Στα 50 χρόνια της μεταπολιτευτικής μας ιστορίας, τίθενται οι προϋποθέσεις για να διαμορφώσουμε σήμερα τα κεκτημένα της Δημοκρατίας, τα ταυτοτικά στοιχεία αυτής της σημαντικής περιόδου για το νεώτερο ελληνικό κράτος. Η Μεταπολίτευση συνιστά μια ιστορική τομή, μέσα από την οποία θεμελιώνεται και εδραιώνεται η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, δημιουργώντας ένα ελληνικό θαύμα.
Το πλαίσιο της Μεταπολίτευσης, μέσα από την εθνική τραγωδία της Κύπρου και την εισβολή της Τουρκίας, την απόλυτη κατάρρευση της στρατιωτικής δικτατορίας, συνιστά ένα πολιτικό και κοινωνικό δεδομένο, με τα δικά του σημαντικά χαρακτηριστικά μιας ομαλής μεταβολής από ένα επτάχρονο ανελεύθερο καθεστώς, στην επιστροφή στην δημοκρατία, στον κοινοβουλευτισμό, εφοδιασμένη με την δημιουργία ενός φιλελεύθερου, προοδευτικού, συνταγματικού χάρτη.
Μέσα από την εθνική κρίση, την επιστροφή Καραμανλή και την συγκρότηση της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, την ψήφιση του Συντάγματος του 1975, την οριστική επίλυση του πολιτειακού ζητήματος που ταλαιπώρησε επί δεκαετίες την χώρα, ακολούθησαν η στοχοπροσήλωση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην ευρωπαϊκή κατεύθυνση και προοπτική της χώρας, το κεκτημένο της ένταξης στην ΕΟΚ. Αλλά και η ένταξη της στον μηχανισμό του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, το πεδίο των ομαλών εναλλαγών σε πολιτικό, κυβερνητικό επίπεδο, δημιούργησαν ισχυρές βάσεις για την πορεία της χώρας σε αυτό που είναι σήμερα.
Τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης, δεν είναι μόνον τα συμβολικά στοιχεία που αποτυπώνονται σε σχέση με την επαναφορά του δημοκρατικού πολιτεύματος, την εδραίωση ενός φιλελεύθερου, πλουραλιστικού συστήματος, την ουσιαστική διασύνδεση με το δυτικό πολιτικό σύστημα. Η Μεταπολίτευση δεν είναι μια μονοδιάστατη έννοια, το αξιακό της επίτευγμα προσδιορίζει όλες αυτές τις 10ετίες, όλα αυτά που τίθενται ως κεκτημένα της. Έχοντας παράλληλα να αντιμετωπίσει δημαγωγικές υστερίες, εκτεταμένους εθνικολαϊκισμούς, που όμως δεν κατάφεραν να ανακόψουν τα οφέλη από την ενταξιακή σχέση με την ΕΟΚ, από την είσοδο της στο ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα, την καθολική ενσωμάτωση της στους ατλαντικούς αμυντικούς σχεδιασμούς.
Η Μεταπολίτευση δεν είναι απλά η περιγραφή της μετάβασης από το δικτατορικό καθεστώς στην δημοκρατία. Η Μεταπολίτευση είναι εκείνο το κομβικό σημείο που μας επιτρέπει ως χώρα να προσεγγίσουμε ουσιαστικά τις δυναμικές εξελίξεις του 20 ου αιώνα, την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μέσα από τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προεκτάσεις της. Ήταν η Μεταπολίτευση του 1974 που επέτρεψε στην δημοκρατική Ελλάδα να επιτύχει ισότιμα την ένταξη της στην ΕΟΚ το 1979, να συνδιαμορφώσει τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Να συναποφασίσει το 1992 την ιστορική συνθήκη του Mάαστριχτ, η οποία και εφοδίασε την ΕΕ με συνοχή, να ενταχθεί στον πυρήνα των κρατών που υιοθέτησαν το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Σήμερα, έχουμε το ιστορικό καθήκον να μεγιστοποιήσουμε τις θετικές επιπτώσεις και προοπτικές για την χώρα και την κοινωνία που μας επηρεάζουν ακόμα και σήμερα. Αλλά και να αποδυναμώσουμε όλα εκείνα που δημιούργησαν ελλειμματικές καταστάσεις που αναπτύχθηκαν στο κράτος, στο δημόσιο περιβάλλον, στις δομές και στις υπηρεσίες του. Μας είναι νωπή η δημοσιονομική κρίση και όσα την ακολούθησαν, μέσα σε ένα περιβάλλον έξαρσης πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής δημαγωγίας, την κυριαρχία της τοξικότητας στις Πλατείες των Αγανακτισμένων. Όπως νωπές είναι οι απροκάλυπτες επιθέσεις κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, φθάσαμε στο σημείο στα κοινοβουλευτικά έδρανα να κραυγάζει μια εγκληματική, νεοναζιστική οργάνωση, την οποία τελικά οδήγησε ενώπιον της Ελληνικής Δικαιοσύνης, μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση.
Στο ελληνικό μεταπολιτευτικό παράδειγμα, συνέβησαν κρίσιμες στιγμές. Μην ξεχνάμε ότι την κυβερνητική αλλαγή του 2015, ακολούθησαν η δημιουργική ασάφεια, η αυξανόμενη συγκρουσιακή λογική σε διαπραγματευτικό επίπεδο με τους ευρωπαίους και διεθνείς εταίρους μας, όταν ήταν αυτά τα κράτη-εταίροι μας, που τα εθνικά τους κοινοβούλια, έδιναν υποστήριξη στην Ελλάδα, μειώνοντας τις επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δημιουργήθηκαν έως και συνθήκες παραβίασης των συμφωνιών που είχαμε συνομολογήσει, για να ακολουθήσουν η πρόκληση ενός άκαιρου, αχρείαστου δημοψηφίσματος, το οποίο προκαλώντας τον πυρήνα της ευρωπαϊκής προοπτικής της χώρας, πραγματοποιήθηκε με τα γνωστά αποτελέσματα, για να αποσυρθεί μαζί με την αποπομπή του ναρκισσισμού, που αποτύπωνε ο τότε Υπουργός Οικονομίας.
Τα τραύματα εκείνης της κρίσιμης περιόδου καταβλήθηκαν πολλές προσπάθειες για να επουλωθούν, για να αφήσουμε πίσω μας την ρητορική της αναξιοπιστίας που αναπτύχθηκε στα χρόνια της κρίσης, επηρεάζοντας τόσο τους πολιτικούς μας θεσμούς, το πολιτικό μας σύστημα, την ικανότητα εμπιστοσύνης. Αναπτύξαμε αρνητικά αντανακλαστικά που μείωσαν τον εθνικό μας προσανατολισμό, σε αντίθεση με όσα έπραξαν άλλες κοινοτικές χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
Στα 50 χρόνια του μεταπολιτευτικού κεκτημένου, οφείλουμε να ισχυροποιήσουμε την εθνική μας ικανότητα, να αλλάξουμε δραστικότερα και υπεύθυνα αντιλήψεις, να συνθέσουμε την αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων με την αποτελεσματικότητα του θεσμικού περιβάλλοντος, την εξελικτική πορεία και πρόοδο της χώρας. Γιατί, όπως τόνιζε σε άρθρο του στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ στις 24.3.2024, ο Διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου του London School of Economics Kevin Featherstone, «η Ελλάδα έχει γυρίσει σελίδα, όμως οι αντηχήσεις του πρόσφατου παρελθόντος
παραμένουν.»
Ο κ. Γιώργος Α. Ζερβάκης , είναι εκπρόσωπος των Ευρωπαίων
Φεντεραλιστών Κρήτης. Το άρθρο έχει γραφεί για τον ιστότοπο patris.gr