Στο χωριό Μεσκλά Χανίων, την 1η Ιανουαρίου 1944, ομάδα δοσιλόγων του διαβήτου Φριτς Σούμπερτ μπλέχτηκε σε μάχη με αντάρτες του ΕΛΑΣ. Η μάχη κατέληξε σε νίκη των ανταρτών του ΕΛΑΣ και από το Ελληνικό Καταδιωκτικό Απόσπασμα Κακοποιών Ε.Κ.Α.Κ. ή Jacte Commando όπως το είχε ονομάσει ο ίδιος ο Σούμπερτ, εφτά μέλη του σκοτώθηκαν.
Ο Διοικητής του «Φρουρίου Κρήτης» στρατηγός Μπρόγερ, μετά τη μάχη αποφάσισε να διαλύσει το απόσπασμα του Σούμπερτ. Ο Σούμπερτ, με τρεις δεκάδες περίπου Κρητικούς δοσίλογους της ομάδας του, κατέληξε τελικά στη Μακεδονία, συνεχίζοντας και εκεί το βάρβαρο έργο του.
Ασβεσταριό, Ελευθεροχώρι, Ασβεστοχώρι, Νέα Μάλγαρα, Στάθη, Κάρπη, Γοργόπη, Χορτιάτης και Γιαννιτσά, γνώρισαν το πρόσωπο του φασισμού και ναζισμού της Βέρμαχτ και της ομάδαςς του Σούμπερτ. Στην απόφαση καταδίκης του σε θάνατο από το Ειδικό Δικαστήριο Εγκληματιών Πολέμου που συνεδρίασε στο Αρσάκειο Μέγαρο των Αθηνών, διαβάζουμε μεταξύ άλλων για τα εγκλήματα του Σούμπερτ στη Μακεδονία:
«Κατά το 1944 ο κατηγορούμενος Σούμπερτ εμφανίζεται εν Μακεδονία επί κεφαλής του ιδίου τμήματος, ενεργών με την έγκρισιν μεν των προϊσταμένων Γερμανικών Αρχών, με απόλυτον όμως πρωτοβουλίαν και με την ιδίαν πάντοτε κατεύθυνσιν της χρήσεως των απανθρώπων μέσων, ούτω:
1. Την 9ην Μαρτίου 1944 εις το χωρίον Ασβεσταριό περιφερείας Γιαννιτσών εφόνευσε τρία άτομα 1) Ι. Καρζάμην 2) Σάββαν Ευφραιμίδην και 3) Χατζατούρ Σεχριάν
2.Την 23ην Μαρτίου 1944 εις το Ελευθεροχώρι
α. εφόνευσε δέκα εξ (16) άτομα, ήτοι: 1) Χαμαλίδην Κων/νον 2) Καλτσίδην Γ. 3) Χατζηβασιλειάδην Ιωσήφ 4) Χατζηβασιλειάδην Μιλτιάδην 5) Χαμαλίδην Βενιζ. 6) Σεβαστιάδου Αγλαΐαν 7) Σεβαστιάδου Βαρβάραν 8) Χαμαλίδη Παρθέναν 9) Κλυσείδη Δέσποιναν 10) Κουσίδου Αναστασίαν 11) Καλσίδου Αναστασίαν 12) Σεμερτζίδου Δέσποιναν13) Καπακίδου Εύχαριν 14) Καπακίδην Γεώργιον 15) Στοφορίδου Χαρίκλειαν και 16) Αγαθαγγελίδην Σάββαν, επί τω προσχήματι ότι ήσαν κομμουνισταί
β. Ενέπρησε πολλάς οικίας του χωριού.
3. Την 26ην Ιουλίου 1944 εις το Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης και Νέα Μάλγαρα
α. εφόνευσε 16 άτομα ήτοι τους
1) Τάκην Κων. Μανού 2) Ιωάν. Λεχριδάν 3) Σκούρου Φανήν 4) Πολυχρόνην Σαρακίσην 5) Δημήτριων Περιστέρην 6) Διονύσιον Γιώτην 7) Γεώργιον Χατζηαντωνίου 8) Ιωάννην Μουτζέλην
9) Παναγιώτην Μαγκαρήν 10) Νικόλαον Πέτρου Μπλάτσον 11) Νικόλαον Γράμμον 12) Αριστείδην Σακελλαρόπουλον 13) Γρηγόριων Τσολάκην 14) Γεώργιον Σαλαμαχίτην και ετέρους δύο αγνώστου ταυτότητος
α. ελεηλάτησε πλείστας οικίας του χωρίου και απεκόμισε όσα ηδύνατο περιουσιακά αγαθά.
4. Την 26ην Αυγούστου 1944 εις το χωρίον Στάθη εφόνευσε 4 άτομα 1) Κ. Παναγιωτίδην 2) Λάζαρον Κελεσίδην 3) Λ. Καραγιάννην και 4) Κ. Σμέλκον
5. Την 30 ιδίου μηνός εις το χωρίον Κάρπη
α. εφόνευσε δύο άτομα τον Γ. Μπουζίνην και Ι. Τσάρτσον
β. ενέπρησε 150 οικίας και
γ. ελεηλάτησε απάσας τας οικίας και αφήρεσε 150 μικρά και 17 μεγάλα ζώα
6. Την 31 ιδίου μηνός Αυγούστου εις Γοργόπην εφόνευσε 12 άτομα τους
1) Γρηγοριάδην Δημ. 2) Καπαγερίδην Χαρίλαον 3) Τζερίδην Σωτήριον4) Τζερίδην Ιωάννην 5) Μακρήν Παναγιώτην 6) Ηλ. Λάζαρον 7) Αντωνίου Κων/νον 8) Φωτεινόν Αρχοντήν 9)Φωτεινόν Αριστοτ. 10) Κοροβίνην Όθωνα 11) Γκραλάτον Ευστράτιον 12) Ευταξίαν Κων. διότι είχον συγγενείς υπηρετούντας εις την Εθνικήν αντίστασιν
7. Την 2 Σεπτεμβρίου 1944 εις το χωρίον Χορτιάτη Θεσσαλονίκης κατόπιν επιθέσεως ανταρτών κατά γερμανικού αυτοκινήτου και αιχμαλωσίας επιβαίνοντος Γερμανού, εις αντίποινα συνέλαβον όσους εκ των κατοίκων δεν ηδυνήθησαν να φύγωσι επί τη προσεγγίσει του, ενέκλεισε τους πλείστους εις δύο οικοδομήματα εις τα οποία έθεσε πυρ, ούτω δε εφόνευσε 145 άτομα τα εξής:
1) Αγγελινούδην Κων/νον του Ελευθερ. 2) Αγγελινούδην Αθαν.του Αγγέλου 3) Γεωργανούδην Απόστολον του Χρήστου 4) Γιαννούδην Βασίλ. του Κων/νου 5) Γεωργανούδην Νικόλ. του Αποστόλου 6) Γιαννούδη Μαρία του Βασιλείου 7) Γιαννούδη Κων/νο του Βασιλ. 8) Γερομανώλη Σωτ. του Παναγιώτου, ετών 71 9) Γιαννακούσην Βάιον του Βασιλείου, ετών 72
10) Κατσίκαν Γεώργιον του Δήμου 11) Κουβέρη Σοφίαν του Αντωνίου 12) Κουβέρη Κατίνα του Χρήστου 13) Καρωνίκη Θεοδώρα του Γεωργίου 14) Κιρκιμτζή Ευάγγελον του Βασ. 15) Κυρίμη Ευγενίαν του Γεωργ. 16) Κοκκανίδου Τασούλαν του Ιωάννου ετών 8, 17) Λασκαρίδην Δημ. του Χρήστου ετών ενός (1), 18) Λασκαρίδου Πουλχερίαν του Χρήστου 19) Μάλακα Χρυσάνθη του Βασιλείου ετών 61, 20) Βάιον Νταμπούδην του Ιωάννου
21) Μανακούδη Χαρίκλειαν του Προδρόμου 22)Σιγκούδη Μαρίαν του Νικ. ετών 64, 23) Σπάραγκαν Γεώργιον του Χριστοδούλου 24) Σητούδην Αθανασ. του Αγγέλου 25) Σερβάνην Αλέξανδρον του Χρήστου ετών 68, 26) Σερβάνην Ευρυδίκην του Χρήστου 27) Χατζούδη Κυριακή του Αγγέλου ετών 65, 28) Αγγελινούδην Αθαν. του Βαίου ετών ενός (1), 29) Γιαννούδην Παν. του Ευαγγ. ετών 4, 30) Γιαννούδην Δηνώρα του Ευαγγ. ετών 58,
31) Κυριακίδην Κων. του Δημ. 32) Τσακαλή Μαρία του Αποστόλου 33) Τσοχάλογλου Αριστ. του Θεολόγου ετών 69, 34) Κοκαλούδη Γεωργία του Χαραλάμπους 35) Ριτσούδη Αναστ. του Αθανασίου 36) Σιμώνη Αναστασία του Χρήστου ετών 16, 37) Μαρίκα Νανακούδη του Προδρόμου 38) Αρετή Σωτηρίου του Γεωργίου 39) Σουλτάνα Καραθανασίου του Αθαν. ετών 70, 40) Σοφία Αγγελινούδη του Παν.
41) Ευαγγελία Βαίου Αγγελινούδη 42) Αθανάσιον Αγγελινούδην του Παν. ετών 3, 43) Ευαγγελία Γκουραμάνη του Χρήστου ετών 9, 44) Ευαγγελία Γκουραμάνη του Βασιλείου 45) Μαρίκα Γκουραμάνητου Βασιλ. ετών 10, 46) Στέλλα Γκουραμάνη του Βασ. ετών 9, 47) Ειρήνη Γκουραμάνη του Βασιλείου ετών 3, 48) Ευαγ. Γκουραμάνη του Παύλου 49) Όλγα Γκουραμάνη του Παύλου 50) Άγγελον Γκουραμάνη του Αναστασίου
51) Ιφιγένεια Γκουραμάνη του Στεφάνου 52) Ευτυχίαν Γκουραμάνη του Στεφάνου 53) Αντιγόνη Γκουραμάνη του Στεφάνου 54) Μαρίκα Γκουραμάνη του Στεφάνου ετών 10, 55) Αναστάσιον Γκουραμάνην του Στεφάνου ετών 5, 56) Ελένη Γκουραμάνη του Στεφάνου ετών 5, 57) Μαρία Γκουραμάνη του Αναστασίου 58) Ελένη Γκουραμάνη του Αγγέλου 59) Μαίρη Γκουραμάνη του Αγγέλου ετών 6, 60) Βασιλική Γκουραμάνη του Θεοφάνους
61) Μαρίκα Γκουραμάνη του Θεοφάνους 62) Ευτυχία Γκουραμάνη του Θεοφάνους 63) Θεοδώρα Γλαρούδη του Ιωάννου 64) Ευαγγ. Γιαννούλη του Αθανασ. 65) Μηλίτσα Δρακούδη του Φωτίου μηνών 3, 66) Φωτεινή Δήμου του Νικ. 67) Χρυσούλα Δράκου του Δημ. 68) Αναστασία Δρακούδη του Φωτίου 69) Αγλαΐα Ευγενούδη του Γεωργίου ετών 59, 70) Αναστασία Σέκα του Κων/νου
71) Αικατερίνη Καδούδη του Χρήστου 72) Ευαγγελίαν Κουκουνάρη του Ζαχαρίου 73) Αννούλα Κουκαρούδη του Αντωνίου 74) Στυλιανή Κουπαράνη του Γεωργίου ετών 70, 75) Άννα Κουπαράνη του Γεωργ. 76) Γεώργιον Κουπαράνην του Αντωνίου ετών 2, 77) Ελένη Κουβέρη του Παναγιώτου ετών 75, 78) Τερψιχόρη Λασκαρίδου του Γεωργ. 79) Ευαγγελίαν Λασκαρίδου του Αντωνίου 80) Χριστοδούλα Λασκαρίδου του Αντωνίου ετών 2,
81) Ελένη Λασκαρίδου του Θωμά 82) Αναστασίαν Λασκαρίδου του Θρασυβούλου 83) Στέλλα Λασκαρίδου του Θρασυβ. 84) Μελαχροινή Μπουζούδη του Αλεξάνδρου 85) Αθανασ. Μπουζούδη του Αλέξ. ετών 15, 86) Μαρίκα Μπουζούδη του Αλέξ. ετών 6, 87) Ζαχαρίαν Μπουζούδην του Αλεξ. ετών 3, 88) Ελισάβετ Μπουζούδη του Αλεξάνδρου ετών 3, 89) Αικατερίνη Μπατάτου του Γεωργίου ετών 75, 90) Χρήστον Μπατάτον του Γεωργίου
91) Γεώργιον Μπατάτον του Χρήστου ετών 9, 92) Κατίνα Μπατάτου του Χρήστου ετών 10, 93) Χρυσάνθη Μπατάτου του Χρήστου 94) Βασιλάκην Μπατάτον του Δημ. 95) Ευάγγελον Παχούσην του Εμμ. 96) Αργυρώ Πατσά του Μιχαήλ 97) Σμαράγδα Παπαγεωργίου του Αντ. 98) Ευαγγελίαν Ραμούδη του Βασιλείου 99) Χρήστον Ραμούδη του Βασιλείου ετών 12, 100) Βασιλική Τράικου του Γρηγορίου
101) Αθαν. Τράικον του Γρηγ. ετών 4, 102) Ελισάβετ Σαρβάνη του Παν. ετών 68, 103) Ανθούλα Τράικου του Γρηγορίου ετών ενός (1), 104) Δημ. Τομαράν του Νικ. 105) Αγγελικήν Δημ. Τομαράν 106) Ειρήνη Τομαρά του Δημ. 107) Ελένη Αλεξοπούλου του Γεωργίου 108) Δηνώρα Βλαχούδη του Χρήστου 109) Παρασκευή Γκουραμάνη του Αθανασ. 110) Δημ. Γκουραμάνης του Αναξ.
111) Ελένη Βρακούλη του Φωτίου ετών 11, 112) Παναγ. Ελευθεριάδην του Αγγέλου ετών 74, 113) Αναστασία Ελευθερίου τουΚων/νου 114) Χριστίνα Ευγενούδητου Γεωργ. ετών 2, 115) Αρετή Ζέκα του Δημ. 116) Άννα Κωσταντινούδη του Αντων. 117) Κων/νος Κωσταντινούδηςτου Αντωνίου ετών 8, 118) Ευαγγελή Κυρίμη του Δημ. ετών 61, 119) Αναστασία Κυρίμη του Χαρ. ετών 61, 120) Μαρία Κουρούδη του Αντ. ετών 60,
121) Άνναν Κυριακίδην του Κων. 122) Ευαγγελή Κωτούδη του Αγγέλου 123) Αναστασία Λασκαρίδου του Κων. 124) Ελένη Λασκαρίδου του Κων. ετών 10, 125) Κατίνα Λασκαρίδου του Κων. ετών 13, 126) Φρόσω Λασκαρίδου του Κων. ετών 4, 127) Αναστασίαν Νανακούδην του Χαρ. 128) Ολυμπία Νικαρούδη του Χρήστου
131) Κάμπογλου Βασίλειος του Μιχ. ετών 6, 132) Σοφίαν Σκαραγκάν του Ιωάννου 133) Μαρίαν Σκαραγκάν του Ιωάν. ετών 9, 134) Ευαγγελή Σκαραγκάν του Ιωάννου ετών 2, 135) Ευαγγελή Σεντούδη του Αθανασίου 136) Ελένη Σεντούδη του Αθανασίου ετών 9, 137) Αγγελική Σεντούδη του Αθανασίου ετών 4,
138) Χρυσή Σαμαρά του Δημ. 139) Πέτρου Χρυστοφιλοπούλου του Χρήστου 140) Παρασκευή Χαρατσή του Νικ. ετών 61, 141) Καραθανασίου Σουλτάναν 142) Μασελά Κασσιανή 143) Τσακαλήν Δημ. 144) Τσακαλήν Αστέριον 145) Τρώνσου Στυλιανή
β. Ενέπρησε 200 οικίας
γ. Ελεηλάτησε όλο το χωρίον
δ. Εβίασε την Μαρίαν Αναφούδη, ουχί όμως και την μητέρα της ως αναφέρεται εν τω εγκλητηρίω μεθ’ο την εφόνευσε.
Αναφέρεται μεν ότι εβιάσθησαν ομοίως 1) Η Κακαρούδη Γεωργία ετών 19, 2) Ριτσούδη Αναστασία ετών 29, 3) Σιμόνη Αναστασία του Χρήστου ετών 16, 4) Αρετή Σωτηρίου του Γεωργίου ετών 20 και 5) Μαρίκα Νανακούδη του Προδρόμου, αλλά περί τούτων δεν κατηγορήθη ο κατηγορούμενος
8. Την 14ην ιδίου μηνός Σεπτεμβρίου 1944 εις τα Γιαννιτσά
Α. εφόνευσε 62 άτομα ήτοι τους 1) Μαγκριώτην Θωμάν, Δήμαρχον 2) Αθανασόπουλον Θεόδωρον 3) Πετρίδην Πέτρον 4) Καϊμάκην Εμμ. του Στυλιανού 5) Κιουρτσόγλου Γεώργιον του Αντωνίου 6) Ντιούδην Χρήστον το Αγορ. 7) Παπαχριστούδην Ιωάννην 8) Ράπτην Δημήτριον 9) Αλαρλήν Σωτήριον 10) Γουργούλαν Κων/νον
11) Γκιτσιμούδην Ιωάννην 12) Αγγελάρην Ελευθέριον 13) Γεωργιάδην Ελευθέριον δημ. υπάλληλον 14) Γκοτσίρην Δημ. του Χρήστου 15) Γιουψάνη Μαρίαν 16) Διαμαντόπουλον Λεωνίδαν 17) Δολαμτσήν Μιχ. 18) Ζέσκαν Γεώργιον 19) Κουδούναν Ιωάνν. του Αθανασίου 20) Καμπούρογλου Ανδρόνικον του Δ.
21) Καλαϊτζίδην Κων. 22) Γκουτσείδου Παγώναν 23) Κριβέντζην Ιωάν. του Χρήστ. 24) Καλαϊτζίδην Λουκάν του Πραξ. 25) Κανσίκογλου Ζωηρά του Λουκά 26) Κωνσταντινίδην Χρήστον του Στ. 27) Κουγιουμαρτζήν Γεώργιον του Ιωάν. 28) Λεπτοκαρύδην Παναγ. του Δημ. 29) Μαρκαριάν Λεβόν του Αρτάς 30) Μήλιον Μιχ. του Νικ.
31) Μήλιου Αναστασία του Μιχαήλ 32) Μπόσκον Γεώργ. του Δημ. 33) Μπόσκον Δημ. του Γεωργίου 34) Νεοφυτίδην Παναγιώτην 35) Παπαδόπουλον Μάξιμον του Σάββα 36) Παπαδόπουλον Δημ. του Σάββα 37) Παπαδόπουλον Δημ. του Νικ., 38 (;), 39(;)
40) Παπαβασιλειάδου Βασίλειον του Παπαβ. 41) Παπαϊωάννου Γεώργιον Δημ. Δημοτικόν υπάλληλον 44) Πελαγείδην Ιωακείμ 45) Πανίδην Χρήστον 46) Στάμνον Ιωάννην 47) Σαρμπάνην Ευδοκία 48) Σαμολαδάν Μολσούκην 49) Στάμκον Γρηγόριον του Δ. 50) Στωίδην Δημ. ληξίαρχον Δήμου
51) Τάσσον Κων/νον του Π. 52) Τζίκον Δημ. 53) Τουτούνιαν Νικ. 54) Τουτούνιαν Μαρίαν 55) Τσιρέλην Γεώργ. 56) Τεπερίδην Λάζαρον 57) Αλμπάνην Ιωάνν. του Σταύρου 58) Φιγιούδη Αναστασίαν 59) Χατζόπουλον Σταύρον του Αντωνίου, Δημ. Υπάλληλον 60) Παυλίδην Κοσμάν υπάλληλον ΑΤΕ 61) Μητακίδου και 62) Κυριάκον Προκόπιον.
β. Την 18ην ιδίου μηνός μετ’άλλων Γερμανικών τμημάτων ενέπρησε ολόκληρον την πόλιν των Γιαννιτσών, αφού προηγουμένως ελεηλάτησε ταύτην.
Εις τον κατηγορούμενον απεδόθη προσέτι ότι εφόνευσεν εν Κρύα Βρύσση τον Οκτώβριον του 1944 τον ιατρόν Μαντζανάν και 2) ότι τον Οκτώβριον 1944, εν Κρύα Βρύσση εβίασε την Ντίναν Μαντζανά. Περί τούτων όμως δεν προέκυψαν στοιχεία, πείθοντα περί της ενοχής του κατηγορουμένου.
…
Αι ανωτέρω εν Μακεδονία τελεσθείσαι πράξεις απαρτίζουσι τα αδικήματα 1) φόνου 2) εμπρησμού 3) κλοπής 4) βιασμού και 5) δηώσεως της χώρας, του τελευταίου τούτου αδικήματος τα στοιχεία εύρηνται εις τα υπό στοιχεία Β΄, Γ΄, Δ΄ και Ε΄ κεφάλαιον του εγκλητηρίου, αναφερόμενα αδικήματα, δι α δέον όπως κηρυχθή ένοχος ο κατηγορούμενος.
Δια τα λοιπά εν τω εγκλητηρίω αδικήματα δέον όπως απαλλαγή ούτος ελλείψει επαρκών στοιχείων ενοχής του.
Το Δικαστήριον δέχεται ότι τας ως άνω πράξεις ο κατηγορούμενος Σούμπερτ ενήργησεν εκ συστάσεως μετά διαφόρων ανδρών του τμήματός του καθ’υπέρβασιν δε των δοθεισών αυτώ εντολών.
Ομοίως δε ότι ενήργησεν άνευ λόγου στρατιωτικής ανάγκης τας πράξεις ταύτας, αίτινες δεν εξυπηρέτουν πολεμικούς σκοπούς, ως είναι ειδικώτερον αι εκτελέσεις αθώων πολιτών και δη γερόντων γυναικών και παίδων.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Κηρύσσει ένοχον τον κατηγορούμενον Φριτς Σούμπερτ, ότι κατά το από Αυγούστου 1941 μέχρι Σεπτεμβρίου 1944 διάστημα του πολέμου 1939-1945 υπηρετών ως υπαξιωματικός εις τας ενόπλους δυνάμεις του Γερμανικού στρατού, μετ’άλλων υπό κοινού συμφέροντος κινούμενος συναπεφάσισαν την εκτέλεσιν των επομένων αξοποίνων πράξεων και ένεκα τούτου συνομολογήσαντες προς αλλήλους αμοιβαίαν συνδρομήν.
Κατά το ίδιον ως άνω χρονικόν διάστημα, κατ’εξακολούθησιν, επί σκοπώ εκβιάσεως, συνισταμένης εις το να εξαναγκάση άκοντα τον υπό κατοχήν Ελληνικόν πληθυσμόν, να εγκαταλείψη το Εθνικόν αυτού φρόνημα, να παραδώση περιουσιακά αυτού στοιχεία, να καταδίδει ενεργείας των ομάδων αντιστάσεως, να παραδίδη όπλα ανήκοντα εις αυτάς και να παράσχη βοήθειαν εις τα γερμανικά στρατεύματα, και επ’ωφελεία τούτων, και εν γένει όπως δια βίας επιτύχη την αλλοίωσιν του Εθνικού φρονήματος των Ελλήνων, ενέσπειρε εις τας ως άνω περιφερείας Κρήτης και Μακεδονίας, ανησυχίαν και τρόμον εις τους πολίτας δι’ομαδικών και μεμονωμένων φόνων, δια περικυκλώσεως κατωκημένων περιφερειών, δια πυροβολισμών εμπρησμών, παρανόμων κατακρατήσεων και βασάνων».
Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκι είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου