Οι προεδρικές εκλογές των τελευταίων ετών στις ΗΠΑ μας έχουν συνηθίσει σε θρίλερ μέχρι το τέλος. Σε μια χώρα βαθιά διχασμένη, με τομές όμως που δεν πλέον υποχρεωτικά γεωγραφικές, αλλά πολύ πιο οριζόντιες, και το βράδυ της Τρίτης αναμένεται να είναι οριακό. Σε μια προεκλογική κούρσα με αρκετές εναλλαγές, έμπειροι δημοσκόποι έχουν καταγράψει στο βάθος των μηνών που ο Τραμπ έχει βρεθεί αντιμέτωπος με την Χάρις αρκετές εναλλαγές προβαδίσματος. Στο… παρά ένα όμως το θρίλερ έχει αρχίσει να σχηματοποιείται.
Αυτό που αρκετοί συζητούν είναι μήπως οι δημοσκόποι τείνουν στις έρευνές να υπερτιμούν το ποσοστό του Τραμπ και να υποτιμούν αυτό της Χάρις, σε μια αντιστροφή της κατάστασης το 2020. Ένας από τους «γκουρού» των εκλογών, ο καθηγητής Άλαν Λίχτμαν που είναι ο εμπνευστής του γενικώς ακριβούς μοντέλου με τα «13 κλειδιά για τον Λευκό Οίκο» έχει εδώ και καιρό εκτιμήσει ότι η Κάμαλα Χάρις θα κερδίσει, επειδή πληροί βασικές προϋποθέσεις του μοντέλου, και αναφέρει ότι πλέον και άλλοι δημοσκόποι έρχονται στα λόγια του. Υπέρ της Χάρις συντείνει και η εκτίμηση του βρετανικού Economist που δείχνει την νυν αντιπρόεδρο των ΗΠΑ να κερδίζει «βραχεία κεφαλή», έστω και με τους ελάχιστους απαιτούμενους 270 εκλέκτορες.
Το φίνις της κούρσας
Ένας από τους «γκουρού» των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, ο δημοσκόπος Νέιτ Σίλβερ καταγράφει με βάση το δικό του μοντέλο τις εναλλαγές προβαδίσματος σε βάθος χρόνου, από τη στιγμή που στην κούρσα μπήκε η κ. Χάρις. Εκεί που απέναντι στον Τζο Μπάιντεν ο Ντόναλντ Τραμπ είχε πάνω από 60% πιθανότητα νίκης, η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ δημιούργησε ένα θετικό momentum. Πήγε αρκετά καλά, συγκεντρώνοντας αρκετά χρήματα από δωρεές και προσδίδοντας νέα δυναμική στους Δημοκρατικούς μέχρι και τις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε και ο Τραμπ μοιάζει να κάνει comeback. Εκεί, προσωρινό ορόσημο αναδεικνύεται το ντιμπέιτ με την μάλλον κακή εμφάνιση του Τραμπ. Και ενώ η υποψηφιότητα της Χάρις έχει αρχίσει να «ξεφουσκώνει», η επίδοση του Τραμπ αφαιρεί πόντους από τη δική του εκστρατεία και λίγο μετά τα μέσα του μήνα η κ. Χάρις τον προσπερνά στην «παράσταση νίκης» με βάση το μοντέλο του Σίλβερ. Το προβάδισμά της θα παραμείνει σταθερό μέχρι και περίπου το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, οπότε και ο κ. Τραμπ, εκμεταλλευόμενος τις δεδομένες αδυναμίες της αντιπροέδρου των ΗΠΑ περνά εκ νέου μπροστά.
Θεωρητικά, η Χάρις μπήκε στην τελευταία στροφή της κούρσας ούσα το αουτσάιντερ. Τις τελευταίες μέρες, όμως, αρκετές αναλύσεις συντείνουν στις εκτιμήσεις ότι η καμπάνια της ανακτά έδαφος και κάνει καλύτερο φίνις από τον Τραμπ. Τα ατυχέστατα αστεία στη συγκέντρωση του Τραμπ στο Madisson Square Garden της Νέας Υόρκης για το Πουέρτο Ρίκο είναι προφανές ότι κόστισαν στον πρώην πρόεδρο. Αποτέλεσμα, με βάση το μοντέλο του Νέιτ Σίλβερ, η καμπύλη του Τραμπ είναι φθίνουσα και αυτή της Χάρις ανοδική, με το μοντέλο του γνωστού δημοσκόπου να δίνει πλέον 51,1% πιθανότητα νίκης στον Τραμπ και 48,5% στη Χάρις.
Η «βόμβα» της Αϊόβα
Σε αυτό το περιβάλλον, ήρθε χθες μια από τις πιο γνωστές δημοσκόπους των ΗΠΑ, η Άνν Σέλτζερ, να καταγράψει προβάδισμα της Χάρις στην πολιτεία της Αϊόβα, μια από τις μεσοδυτικές Πολιτείες, όπου ο Τραμπ είχε αξιοσημείωτο προβάδισμα. Η δημοσκόπηση της Σέλτζερ για την Des Moines Register θα ήταν μια από τις πολλές, αν η ίδια δεν εθεωρείτο «γκουρού» των δημοσκοπήσεων και βεβαίως της εν λόγω Πολιτείας. Είχε καταγράψει το προβάδισμα του Μπαράκ Ομπάμα το 2008 έναντι της Χίλαρι Κλίντον, την πρωτιά του Τραμπ το 2016, ενώ και το 2020 έπεσε μέσα στις προβλέψεις της.
Η δημοσκόπηση της Σέλτζερ συζητείται έντονα στα ΜΜΕ των ΗΠΑ, αλλά και στα social media και έχει προκαλέσει εκνευρισμό στο στρατόπεδο των Ρεπουμπλικανών που βλέπουν μια προσπάθεια των ΜΜΕ να διαμορφώσουν momentum σε μια «κόκκινη» πολιτεία. Αυτό, πάντως, που συζητείται έντονα είναι ότι ο Τραμπ, ακόμα και αν κερδίσει με ελαφρύ προβάδισμα την Αϊόβα (ως 5 μονάδες π.χ.), πολύ δύσκολα θα κερδίσει τις εκλογές.
Η ψήφος των γυναικών
Ένα στοιχείο, στο οποίο στέκεται ιδιαίτερα το επιτελείο της Κάμαλα Χάρις είναι η ψήφος των γυναικών. Και στην έρευνα της Σέλτζερ για την περίπτωση της Αϊόβα, οι γυναίκες και ειδικά οι μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες που είναι συνεπέστερες ψηφοφόροι, ψηφίζουν μαζικά την Κάμαλα Χάρις.
Αυτό φαντάζει σχετικά λογικό, με δεδομένο το προφίλ του Τραμπ, ο οποίος τις τελευταίες ώρες έχει αποδυθεί σε μια επιχείρηση σαγήνης και επαναπροσέγγισης των γυναικών ψηφοφόρων. Ένα ακόμα κρίσιμο στοιχείο είναι ότι στο early vote, την ψήφο δηλαδή πριν από την ημερομηνία των εκλογών, οι γυναίκες είναι πολύ περισσότερες εν σχέσει με τους άνδρες και ειδικά στα swing states, τις Πολιτείες που κρίνουν συνήθως το αποτέλεσμα. Από το στρατόπεδο του Τραμπ, βεβαίως, λένε ότι αποδίδουν μικρή σημασία στο early vote, καθώς οι ψηφοφόροι του πρώην προέδρου εμφανίζονται μαζικά κυρίως την ημέρα των εκλογών.
Και στα swing states, πάντως, η κατάσταση είναι οριακή και εντός στατιστικού λάθους. Το μοντέλο της εταιρίας YouGov δίνει προβάδισμα στην κ. Χάρις στο Μίσιγκαν με 50% έναντι 46% του κ. Τραμπ, αλλά και στη Νεβάδα με 50% έναντι 48%. Αντίστοιχο οριακό προβάδισμα στο Ουισκόνσιν με 49% έναντι 47%, ενώ οριακή είναι η κατάσταση στην Πενσυλβάνια με προβάδισμα της αντιπροέδρου των ΗΠΑ 49% έναντι 48%. Ακριβώς ίδια νούμερα στη Βόρεια Καρολίνα (49%-48%), ενώ στην Αριζόνα ο κ. Τραμπ εμφανίζει προβάδισμα 50% έναντι 48% της κ. Χάρις και στην Τζώρτζια με 49% έναντι 48%.