Η Ιαπωνία φοβάται έλλειψη στο τσάι matcha, λόγω «αυξημένης» ζήτησης, καθώς η «μόδα» διαδίδεται αστραπιαία μέσω social media.
Η εμφάνιση του τσάι matcha προκαλεί χαμόγελα, ήχους εκτίμησης και ανυπομονησία σε δεκάδες λάτρεις του τσαγιού. Οι παρτίδες matcha αλέστηκαν στο χέρι και είναι έτοιμες για το ζεστό νερό, που θα δημιουργήσει το απολαυστικό ρόφημα για όλο και περισσότερους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Οι τουρίστες που παρακολουθούν μια εμπειρία παρασκευής matcha στο Uji, κοντά στο Κιότο στη δυτική Ιαπωνία, έχουν κοινή την αγάπη τους για την κονιοποιημένη, πικρή μορφή του πράσινου τσαγιού που πίνουν οι Ιάπωνες εδώ και αιώνες, και το οποίο βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας έκρηξης ενδιαφέροντος.
Φτιαγμένο από τα φύλλα του φυτού Camellia sinensis σερβίρεται αρχικά, με πολύ στυλιζαρισμένο τρόπο, σε επίσημες τελετές τσαγιού από δασκάλους του sado. Το matcha είναι το γευστικό προφίλ των καιρών, το απαραίτητο συστατικό σε οτιδήποτε, από lattes και σοκολάτες μέχρι παγωτό και γλυκά.
Μετά τα χρόνια της πανδημίας του Covid-19, οι επιχειρήσεις στο Uji, μια πόλη γνωστή για τους βαθείς ιστορικούς δεσμούς με το εμπόριο matcha, έχουν υψηλά έσοδα.
Kαθώς τα επίπεδα ρεκόρ τουρισμού στην Ιαπωνία καταρρίπτονται διαρκώς, τα εστιατόρια μεταφέρουν το θέμα του matcha στο γαστρονομικό του άκρο: gyoza και takoyaki περιχυμένα με dressing εμπλουτισμένο με matcha και μπολ με ramen με πράσινη ουσία πλούσια σε χλωροφύλλη. Κάθε καφενείο είναι γεμάτο ένα συννεφιασμένο, βροχερό απόγευμα, όπως και τα οικογενειακά καταστήματα που κάνουν εμπόριο με πακέτα τοπικού τσαγιού, πολύχρωμα διακοσμημένα δοχεία και ζαχαροπλαστεία με θέμα το matcha.
Στο Chazuna, ένα πάρκο και μουσείο αφιερωμένο στην κουλτούρα του τσαγιού της πόλης, τα εργαστήρια matcha δεν έχουν ελεύθερα τραπέζια για το επόμενο δεκαπενθήμερο. Από τα 60 άτομα την ημέρα που έρχονται για να φτιάξουν και μετά να πιουν το δικό τους τσάι, περίπου το 90% είναι από το εξωτερικό.
«Ανοίξαμε το 2021 και τα δύο πρώτα χρόνια δεν είχαμε πολλούς επισκέπτες», λέει ο διευθυντής του Chazuna, Naoto Sakayori.
«Όλα άλλαξαν τον Μάρτιο του περασμένου έτους και, από τον Αύγουστο, το ενδιαφέρον έχει εκτοξευθεί. Είναι θέμα matcha, matcha. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι αν έρθουν στο Κιότο για διακοπές, τότε πρέπει οπωσδήποτε να έρθουν εδώ για μια εμπειρία matcha. Και μετά όλοι δημοσιεύουν τις φωτογραφίες και τα βίντεό τους στο διαδίκτυο».
Ο Stephen Blackburn, ένας τουρίστας από τη Νέα Υόρκη, ήταν από τους πρώτους που ακολούθησαν το matcha wave. «Έχω σταματήσει λίγο πολύ να πίνω καφέ και τώρα πίνω απλώς matcha», λέει ο Blackburn, πρώην barista ο ίδιος που άρχισε να πίνει το ιαπωνικό pick-me-up πριν από οκτώ χρόνια. «Μου αρέσει η γεύση και ο τρόπος που με κάνει να νιώθω. Δεν είναι σαν τον καφέ. Δεν με αφήνει να ταράσσομαι… με κάνει πιο συγκεντρωμένο».
Αλλά ορισμένοι επισκέπτες στο Uji δεν έχουν πειστεί ακόμα. «Για να είμαι ειλικρινής, δεν μας αρέσει πολύ το matcha», λέει ο Henrik Hantel, ο οποίος κάνει μήνα του μέλιτος στην Ιαπωνία με τη σύζυγό του, Tessa. «Το δοκιμάσαμε στη Γερμανία αρκετές φορές και δεν του άρεσε, αλλά πιστεύαμε ότι το ιαπωνικό matcha μπορεί να είναι διαφορετικό … και είναι παντού εδώ, οπότε δεν έχουμε πολλές επιλογές από το να το δοκιμάσουμε στο παραδοσιακό του σπίτι. Θα το κάνουμε άλλη μια φορά και ελπίζουμε να μην απογοητευτούμε ξανά».
Η αγορά matcha αναμένεται να φτάσει τα 5 δισ. $ το 2028
Η παγκόσμια όρεξη για matcha είναι δίκοπο μαχαίρι. Αναφορές για έλλειψη εμφανίστηκαν το περασμένο φθινόπωρο, ωθώντας τις εταιρείες τσαγιού στο Κιότο να επιβάλουν πρωτοφανή όρια αγοράς στη σκόνη, η οποία καταναλώνεται στην Ιαπωνία από τον 12ο αιώνα μετά την εισαγωγή της από βουδιστές μοναχούς από την Κίνα.
Η αυξανόμενη ζήτηση στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία έχει προκαλέσει προειδοποιήσεις για περαιτέρω ελλείψεις φέτος. Ενώ η κατανάλωση πράσινου τσαγιού και matcha φύλλων μειώνεται στην Ιαπωνία, ο υπόλοιπος κόσμος δεν χορταίνει, με την παγκόσμια αγορά μόνο του matcha να αναμένεται να εκτιναχθεί από 2,8 δισ. $ το 2023 σε περίπου 5 δισ. $ έως το 2028.
Σύμφωνα με το υπουργείο Γεωργίας, η Ιαπωνία παρήγαγε 4.176 τόνους matcha το 2023, σχεδόν τριπλάσια της ποσότητας του 2010. Προκειμένου να εκμεταλλευτεί το αυξανόμενο εμπορικό δυναμικό, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας φέρεται να σχεδιάζει επιδοτήσεις για να ενθαρρύνει τους καλλιεργητές να απομακρυνθούν από το παραδοσιακό τσάι με φύλλα ή sencha, και να παράγουν περισσότερο matcha.
Οι επίσημες εκστρατείες για τη διάδοση της λέξης matcha ήταν εξαιρετικά επιτυχημένες. Ο λογαριασμός προώθησης τσαγιού στο Instagram, που διαχειρίζεται το Japan Food Product Overseas Promotion Centre, έχει σχεδόν 50.000 ακόλουθους.
Η φετινή συγκομιδή τσαγιού, η οποία θα ξεκινήσει αυτόν τον μήνα, θα αναπληρώσει το απόθεμα matcha, αλλά η ανακούφιση θα είναι προσωρινή. Η κατανάλωση στο εξωτερικό «έφθασε σε υψηλό ρεκόρ πέρυσι», δήλωσε στους Japan Times ο Fumi Ueki, επικεφαλής του Leaf Brand Group, τμήματος της Ito En, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες τσαγιού της Ιαπωνίας.
Τα social media «εκτόξευσαν» το matcha
Αναπόφευκτα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν η κινητήρια δύναμη του ενδιαφέροντος. Το περιεχόμενο matcha είναι δύσκολο να αποφευχθεί στο TikTok, με τους χρήστες να επισημαίνουν στοιχεία για τα οφέλη στην υγεία από την τακτική κατανάλωση πράσινου τσαγιού πλούσιου σε αντιοξειδωτικά, του οποίου τα επίπεδα καφεΐνης είναι ελαφρώς χαμηλότερα από εκείνα του καφέ.
«Δεν είναι σαν να πίνεις καφέ ή αγγλικό τσάι», λέει ο διευθυντής του Chazuna, Naoto Sakayori. «Είναι κάτι περισσότερο από γεύση… το να πίνεις matcha είναι μια εμπειρία».
Η ανοδική πορεία του matcha συνεχίζεται, κερδίζοντας απίθανους μετατροπείς στην πορεία, συμπεριλαμβανομένων των Henrik και Tessa Hantel. «Αποφασίσαμε να δοκιμάσουμε matcha μαζί με ένα επιδόρπιο και, για να είμαι ειλικρινής, ήταν η καλύτερη εμπειρία που είχαμε μέχρι στιγμής», έγραψαν σε ένα email στον Observer. «Ακόμα δεν νομίζω ότι θα το παραγγείλουμε πίσω στη Γερμανία, αλλά ήταν ένας χαρούμενος τρόπος να τελειώσουμε την εμπειρία μας με matcha στην Ιαπωνία».
Με πληροφορίες από Guardian