Του Κώστα Φασουλά
To 1964 είναι χρονιά κομβική για το ελληνικό τραγούδι.
Η δισκογραφική έκδοση του Αξιον Εστι, σηματοδοτεί τη συνεργασία δυο κορυφαίων δημιουργών, του Μίκη Θεοδωράκη και του Οδυσσέα Ελύτη, έργο που εδράζεται στην εμπνευσμένη συνομιλία ποίησης και μουσικής, με την καταλυτική συμμετοχή του Γρηγόρη Μπιθικωτση, του Μάνου Κατράκη του Θεόδωρου Δημήτριεφ και της Μικτής χορωδίας Αθηνών.
«Δύο είναι τα γερά στοιχεία που βασίζεται το έργο και που αποτελούν τις πρωταρχικές αρετές του»: Σημειώνει ο Οδυσσέας Ελύτης στην πρώτη παρουσίαση του Αξιον Εστι στις 11 Οκτωβρίου 1964 . «Πρώτον, πηγάζει από καθαρά ελληνικές ρίζες. Από την ίδια την ελληνική παράδοση. Και δεύτερο, έχει καλή αρχιτεκτονική. Σε αντίθεση με άλλες παρεμφερείς συνθέσεις, που αρκούνται στην παράθεση ωραίων μελωδιών, τούτο εδώ είναι ένα αρχιτεκτόνημα. Και μάλιστα υπακούει σε πολύ αυστηρούς αρχιτεκτονικούς κανόνες»
Γεγονότα μικρά και μεγάλα που συνόδευσαν την έκδοση του δίσκου, έτσι όπως αυτά έχουν καταγραφεί σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής
- Το 1964 χρονιά που κυκλοφορεί το Αξιον Εστι, ο Γεώργιος Παπανδρέου είναι ο μεγάλος νικητής των εκλογών του Φεβρουαρίου, με την Ένωση Κέντρου να συγκεντρώνει ποσοστό 52,87%, ενώ ο εισκοσιτετράχρονος Κωνσταντίνος ορκίζεται Βασιλιάς των Ελλήνων, σε μια στιγμή που η αντιμοναρχική στάση της κοινής γνώμης ολοένα και διογκώνεται, θα κορυφωθεί μάλιστα λίγους μήνες αργότερα στο άκουσμα της πληροφορίας ότι τα κρατικά έξοδα των βασιλικών γάμων, άγγιξαν τα 9 εκατομμύρια δραχμές, κι ακόμα ότι με ψήφιση νόμου χορηγείται σύνταξη 250.000 δραχμών το μήνα στην Φρειδερίκη. Τον ίδιο , οι διωγμοί και οι δεσμεύσεις περιουσιών των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, προκαλούν την έντονη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης, στην βουλή ψηφίζεται ο νόμος περί του Πόθεν έσχες, ενώ καταργούνται τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων.
- Τον Απρίλιο του 64, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε ότι από το προσεχές έτος, θα εφαρμοστεί το μέτρο περι παροχής δωρεάν τροφής στους μαθητές της στοιχειώδους παιδείας. Η ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας ανέφερε ότι: «Υποσχόμεθα δωρεάν τροφή εις τους μαθητάς των δημοτικών σχολείων της υπαίθρου. Θα παρέχεται σχολικόν συσίτιον εις το σύνολον των 600 χιλιάδων μαθητών, οι οποίοι κατοικούν εις χωρία με πληθυσμόν κάτω των 10 χιλιάδων κατοίκων. Η τροφή θα αποτελείται από πρόγευμα και μεσημβρινό γεύμα και θα καλύπτει τας ανάγκας ενός κανονικού ημερησίου διαιτολογίου
- Η έκδοση του δίσκου «Αξιον Εστί» συμπίπτει με την συμπλήρωση 100 χρόνων από την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, με την ευκαιρία μάλιστα αυτής της επετείου κυβερνητική ανακοίνωσε ανέφερε, ότι, μέχρι το τέλος του 64, θα κυκλοφορήσει νέο χαρτονόμισμα των 100 δραχμών, σε σχήμα δολαρίου, με την σχετική μακέτα να παρουσιάζει και στις δυο όψεις Κερκυραϊκά τοπία.
- Τον Μάιο του 1964 η κοσμητεία εθνικού τοπίου και πόλεων διαμαρτύρεται για την υπο ανέγερση εννιαόροφης πολυκατοικίας στην περιοχή του Λυκαβηττού, και εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία και αγανάκτηση της «διότι το γραφικόν και ιδιότυπον ύψωμα τούτο των Αθηνών, το έναντι και ισοτήμως υψούμενον του ιερού βράχου, εξακολουθεί ανηλεώς να τραυματίζεται.»
- Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, ανακοινώνεται ότι το πρώτο εξάμηνο του 64 εξεδόθησαν 5 χιλιάδες οικοδομικές άδειες, μόνο από το πολεοδομικό γραφείο Αθηνών, ενώ σύμφωνα με τους μετριοπαθέστερους υπολογισμούς, προβλέπεται, ότι καθ’ όλη την διάρκεια του έτους, θα εκδοθούν 20 χιλιάδες οικοδομικές άδειες, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ για την ελληνική πρωτεύουσα
- Τον Απρίλιο του 1964 η διοίκηση χωροφυλακής τροχαίας προαστίων, απένειμε επαίνους σε 82 σταθμάρχες, ελεγκτές, οδηγούς και εισπράκτορες των ΚΤΕΛ αστικής συγκοινωνίας Αθηνών και Προαστίων, διότι κατά το απελθόν έτος 1963 έδειξαν άψογη συμπεριφορά προς το επιβατικό κοινό. Σχεδόν ταυτόχρονα, ανακοινώνεται ότι, από τις αρχές του καλοκαιριού, θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει λαϊκή πλαζ στην περιοχή του Αλίμου και συγκεκριμένα κοντά στον Πευκόνα, που βρίσκεται μετά την στάση Ζεφύρι, κι ακόμα ότι το εισιτήριο εισόδου στην πλάζ, δεν θα υπερβαίνει τις 2 δραχμές. Με το ίδιο εισιτήριο, οι λουόμενοι, θα λαμβάνουν και μια σακούλα νάιλον στην οποία θα τοποθετούνται τα ρούχα τους, τα χρήματα τους, και ότι άλλα αντικείμενα αξίας έχουν. Οι σακούλες θα φυλάσσονται από ειδικό υπάλληλο και για λόγους υγιεινής δεν θα χρησιμοποιούνται δεύτερη φορά.
- Τον Μάιο του 1964, ανακοινώνεται ότι οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ θα μπορούν πλέον να κλείνουν τηλεφωνικό ραντεβού με τον γιατρό, τα κρατικά λαχεία γιορτάζουν την πρώτη τους εκατονταετία, η Αθήνα είναι γεμάτη από εφευρέτες, με αποτέλεσμα να δίνονται καθημερινά 3 εως 5 διπλώματα ευρεσιτεχνίας από το Υπουργείο Βιομηχανίας, ενώ σύμφωνα με στοιχεία της εποχής, στην πρωτεύουσα απονέμονται γύρω στα 1500 βραβεία κάθε χρόνο, έτσι που αναλογούν πέντε περίπου βραβεία την ημέρα.
- Βραβεία κρατικά, βραβεία οργανισμών και ιδρυμάτων και βραβεία ιδιωτών. Όπως μάλιστα παρατηρεί η εφημερίδα Τα ΝΕΑ, στο εξής δεν θα ξεχωρίζουν οι βραβευμένοι αλλά οι αβράβευτοι…
Ο δίσκος «Αξιον Εστί» είναι συνομήλικος με την ταινία «Ζορμπάς» του Μιχάλη Κακογιάννη, με το βραβευμένο φιλμ του Τζορτζ Κιούκορ «Ωραία μου κυρία», με τη ταινία του Βιττόριο ντε Σίκα «Χθες, σήμερα, αύριο», ενώ μετράει τα ίδια ακριβώς χρόνια με ελληνικούς δίσκους όπως «Οι 15 εσπερινοί» και το «Συνέβη στην Αθήνα» του Μάνου Χατζιδάκι, με τον «Ερωτόκριτο» του Νίκου Μαμαγκάκη, έργο βασισμένο στο ομώνυμο ποίημα του Βιτσέντζου Κορνάρου, καθώς επίσης με τα άλμπουμ «Ένας Όμηρος» και «Μικρές Κυκλάδες» έργα επισης του Μίκη Θεοδωράκη,
- Το Ιούνιο του 1964 Διοικητικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου τοποθετείται ο Ηλίας Βενέζης και καλλιτεχνικός διευθυντής ο Αλέξης Μινωτής. Τον ίδιο μήνα, ο Κάρολος Κούν μιλώντας σε δημοσιογράφους, θα απαντήσει στην εκδηλωθείσα απόφαση του Μάνου Χατζιδάκι, να αποσύρει την μουσική που έγραψε για τους «Όρνιθες», γιατί την βρίσκει τρισάθλια. «Η μουσική των Ορνίθων, δεν γράφτηκε για ορισμένο διάστημα ή ορισμένο τόπο, θα πεί ο Κάρολος Κούν.
- Ο Μάνος Χατζιδάκις, αμείφθηκε για να συνθέσει, να προβάρει και να εγγράψει σε ταινία την μουσική του έργου. Αυτή ήταν η συμφωνία μας. Αν νομίζει ότι η μουσική αυτή δεν τον αντιπροσωπεύει, αυτό δεν είναι λάθος του Θεάτρου Τέχνης, που ξόδεψε για την εγγραφή της. Λίγο μετά ο θεατρικός συγγραφέας Τενεσί Ουίλιαμς μιλώντας στην εφημερίδα Το Βήμα, θα πει ότι «Αν ήμουν Έλληνας στην Καταγωγή, όπως ο Καζάν θα μπορούσα να καταπιαστώ με θέματα ελληνικά. Για την ώρα είμαι Αμερικανός στην ψυχή και στον τρόπο που συμπεριφέρομαι στους άλλους. Πως λοιπόν να γράψω για τους Έλληνες, έναν λαό πανάρχαιο, με τόση ζωντάνια με τόση δωρική λιτότητα στη σκέψη και τα αισθήματα. Ο Ουίλιαμς στην συνέχεια της σύντομης αυτής συνέντευξης του, μίλησε για τα ίδια του τα έργα σε σχέση πάντοτε με τη θέση που παίρνει ως συγγραφέας απέναντι στη ζωή. «Δεν είμαι στην ουσία απαισιόδοξος στα έργα μου. Αν θυμάστε, στο τέλος κάθε έργου μου υπάρχει κάποιος που δίνει χέρι βοηθείας στον άνθρωπο, που κλεισμένος στον ίδιο τον εαυτό του, πασχίζει να λυτρωθεί από τα εγκόσμια βάσανα. Στο βάθος δεν πιστεύω πως η ζωή είναι μια χαρούμενη υπόθεση»
- Το 1964 χρονιά που κυκλοφορεί ο δίσκοs «Αξιον Εστι» οι Μπίτλς προσγειώνονται για πρώτη φορά σε Αμερικανικό έδαφος, ενώ χιλιάδες Αμερικανοί θαυμαστές τουs υποδέχονται με ξέφρενο ενθουσιασμό στο αεροδρόμιο Κένεντι. Την ίδια εποχή ο Ζαν Πολ Σαρτρ αρνείται το βραβείο Νόμπελ της λογοτεχνίας, διευκρινίζοντας όμως σε επιστολή του προς την Σουηδική Ακαδημία ότι αρνείται να δεχτεί οποιαδήποτε επίσημη διάκριση από οποιοδήποτε ίδρυμα, ενώ σε δικαστική αίθουσα του Παρισιού, λαμβάνει χώρα ένα άκρως σουρεαλιστικό δράμα, καθότι συζητείται η αγωγή του Σαλβαδόρ Νταλί κατά των διασκευαστών ενός κωμικού μελοδράματος στο οποίο είχε συνεργαστεί ως σκιτσογράφος, ζητώντας αποζημίωση 100 χιλιάδων φράγκων.Την ίδια εποχή καταργείται ο καφενές της ελληνικής βουλής.
Σύμφωνα με απόφαση του προέδρου της βουλής Γεωργίου Αθανασιάδη- Νόβα, «Καρέκλες και τραπέζια εφορτώθησαν εν σπουδή, και μετεφέρθησαν εις την αποθήκη. Τούτο είναι φυσικά μια προσωρινή λύσις που εδόθη για να απαλλαγούν οι βουλευταί από τα άτομα που φορτικώς εζήτουν από αυτούς την επίλυσην των ζητημάτων των, μόλις οι πρώτοι ετολμων να εμφανιστούν εις το καφενείον, δια να αναπαυθούν επ΄ολίγον και να απολαύσουν έναν καφέ
- Τον Ιούλιο του 1964 ο Ουίνστον Τσόρτσιλ προσέρχεται στη βουλή των κοινοτήτων για τελευταία φορά, έχοντας συμπληρώσει 64 ακριβώς χρόνια ως βουλευτής του Συντηρητικού κόμματος, τον ίδιο μήνα χορηγείται στην Ελλάδα δάνειο 22 εκατομμυρίων δολαρίων από αμερικανικές τράπεζες, ενώ στο χωριό Ζαγόρι της Ηπείρου, ολόκληρο το πενταμελές κοινοτικό συμβούλιο που εκλέχτηκε, αποτελείται από γυναίκες.
- Το καλοκαίρι του 1964 οι εφημερίδες της εποχής γράφουν ότι σύντομα θα τοποθετηθούν παρκόμετρα στις πλατείες Κλαυθμώνος, Δημαρχείου και Κολωνακίου, σε συνεργασία της Τροχαίας με τον
Δήμο Αθηναίων, το γυναικείο παντελόνι κατακτά τις Αθηναίες με τις παραγγελίες να πέφτουν βροχή στα διάφορα καταστήματα, ενώ σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας, σε σύνολο 99. 300 εργοδοτών, οι 10.000 είναι γυναίκες. Την ίδια περίπου χρονική στιγμή αποστέλλονται αναμνηστικά τριαντάδραχμα, σε όλους τους υψηλούς προσκεκλημένους οι οποίοι παρέστησαν στους γάμους του Βασιλιά Κωνσταντίνου και της πριγκίπισσας της Δανίας Άννας Μαρίας, ενώ απαγορεύονται οριστικά, οι Θρίαμβοι και οι γερανοί, δραχμοβόρα παιχνίδια που απορροφούν το χαρτζιλίκι των νέων
— Ο Κώστας Φασουλάς είναι στιχουργός και ραδιοφωνικός παραγωγός