Ενόψει της 83ης επετείου της Μάχης της Κρήτης, η «Π» παρουσιάζει ένα χαρακτηριστικό κεφάλαιο από το βιβλίο του Κώστα Ξυλούρη με τίτλο: «Η μάχη των αμάχων: Το μεγαλείο της κρητικής ψυχής». Στο εν λόγω βιβλίο πέρα από τα ιστορικά ντοκουμέντα, ο Κώστας Ξυλούρης παραθέτει ως ελάχιστο φόρο τιμής τον κατάλογο πεσόντων και εκτελεσθέντων ανά νομό, από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής.
Μια επίπονη έρευνα δέκα χρόνων από τον επίτιμο πρόεδρο της Παγκρητίου Ενώσεως, Κώστα Ξυλούρη, που δεν λογάριασε χρόνο και κόπο. Με την ευκαιρία και της Γιορτής της Μητέρας, την Κυριακή 12 Μαϊου, η «Π» παρουσιάζει το κεφάλαιο «Σιωπηλές ηρωίδες», που αναφέρεται στις γυναίκες της Κρήτης, που έδωσαν τη δικής τους μάχη εναντίον των Γερμανών, επιδεικνύοντας απαράμιλλο θάρρος και πρωτοφανή διάθεση αυτοθυσίας. Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο ο Κώστας Ξυλούρης, γράφει:
«Λεβεντογέννα προσφωνούν την Κρήτη και της ταιριάζει απόλυτα, γιατί τα παλικάρια του νησιού προήλθαν από άξιες και δυναμικές γυναίκες, που δεν δίστασαν να λάβουν μέρος στην αντίσταση κατά του Γερμανού κατακτητή. Μεγάλο μέρος της θετικής εικόνας των ανδρών οφείλεται ασφαλώς σε αυτές τις σιωπηλές ηρωίδες της ζωής, και η αναγνώριση αυτή τους ανήκει δικαιωματικά.
Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα των ανδρών είναι η αναμφισβήτητη αξία των γυναικών τους και η διαμορφωμένη στο πέρασμα των χρόνων δυναμική και περήφανη συνείδησή τους. Στον αδιάκοπο αγώνα της ζωής, στις μεγάλες στιγμές της χαράς και της λύπης, στις κρίσιμες επιλογές και τις δύσκολες αποφάσεις, η γυναίκα έπαιζε πάντα αποφασιστικό ρόλο, και πάντα στήριζε με θάρρος και γενναιότητα τις πράξεις και τις ενέργειες των ανδρών.
Οι γυναίκες της Κρήτης δεν έλειψαν από το εθνικό προσκλητήριο, από την αρχή της μάχης έως το τέλος της κατοχής. Μάλιστα ήθελαν να πολεμήσουν και εζήτησαν να σχηματίσουν σύνταγμα αμαζόνων. Όπως λέει ο Καζαντζάκης, σε ένα χωριό της Κρήτης μια γριά Κρητικιά, που έκρυβε επί έξι μήνες με κίνδυνο της ζωής της δύο Εγγλέζους στρατιώτες στο σπίτι της, στάθηκε μπροστά στον Γερμανό φρούραρχο και του φώναξε: «Να ξέρεις, Κομαντάντε, πως όλες οι μανάδες στον κόσμο πονούνε κι αυτός ο πόνος των μανάδων θα φάει τη Γερμανία. Η Γερμανία θα χαθεί, βάνω την κεφαλή μου! Βάζεις στοίχημα, Κομαντάντε;». Δεν ξέρουμε αν ο Γερμανός έβαλε ή όχι το στοίχημα, το βέβαιο είναι ότι η Γερμανία έχασε.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα από την παρουσία των Κρητικών γυναικών στον αγώνα.
•Σκούρβουλα Μεσσαράς: Επειδή οι Γερμανοί δεν βρήκαν πολλούς άνδρες στο χωριό, σκότωσαν τις γυναίκες ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Απολογισμός: 18 γυναίκες και 4 άνδρες.
• Μαρία Γλυμιδάκη (από τη Χαραυγή Χανίων): Για την αντιστασιακή της δράση είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Στο χέρι της διακρίνεται ο αριθμός που της είχαν χαράξει οι Γερμανοί.
•Ευαγγελία Αρμενάκη και Ευαγγελία Φωτιάδου (από το Ηράκλειο): Δεν είχαν αποκηρύξει τις ιδέες τους ως μέλη της ΕΠΟΝ. Έπεσαν θύματα του πολιτικού φανατισμού της εποχής. Εκτελέστηκαν το 1948 παρά το νεαρό της ηλικίας τους, αφού ήταν μόλις 20 χρόνων.
•Ανδρονίκη και Όλγα Σκουλά (16 και 14 χρονών): Μία από τις φρικαλέες κτηνωδίες των Ναζί είναι και η περίπτωση με τα δύο μικρά κορίτσια, βοσκοπούλες στο Ανωγειανό Αόρι. Οι αδίστακτοι δολοφόνοι τις συνέλαβαν και τις βασάνισαν με τον πιο απάνθρωπο τρόπο, τις κακοποίησαν και μετά τις εκτέλεσαν στη περιοχή του Αγίου Μύρωνα.
•Ευαγγελία Κλάδου: Γεννημένη στ’ Ανώγεια Μυλοποτάμου, τη βρίσκει η γερμανοϊταλική κατοχή δασκάλα στην Κρήτη. Οργανώνεται από τους πρώτους στην Εθνική Αντίσταση και αναδεικνύεται σε ένα από τα πιο δραστήρια και δυναμικά στελέχη μέσα στις γραμμές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Βγαίνει αργότερα στα βουνά και παίρνει τον τίτλο της καπετάνισσας. Η θρυλική δασκάλα και καπετάνισσα συλλαμβάνεται γιατί δεν απαρνείται τις ιδέες της και εκτελείται στα Χανιά στις 6.12.1949.
•Μαρία Αιουδάκη: Γεννήθηκε στη Λατσίδα Μεραμβέλλου. Είναι η φωτισμένη και χαρισματική δασκάλα, η οποία διευρύνει τον κύκλο των ενδιαφερόντων της και αναδεικνύεται σε μια σπουδαία λαογράφο και πρωτοπόρα οραματίστρια της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στην εποχή της. Αναδεικνύεται παράλληλα και σε μια αγωνίστρια της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Εκτελείται το 1947.
•Τερψιχόρη Χρυσουλάκη-Βλάχου (από τη Σητεία): Αγωνίστηκε προσφέροντας τις υπηρεσίες της στον ασύρματο που λειτουργούσε σ’ όλο σχεδόν το διάστημα της κατοχής στη Μονή Τοπλού. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε θάνατο από τους Γερμανούς. Εκτελείται στην Αγιά Χανίων, τον Ιούνιο του 1944, σε ηλικία 18 ετών.
•Ελένη Μαρκετάκη: Για την ίδια αιτία και με την ίδια κατηγορία εκτελείται, μετά την καταδίκη της, η συμπολίτισσα και συναγωνίστρια της Χρυσουλάκη-Βλάχου, Ελένη Μαρκετάκη. Μετά την ομοβροντία των όπλων, οι άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσματος στην Αγιά επιστρέφουν στη μονάδα τους, κρατώντας τα λάφυρα της επιχείρησης, που είναι τα γοβάκια των δύο κοριτσιών που εκτελέστηκαν. Η Μαρκετάκη ήταν τότε 30 χρόνων».
*Η «Π» θα επανέλθει στο ιστορικό βιβλίο προβάλλοντας και άλλα κεφάλαια, στο πλαίσιο των επετειακών αναφορών για τη Μάχη της Κρήτης, που συγκλόνισε τον κόσμο πριν από 83 χρόνια.