Του Κώστα Φασουλά
Πρόκειται για κύκλο τραγουδιών αφιερωμένων στην Εθνική Αντίσταση, δισκογραφική εργασία που ένωσε για άλλη μια φορά τον συνθέτη με την ποιητική δημιουργία του Γιάννη Ρίτσου.
«Η Ρωμιοσύνη ξεκίνησε το 1962-63, όταν μια μέρα ηρθαν στο σπίτι μου γυναίκες πολιτικών κρατουμένων». Διηγείται ο Μίκης Θεοδωράκης στον Γ. Π. Παλούχο στο βιβλίο του τελευταίου με τίτλο «Αξιος Εστι».
Ήταν μια επιτροπή των γυναικών των κρατουμένων, που έτρεχαν από δω κι από κει, προσπαθώντας να τους απελευθερώσουν. Κι αυτό έγινε τελικά το 66, όταν βγήκαν και οι τελευταίοι κρατούμενοι. Σκεφτήκαμε μου είπαν, να κάνουμε κάτι που να συγκινήσει τον κόσμο, γι’ αυτό πήγαμε στον κύριο Ρίτσο, τον παρακαλέσαμε να γράψει κάποια ποιήματα, για να τα μελοποιήσετε εσείς, κι έτσι με αυτό τον δίσκο, να γίνει γνωστό το πρόβλημα μας, για την απελευθέρωση των κρατουμένων, των συζύγων μας, των πατεράδων μας, των παιδιών μας.
«Ακούγοντας τη Ρωμιοσύνη του Μίκη Θεοδωράκη» – έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος – «ένιωσα την ανάγκη να εκφράσω ανεπιφύλακτα και απροφύλακτα, όχι πια τη γνώμη μου, αλλά τον ενθουσιασμό, τη συγκίνηση, τη μέθη που μας δίνει ένα μεγάλο έργο τέχνης, ή σωστότερα ένα αληθινό έργο τέχνης – αυτή τη βαθιά, ανεξήγητη, ανεξέλεγκτη συγκίνηση, αυτή την ευφορία, τη μυστική ανανέωση της πίστης στις ανθρώπινες και ανθρωπιστικές δυνατότητες της τέχνης, την αναζωπύρωση μιας αόριστης εμπιστοσύνης στη γη, στον άνθρωπο, στη
ζωή και ειδικότερα στη φυλή, στο έθνος, στο λαό μας.
Ένιωσα ακόμα πως σ’ αυτή τη σύνθεση του Θεοδωράκη η νεοελληνική μας μουσική (που την αποκαλούν με το δήθεν οξύμωρο: έντεχνη – λαϊκή) έχει
ξεπεράσει το στάδιο της προσπάθειας για τη συντήρηση ορισμένων άξιων ελληνικών παραδόσεων (βυζαντινών, δημοτικών, λαϊκών), έχει ξεπεράσει το στάδιο της ηθελημένης αναπαραγωγής και συνειδητής απομίμησης καθιερωμένων και τυπικών μοτίβων ή και μορφών (αυτό που ονομάζουμε φιλολαϊκό ή λαϊκίστικο), έχει ξεπεράσει ακόμα το στάδιο μιας απλής από συνήθεια επιβίωσης μελωδικών τρόπων και κινείται στην
περιοχή μιας απ’ την αρχή κι από την αίσθηση αναβίωσης του ελληνικού χώρου, του λαϊκού χαρακτήρα σε ήθος και σε ύφος, πέρα απ’ την έννοια μιας όποιας στατικήςηθογραφικότητας»
Ο δίσκος Ρωμιοσύνη, μουσική εργασία του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, κυκλοφορεί σε μια εποχή που τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων εστιάζουν τη προσοχή τους στην απόφαση για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, την ίδια στιγμή που ελληνική βουλή πειράζει το νόμο περί υπηκοότητας, ενώ στενεύει τους όρους και τις
απαγορεύσεις για την είσοδο στη χώρα σε μη ευρωπαίους πολίτες. Τον ίδιο χρόνο, μετά από συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, θα καθιερωθεί η 21 η Μαρτίου ως παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού, , η Ίντιρα Γκάντι, εκλέγεται πρωθυπουργός στην Ινδία, ενώ οι Αμερικανοί στρατιώτες στο Βιετνάμ φτάνουν τις 389.000, σε μια στιγμή που οι περισσότεροι Αμερικανοί πολίτες δηλώνουν την αντίθεση τους, στην εμπλοκή της χώρας τους σε μια σύγκρουση που θα έπρεπε να θεωρείται εμφύλιος πόλεμος του Βιετνάμ. Το 1966 οι Έλληνες εργάτες στη Γερμανία φτάνουν τις 195.000, ενώ σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Το Βήμα στις 20 Μαρτίου του 66, τα κρούσματα παραστρατισμένων παιδιών στη χώρα αυξάνονται απειλητικά.
Το 1966 θεμελιώνεται το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, την ίδια στιγμή που ο Δήμος της Αθήνας προτείνει στον Αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Κώστα Μπίρη, να εκδώσει δημοσία δαπάνη το βιβλίο« Αι Αθήναι : Από τον 19 ον εις τον 20 ον αιώνα», αναγνωρίζοντας με αυτό τον τρόπο την προσφορά του στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της πόλης, την
ίδια στιγμή που η Αθήνα γιορτάζει τα 132 χρόνια, ως πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους
Το 1966 ο Άρειος Πάγος τάσσεται υπέρ του τέταρτου γάμου, αλλά κατά του αυτόματου διαζυγίου, ενώ οκτώ στα δώδεκα καταστήματα στις οδούς Σταδίου και Πανεπιστημίου είχαν ξενόγλωσσες επιγραφές
Τον ίδιο χρόνο ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος εγκαινιάζει το Αλεξάνδρειο Αθλητικό Μέλαθρον, γνωρίζοντας προφανώς τα σχόλια των Ιταλών για την επίδοση του στο καράτε…
Το 1966 κυκλοφορεί στη Ρωσία το Λεξικό του Διαστήματος, που περιλαμβάνει 5000 όρους με ελληνική ρίζα, Στην Ελλάδα, ψηφίζεται νομοσχέδιο, με το οποίο ρυθμίζονται όλα τα ζητήματα της Ταχυδρομικής υπηρεσίας και κυρίως το θέμα της έγκαιρης επίδοσης της αλληλογραφίας, ενώ πραγματοποιείται η σιδηροδρομική σύνδεση της
Ελλάδας με τη Βουλγαρία.
Τον ίδιο χρόνο οργανώνονται για πρώτη φορά στην Ξάνθη οι «Αποκριάτικες Θρακικές γιορτές», το καρναβάλι της Πάτρας εμπλουτίζεται με το Κυνήγι του Θησαυρού, ενώ το καλοκαίρι του 66 το ελληνικό ποπ συγκρότημα Olympians αποθεώνεται στο Καλλιμάρμαρο στάδιο από 60.000 θεατές.
Το 1966 η Γερμανίδα ποιήτρια και δραματουργός Νέλλυ Ζάχς κερδίζει το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ο Ρομπέρ Τομά θριαμβεύει με το έργο του «Ο θηλυκός παπαγάλος και το κοτόπουλο», έργο που έφτασε τις χίλιες παραστάσεις στο Παρίσι, ενώ στη Ελλάδα κυκλοφορεί ο δίσκος Ο Γιάννης Ρίτσος διαβάζει Ρίτσο.
Τον Φεβρουάριο του 1966 πραγματοποιείται στην Αθήνα μεγάλη συγκέντρωση με αίτημα την παροχή νερού σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο, ενώ οι πειραματικές εκπομπές της πρώτης ελληνικής τηλεόρασης θέλγουν τους Αθηναίους, αυξάνοντας τις ελπίδες τους ότι θα μπορούν σε λίγο καιρό να απολαύσουν το ελληνικό τηλεοπτικό θαύμα. «Τα διάφορα καταστήματα ηλεκτρικών ειδών, γράφει η εφημερίδα Εμπρός το Μάρτιο του 1966, επώλησαν τα μεγαλύτερα αποθέματα συσκευών τηλεοράσεως που είχαν , και δίνουν συνεχώς παραγγελίες σε ξένους οίκους που αντιπροσωπεύουν να τους στείλουν νέες. Υπολογίζεται ότι μέσα σε 15 ημέρες, αγοράστηκαν από τους Αθηναίους περισσότερα από 2000 κομμάτια, που οι ιδιοκτήτες τους έσπευσαν να εγκαταστήσουν στις διάφορες γωνιές των σπιτιών τους, και τώρα αδημονούν να αρχίσουν τα τακτικά προγράμματα
Τον Ιανουάριο του 1966 οι εφημερίδες γράφουν ότι επιτέλους αρχίζει σε λίγες ημέρες, η λειτουργία του Κέντρου Υποδοχής νέων στην Αθήνα. Σκοπός του κέντρου θα είναι να πληροφορεί και να διευκολύνει για σπουδές , εργασία, ανεύρεση φοιτητικής στέγης, περίθαλψη και εξωσχολική απασχόληση, για νέους από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ένα μήνα μετά, ιδρύονται για πρώτη φορά από την Πανελλαδική Ένωση γυναικών, σχολές γονέων, στις συνοικίες, Περιστέρι, Αχαρνές και
Καλλιθέα, το υπουργείο εμπορείου προμηθεύεται 500 νέες κινηματογραφικές μηχανές για τις ανάγκες του οργανισμού σχολικών κτηρίων, ενώ το Αστεροσκοπείο Αθηνών γιορτάζει τα 124 χρόνια από την θεμελίωση του.
Στην Ελλάδα τον ίδιο χρόνο, οι πειρατικοί επαρχιακοί ραδιοφωνικοί σταθμοί φτάνουν τους 180, ο ΟΤΕ σε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι το 1970 κάθε ¨Έλληνας θα είναι σε θέση να αποκτήσει τηλέφωνο, για το σπίτι ή το γραφείο του, αρκεί να υποβάλλει μια απλή αίτηση στον οργανισμό, ενώ η μαύρη σελίδα της χρονιάς, γράφεται με το ναυάγιο του πλοίου Ηράκλειο στις 02.05 το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1966 ημέρα Πέμπτη.
Το Μάρτιο του 1966 διαβάζουνε στην εφημερίδα Ταχυδρόμος της Αλεξάνδρειας, ότι οι «Αθηναίο ζουν σήμερα πολυτελέστερα από όσο τους επιτρέπει το εισόδημα τους. Η εφημερίδα επικαλείται στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας σύμφωνα με τα οποία, οι δαπάνες μια μέσης Αθηναϊκής οικογένειας για διασκέδαση υπερβαίνουν σε πολλές περιπτώσεις το 50% των συνολικών εξόδων της, αλλά ποτέ δεν πέφτουν κάτω από το 40%.
Οι έμποροι ειδών πολυτελείας πιστεύουν ότι το νέο αγοραστικό πνεύμα είναι σχετικό με τις αυξήσεις που δόθηκαν πέρυσι σε ορισμένους μισθωτούς, με την εξάπλωση του συστήματος των δόσεων, και με την ανάπτυξη πρακτικού πνεύματος στους καταναλωτές. Η έρευνα αναφέρεται ακόμα στην αιφνίδια ζήτηση των πωλήσεων πλυντικών
συσκευών και απορρυπαντικών, που τείνει να πάρει τον χαρακτήρα εθνικής μανίας.
Κι αν οι Αθηναίοι ζουν το έτος 1966 πολυτελέστερα από όσο τους επιτρέπει το εισόδημα τους, 300.000 από αυτούς δεν έχουν αστυνομική ταυτότητα. Το επικυρώνει η εφημερίδα Ελευθερία, η οποία μάλιστα θεωρεί ότι ο αριθμός αυτός δεν θα μειωθεί εύκολα, αν δεν αρχίσει να εφαρμόζεται ο σχετικός νόμος, που τιμωρεί με αυστηρές ποινές τους μη
εφοδιασμένους με δελτίο ταυτότητας.
Τον Ιούνιο του 1966 οι ελληνικές εφημερίδες, μιλούν για αλματώδη αύξηση των πρώιμων γάμων στην Μεγάλη Βρετανία, φαινόμενο που ανησυχεί ιδιαίτερα τους κοινωνιολόγους. Ο συνολικός αριθμός των νέων κάτω των 20 ετών, που ετέλεσαν τους γάμους των το 1964 ανήρχετο σε 45.000, και ηυξύθη εις 52.000 το 1965. Τον ίδιο μήνα ο ανταποκριτής της εφημερίδας Μακεδονία στο Μόναχο, γραφεί ότι αι αρχαί του Μονάχου θεωρούν ότι οι Μπίτλς θορυβούν και δεν παίζουν μουσικήν, συνεπώς οι παραστάσεις που έδωσαν την παρελθούσαν εβδομάδα, υπόκεινται εις εκτάκτους φόρους.
Το 1966 αρχίζει η λειτουργία του εργοστασίου παρασκευής Εσάνς από γιασεμί, της περιοχής Καλαμάτας. «Φιλοδοξίας μας είναι» δήλωσε στις εφημερίδες ο δήμαρχος της πόλης, το εργοστάσιο αυτό να καλύψει ολόκληρη την παραγωγή γιασεμιού, έτσι που το Καλαματιανό άρωμα να αποτελέσει πηγή πλούτου για την περιοχή μας.
- Ο Κώστας Φασουλάς είναι στιχουργός και ραδιοφωνικός παραγωγός