλάδας) με τη συμμετοχή 54 διεθνών αντιπροσωπειών.
“Φέτος επικεντρωνόμαστε στους επιζώντες και στο μήνυμά τους“, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Πάβελ Σαβίτσκι, εκπρόσωπος του μουσείου του Άουσβιτς. “Δεν θα υπάρξουν ομιλίες πολιτικών“, υπογράμμισε.
Σύμφωνα με τους οργανωτές, μπορεί να πρόκειται για την τελευταία μεγάλη επέτειο στην οποία συμμετέχει μια σημαντική ομάδα επιζώντων.
“Ξέρουμε όλοι ότι σε δέκα χρόνια, για την 90η επέτειο, δεν θα είναι πια δυνατό να έχουμε μια τόσο μεγάλη ομάδα”, δήλωσε ο Σαβίτσκι.
Το Άουσβιτς – Μπιρκενάου έγινε το σύμβολο της γενοκτονίας που διαπράχθηκε από τη ναζιστική Γερμανία εναντίον έξι εκατομμυρίων εβραίων της Ευρώπης, από τους οποίους ένα εκατομμύριο έχασαν τη ζωή τους στο χώρο αυτό από το 1940 ως το 1945, καθώς και περισσότερων από 100.000 μη εβραίων.
Πριν απ’ αυτή την 80η επέτειο της απελευθέρωσης του Άουσβιτς – Μπιρκενάου, γύρω στους σαράντα επιζώντες των ναζιστικών στρατοπέδων δέχθηκαν να μιλήσουν στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Σε 15 χώρες, από το Ισραήλ ως την Πολωνία, από τη Ρωσία ως την Αργεντινή, από τον Καναδά ως τη Νότια Αφρική, αφηγήθηκαν την ιστορία τους και πόζαραν για μια φωτογραφία, μόνοι ή περιτριγυρισμένοι από τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά τους, απόδειξη της νίκης τους επί του απόλυτου κακού.
Προειδοποίησαν κατά της ανόδου του μίσους και του αντισημιτισμού στον κόσμο και μοιράστηκαν τους φόβους τους μήπως η Ιστορία επαναληφθεί.
“Όσο μπορώ να το κάνω, θα το κάνω”
Η Τζούλια Βάλαχ, σχεδόν εκατό ετών, δυσκολεύεται να μιλήσει για το παρελθόν χωρίς να κλάψει. “Είναι υπερβολικά σκληρό να το διηγούμαι, υπερβολικά σκληρό”, λέει η Παριζιάνα που επέζησε δύο χρόνια στο Μπιρκενάου, όπου ένας ναζί την κατέβασε την τελευταία στιγμή από ένα φορτηγό με προορισμό τους θαλάμους αερίων.
Αν και την πονάει να ξαναζεί αυτή τη φρίκη, αποφάσισε να συνεχίσει να καταθέτει τη μαρτυρία της. “Όσο μπορώ να το κάνω, θα το κάνω”, επιμένει. Δίπλα της, η εγγονή της, η Φράνκι, αναρωτιέται: “Όταν δεν θα είναι πια εδώ, θα μας πιστεύουν εμάς, όταν θα μιλάμε γι’ αυτό;”.
Γι’ αυτό η Εσθήρ Σενότ, 97 ετών, πήγε τον περασμένο μήνα στο Μπιρκενάου συνοδεύοντας γάλλους μαθητές του λυκείου. Είναι μια υπόσχεση που είχε δώσει το 1944 στην ετοιμοθάνατη αδελφή της, την Φανί, η οποία, ξαπλωμένη πάνω στο άχυρο και φτύνοντας αίμα, της είχε ζητήσει με την τελευταία της πνοή να αφηγηθεί αυτό που συνέβη “ώστε η ιστορία να μην μας ξεχάσει”.
Το στρατόπεδο δημιουργήθηκε το 1940 στους στρατώνες του Οσβιέτσιμ, στην κατεχόμενη νότια Πολωνία, και το όνομά του εκγερμανίσθηκε σε Άουσβιτς από τους ναζί. Οι 728 πρώτοι πολωνοί πολιτικοί κρατούμενοι έφθασαν εκεί στις 14 Ιουνίου εκείνης της χρονιάς.
Στις 17 Ιανουαρίου 1945, μπροστά στην προέλαση των σοβιετικών στρατευμάτων, οι Ες-Ες αναγκάζουν 60.000 απισχνασμένους φυλακισμένους να κάνουν πορεία προς τη δύση, σ’ αυτό που θα αποκληθεί αργότερα “Πορεία του θανάτου”.
Τουρίστες επισκέπτονται σιδηροδρομικές γραμμές και ένα βαγόνι που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά κρατουμένων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ακριβώς έξω από το πρώην ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου
Ο φωτογράφος που έψαχνε τη μητέρα του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Με αφορμή την 80ή επέτειο από την απελευθέρωση των στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το AFP παρουσίασε φωτογραφίες που τραβήχτηκαν από τον Έρικ Σβαμπ στα στρατόπεδα Νταχάου, Μπούχενβαλντ και Τέκλα μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 1945.
Ο φωτογράφος του AFP, Έρικ Σβαμπ, κατέγραψε τις φρίκες του Ολοκαυτώματος καθώς περνούσε από το ένα ναζιστικό στρατόπεδο εξόντωσης στο άλλο την άνοιξη του 1945, αναζητώντας τη μητέρα του.
Ο Σβαμπ, o οποίος γεννήθηκε στο Αμβούργο από Γάλλο πατέρα και Γερμανίδα Εβραία μητέρα, ήταν ένας από τους πρώτους φωτογράφους που εργάστηκαν για το AFP μετά την ανασύστασή του τον Αύγουστο του 1944, όταν το Παρίσι απελευθερώθηκε. Ο ίδιος ακολούθησε τα συμμαχικά στρατεύματα καθώς προχωρούσαν στη Γερμανία ως πολεμικός ανταποκριτής, και έγινε μάρτυρας των φρικαλεοτήτων που ανακαλύφθηκαν κατά την είσοδό τους στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου.
Για τον Σβαμπ, αυτή η αναζήτηση ήταν άκρως προσωπική καθώς έψαχνε την μητέρα του, Έλσμπετ. Τον Μάιο του 1945, τη βρήκε στο Τερεζίν. Η μητέρα του είχε καταφέρει να επιβιώσει και φρόντιζε παιδιά στο στρατόπεδο.
Μετά τον πόλεμο, ο Σβαμπ και η μητέρα του έφυγαν από τη Γαλλία και εγκαταστάθηκαν στη Νέα Υόρκη το 1946. Ο Σβαμπ πέθανε το 1977 σε ηλικία 67 ετών.
Από τις 21 ως τις 26 Ιανουαρίου, οι Γερμανοί ανατίναξαν υποχωρώντας τους θαλάμους αερίου και τους φούρνους αποτέφρωσης του Μπιρκενάου και αποσύρθηκαν.
Στις 27 Ιανουαρίου, τα σοβιετικά στρατεύματα φθάνουν και βρίσκουν 7.000 επιζώντες.
Η ημέρα της απελευθέρωσης του στρατοπέδου κηρύχθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος.
Μέχρι την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, μια ρωσική αντιπροσωπεία παρευρισκόταν πάντα στις επετειακές εκδηλώσεις, αλλά εδώ και τρία χρόνια δεν προσκαλείται πλέον, βάσει απόφασης των οργανωτών επικριτικής για τη Μόσχα. Μάλιστα, οι φήμες για ενδεχόμενη συμμετοχή του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου στις εκδηλώσεις προκάλεσαν επίσης αντιδράσεις.
Πέρυσι, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Νετανιάχου ως ύποπτου για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου.
Έπειτα από αίτημα του πολωνού προέδρου Αντρέι Ντούντα, η πολωνική κυβέρνηση επιβεβαίωσε τον περασμένο μήνα ότι δεν θα συλλάβει τον Νετανιάχου σε περίπτωση που επισκεφθεί το Άουσβιτς, παρόλο που φαίνεται ότι ο ισραηλινός ηγέτης δεν έχει την πρόθεση να μεταβεί.
Το Ισραήλ θα εκπροσωπηθεί από τον υπουργό Παιδείας Γιοάβ Κις.