«Καμάρι των Ανωγειανών, στολίδι στο Μεϊντάνι,
του Ψηλορείτη γέννημα, αητέ Στεφανογιάννη».
Στις 15 Αυγούστου 1941, στο σπίτι του Ιωάννη Δραμουντάνη (Στεφανογιάννη) στα Ανώγεια δημιουργείται η Επιτροπή Εθνικής Απελευθερωτικής Δράσεως (ΕΕΑΔ), μία από τις πρώτες αντιστασιακές οργανώσεις στην Κρήτη και σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Όπως σημειώνει ο Γιώργος Καλογεράκης, στα τέλη Ιανουαρίου 1942, αμέσως μετά την αποχώρηση των Γερμανών από τα Ανώγεια, η ΕΕΑΔ μετεξελίσσεται από οργάνωση παθητικής αντίστασης σε ένοπλη ανταρτική ομάδα με την ονομασία Ανεξάρτητη Ομάδα Ανωγείων (ΑΟΑ) με αρχηγό τον Στεφανογιάννη και λημέρι της την περιοχή Κορακόπετρα του Ψηλορείτη.
Αν και είναι πολλά και σημαντικά τα επιτεύγματα της αντιστασιακής αυτής ομάδας και του Αρχηγού της, ο Στεφανογιάννης θα μείνει στην ιστορία κυρίως για τον ηρωικό του θάνατο αλλά και για μία παράτολμη, αντισυμβατική και ιστορικής σημασίας κίνησή του, που ενδεχομένως προκάλεσε ή επέσπευσε το θάνατό του.
Στις 31.12.1943 ο Αρχηγός της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων Ιωάννης Δραμουντάνης (Στεφανογιάννης) απέστειλε ένα συγκλονιστικό μήνυμα στους συναγωνιστές του κι ευρύτερα στον λαό της Κρήτης.
Πρόκειται, όπως θα διαπιστώσετε, για ένα ιστορικό ντοκουμέντο, που αποτυπώνει ανάγλυφα το ηθικό μεγαλείο ενός από τους κορυφαίους Αντιστασιακούς σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, το μεγαλείο της Εθνικής Αντίστασης της πατρίδας μας.
Σε μια περίοδο που «…το σφαδάζον τέρας του Ναζισμού…», όπως γράφει στο μήνυμά του, δέχεται «…το τελειωτικόν κτύπημα…», ο Αρχηγός απευθύνεται σε όλους τους Κρητικούς για να τους στείλει το ελπιδοφόρο μήνυμα της Ανάστασης του Γένους και όλης της Ανθρωπότητας, που θα φέρει ο ηρωικός αγώνας και οι θυσίες των Ηνωμένων Εθνών απέναντι στον φασιστικό ‘Άξονα.
Όπως προκύπτει από τα γεγονότα, οι Γερμανοί – και ιδίως ο διαβόητος σφαγέας, Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης, Φρίντριχ Βίλχελμ Μίλλερ – ενοχλήθηκαν αφάνταστα από την κίνηση αυτή του Στεφανογιάννη και σαράντα τέσσερις ημέρες μετά, στις 13 Φεβρουαρίου 1944, ο σπουδαίος αυτός αγωνιστής θα βρει το θάνατο από το γερμανικό στρατό κατοχής, που τον είχε επικηρύξει από τον Σεπτέμβριο του 1941 για την συμμετοχή του στη Μάχη της Κρήτης.
Μετά τον θάνατο του Αρχηγού, επικεφαλής της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων ανέλαβε ο καπετάν Μιχάλης (Χριστομιχάλης) Ξυλούρης, ένας σπουδαίος αγωνιστής και ηγέτης, που αποδείχθηκε άξιος συνεχιστής του Στεφανογιάννη.
Ο λόγος του Στεφανογιάννη αναδεικνύει την ευγένεια της ψυχής, τον βαθύτατο ανθρωπισμό, την ανιδιοτέλεια και τη σεμνότητα του μεγάλου Αντιστασιακού.
Αποκαλύπτει, επίσης, τον φιλειρηνικό χαρακτήρα και την απέχθεια προς τον πόλεμο ενός μπαρουτοκαπνισμένου πολεμιστή, που πολέμησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μικρασιατική Εκστρατεία, στη Μάχη της Κρήτης και ανέβηκε από τους πρώτους στο βουνό για να πολεμήσει τους Γερμανούς κατακτητές αλλά δεν έπαψε ποτέ να πιστεύει βαθιά στην Ειρήνη, την οποία και θεωρούσε απαραίτητη για την ευημερία και την πρόοδο των λαών.
Η οπτική του Στεφανογιάννη ήταν ενωτική, πατριωτική, γενναιόψυχη, απαλλαγμένη από κάθε μικρόψυχη και διχαστική λογική. Σεβόταν, συνεργαζόταν και έδινε και τη ζωή του ακόμη για κάθε αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, ανεξαρτήτως ιδεολογικής και πολιτικής προέλευσης.
Διαλαλούσε με χαρά τα επιτεύγματα των Συμμάχων – Αμερικανών, Βρετανών και Σοβιετικών -, χωρίς να έχει δεύτερες σκέψεις και προτιμήσεις: το μόνο που τον ένοιαζε ήταν η απελευθέρωση και η λύτρωση της Ελλάδας κι ολόκληρου του κόσμου από τον φασισμό.
Ήταν γνήσιος πατριώτης, δημοκράτης, διεθνιστής και ουμανιστής και με τον αγώνα του έδινε νόημα στον στίχο: «Θέλουμε ελεύτερη εμείς πατρίδα και πανανθρώπινη τη λευτεριά».
Ο Στεφανογιάννης ήταν ανυποχώρητα προσηλωμένος και πάλευε με αυτοθυσία και γενναιότητα για την Ελευθερία, την Εθνική Ανεξαρτησία και τη Δημοκρατία με στόχο την ευημερία και την πρόοδο του λαού.
Ήταν ένας από τους σπουδαίους εκφραστές και ακαταπόνητους εργάτες για τη δημιουργία ενός κόσμου Ειρήνης, Ανθρωπιάς, Κοινωνικής Δικαιοσύνης στον αντίποδα της βαρβαρότητας του ναζισμού.
Η ιστορικής σημασίας επιστολή που απέστειλε ο Στεφανογιάννης την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1944, έχει ως εξής:
«ΕΘΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
ΠΕΡ. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΩ ΜΥΛΟΠΟΤΑΜΟΥ
ΜΗΝΥΜΑ
Του Αρχηγού Εθν. Αντιστάσεως ΙΩΑΝ. ΔΡΑΜΟΥΝΤΑΝΗ
Προς
Τα τμήματα Εθνικής Αντιστάσεως Κρήτης 31/12/43
Προς
Όλους τους καλούς συνεργάτας του Διαμερίσματος Άνω Μυλοποτάμου.
Το λήξαν έτος 1943 υπήρξεν δια την χειμαζομένην εκ του αγρίου πολέμου ανθρωπότηταν καταστρεπτικότατον, διότι εντός αυτού διεξείχθησαν αι πλέον μεγάλαι και καταστρεπτικαί μάχαι του πενταετούς πολέμου.
Εντοσαύτω όμως υπήρξεν και το πλέον ελπιδοφόρον έτος δια τους Συμμάχους και τους λαούς των φιλειρηνικών Κρατών, διότι μέσα στο έτος τούτο εδόθησαν εις τα φασιστικά και Βάρβαρα κράτη τα πλέον τρομερά και αποτελεσματικά κτυπήματα τα οποία μας επιτρέπουν να ατενίζομεν μετά βεβαιότητος εις το Ανατέλλων έτος 44 ότι θα χαρίση την Ειρήνην και γαλήνην εις την ανθρωπότητα των οποίων τόσον έχει ανάγκη.
Το 1943 τα Συμ. Στρατεύματα των ΑΪΖΕΧΑΟΥΕΡ και ΜΟΝΤΚΟΜΕΡΥ ανακτήσαντα εις όλα τα μέσα διεξαγωγής του πολέμου την υπεροχήν, ήρχισαν την καταδίωξιν των ληστρικών ορδών του Μουσολίνι και του Ρόμελ εκ της ΕΛ ΑΛΑΜΕΙΝ και Δ. Αφρικής και τους έφεραν εις την καταστρεπτικήν ήτταν της Τύννιδος, διανείσαντα δύο χιλ. χιλιόμετρα, εκ του Αν. Μετώπου τα στρατεύματα του Στρατάρχου Τιμοσένκο, από Στάλιγκραντ και Καύκασον κατεδίωξαν τας στρατιάς του Χίτλερ μέχρι των Πολωνικών συνόρων.
Το 1943, αι Σ. Η. Δυνάμεις εκέρδησαν την μάχην του Ατλαντικού, το σημαντικότερον κατόρθωμα του Πολέμου.
Το 1943, η Συμ. Αεροπορία κατάφερεν τα τρομερώτερα πλήγματα εις τα κέντρα βάσης και συγκοινωνίας του εχθρού και τέλος κατά την διάρκειαν του έτους τούτου επήλθεν η κατάρρευσις του ενός σκέλους της συμμαχίας Χίτλερ-Μουσολίνι. Αυτά όσον αφορά το πολεμικόν επίπεδον.
Το 1943, επραγματοποίησεν την πλήρη συμφωνίαν των Ηνωμένων Εθνών δια την μεταπολεμικήν περίοδον, δια την ανόρθωσιν του κόσμου και την επούλωσιν των πληγών του σκληρού πολέμου, και ενός καλλιτέρου επιπέδου διαβιώσεως των Ανθρώπων. Αυτά επετελέσθησαν κατά την διάρκειαν του ιστορικού τούτου έτους του οποίου το πέρασμα άφησεν Ιστορικάς Αναμνήσεις εις την Ανθρωπότητα.
Το Ανατέλλον έτος 1944, την Ανατολήν του οποίου χαιρετίζομεν με πλήρη πεποίθησιν ότι θα φέρη την Νίκην και θα χαρίση την ευτυχίαν εις τον κόσμον, ευρίσκει τα Ηνωμένα Έθνη τόσον ηνωμένα και ισχυρά ώστε εντός ολίγου να δώσουν το τελειωτικόν κτύπημα εις το σφαδάζον τέρας του Ναζισμού.
Το νέον έτος, δι’ Ημάς τους Κρήτας έχει ιδιαιτέραν σημασίαν, διότι μας ευρίσκει υπέρποτε άλλοτε ηνωμένους και πειθαρχημένους εις τους αξίους αρχηγούς μας δια την εκτέλεσιν του υπερτάτου προς την Πατρίδα καθήκοντος, δια την ανάκτησιν της Ελευθερίας μας.
Επί τη ευκαιρία του Ανατέλλοντος έτους 1944 σφίγγω το χέρι σας όλων των καλών εργατών ενός καλυτέρου Ελληνικού Μέλλοντος και σας εύχομαι κάθε ευτυχίαν να εορτάσωμεν την ανάστασιν του Γένους.
ο Αρχηγός
ΙΩΑΝ. ΔΡΑΜΟΥΝΤΑΝΗΣ – ΣΤΕΦΑΝΟΓΙΑΝΝΗΣ»
Αψηφώντας τις εκκλήσεις και τις προσταγές των Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου, Ράλλη, Πασσαδάκη και των άλλων «ιδιοτελών καθαρμάτων» (όπως αποκαλούσε ο ίδιος ο Χίτλερ τους δωσίλογους – συνεργάτες του Γ’ Ράιχ), που καλούσαν το λαό μας να συνεργαστεί με τους κατακτητές, τα Ανώγεια, η Κρήτη κι ολόκληρη η Ελλάδα επέλεξαν το φως και όχι το σκοτάδι, την Ελευθερία και όχι τη δουλεία, την Αξιοπρέπεια και όχι την υποτέλεια, τη Δημοκρατία και όχι την τυραννία, τον Ανθρωπισμό και όχι τη βαρβαρότητα, την Αντίσταση και όχι την Υποταγή.
Και παρά το βαρύ φόρο αίματος που κατέβαλε ο λαός μας, γνωρίζοντας στο πετσί του την ανείπωτη βαρβαρότητα της τριπλής Κατοχής έχουμε την υπερηφάνεια ότι η πατρίδα μας πρωτοστάτησε στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Ό,τι κι αν λένε οι θλιβεροί αναθεωρητές της Ιστορίας!
Χωρίς αμφιβολία, ο Ιωάννης Δραμουντάνης (Στεφανογιάννης) αποτελεί σύμβολο εθνικό, ευρωπαϊκό, οικουμενικό, της διαχρονικής πάλης του ανθρώπου ενάντια στον φασισμό και η προσφορά του ύψιστη τιμή για τα Ανώγεια, το χωριό των τριών Ολοκαυτωμάτων (1822, 1867, 1944), την ανυπότακτη Κρήτη κι ολόκληρη την Ελλάδα.
Το παράδειγμα της ανιδιοτέλειας, του ανυποχώρητου αγώνα και της αυτοθυσίας για Ελευθερία, Εθνική Ανεξαρτησία και Ειρήνη, το παράδειγμα της ανθρωπιάς, του ήθους και της σεμνότητας του Στεφανογιάννη και όλων των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, απ’ όποια αντιστασιακή οργάνωση κι αν προέρχονταν, θα πρέπει να διδάσκεται στο πλαίσιο του μαθήματος της τοπικής ιστορίας σε συνδυασμό με την εθνική και διεθνή ιστορία και να αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις νεότερες γενιές.
Ο αγώνας για Μνήμη και Δικαιοσύνη συνεχίζεται και κλιμακώνεται. Ένας αγώνας για την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας, απέναντι σε επιλήσμονες και πλαστογράφους της Ιστορίας και την απόδοση δικαιοσύνης. Ένας αγώνας για την ανάκτηση της Εθνικής Ανεξαρτησίας, τη θωράκιση της Δημοκρατίας και την κατίσχυση της Ειρήνης.
Ένας αγώνας που συνεγείρει και ενώνει τους Έλληνες και αποτελεί γέφυρα αλληλεγγύης, φιλίας και δημοκρατίας του ελληνικού με τον γερμανικό λαό και όλους τους λαούς. Όπως απέδειξε το επιτυχημένο Συνέδριο με τίτλο «Ολοκαυτώματα: 80 χρόνια μετά», που οργάνωσε η Ένωση Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Πελοποννήσου – Ηπείρου – Νησιών (ΕΣΗΕΠΗΝ) στο Ρέθυμνο στις 23 Αυγούστου 2024, νέες κοινωνικές δυνάμεις μπαίνουν δυναμικά στον αγώνα δίνοντας αισιοδοξία και προοπτική!
Σημείωση: Οφείλω θερμές ευχαριστίες στον συναγωνιστή και φίλο Δρ. Γιώργο Καλογεράκη για την πρόσκληση στο Συνέδριο «Ολοκαυτώματα: 80 χρόνια μετά» και την πολύτιμη στήριξή του με πρωτότυπο αρχειακό υλικό.
Συγχαρητήρια στους οργανωτές του Συνεδρίου, την Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Ηπείρου – Πελοποννήσου και Νήσων και την δημοσιογράφο κυρία Εύα Λαδιά για τη σημαντική αυτή πρωτοβουλία τους, τον Επίτιμο Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Μανούσο Παραγιουδάκη καθώς και όλους όσοι συμμετείχαν και στήριξαν την επιτυχή υλοποίηση του επιτυχημένου αυτού Συνεδρίου.
Ιδιαίτερα σημαντική για τη δικαίωση του δίκαιου αγώνα μας είναι η συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, που, στην περίπτωση της Κρήτης, τουλάχιστον, αρχίζει να μετέχει ενεργά στο αγώνα για Δικαιοσύνη αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της απέναντι στην Ιστορία αυτού του τόπου!
Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης
Πανεπιστημιακός – Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα