Του Κώστα Φασουλά
Ο ΅Επιτάφιος΅, έργο του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου, κυκλοφορεί για πρώτη φορά το 1960, αρχικά με τη φωνή της Νάνας Μούσχουρη, με ενορχηστρωτή τον Μάνο Χατζιδάκι, όμως το ίδιο υλικό θα επανεκδοθεί τον ίδιο χρόνο, αυτή τη φορά με την φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση, με το μπουζούκι του Μανόλη Χιώτη, να δεσπόζει στο μουσικό περιβάλλον του ηχογραφήματος.
«Ο Επιτάφιος για μένα», θα πει ο Μ. Θεοδωράκης δεν ήταν ένα όποιο καλό ή κακό τραγούδι, αλλά ένας πραγματικός θρήνος. Ο Επιτάφιος ήταν καθήκον, ήταν ευγνωμοσύνη, ήταν όρκος, κι εγώ ήμουν χαρούμενος γιατί είχα βρει τον άνθρωπο μου, τον Γ Μπιθικωτση, αυτόν που με φωνή λεβέντικη και φωτεινή θα έκανε αυτές τις προσωπικές, τις ατομικές ελπίδες παλλαϊκά τραγούδια»
Στο μεταξύ, συνεχίζει ο Μίκης Θεοδωράκης, ακούω τη φωνή της Νάνας Μούσχουρη και ειλικρινά γοητεύομαι. Κι όταν ο Χατζιδάκις την πρότεινε για τον Επιτάφιο, είδα αμέσως το τεράστιο κέρδος για το έργο αυτό. Ένας άλλος Επιτάφιος, λυρικός, επιθαλάμιος, Επιτάφιος αδελφής σε αδελφό και αγαπημένης σε αγαπημένο πιότερο, παρά μάνας σε γιο»
To 1960 χρονιά που κυκλοφορεί ο δίσκος Επιτάφιος «τερματίζεται η Βρετανική κυριαρχία στην Κύπρο, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ορκίζεται πρώτος πρόεδρος της νεοσύστατης Κυπριακής δημοκρατίας, ενώ ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής σε επίσκεψή του στο Παρίσι, αναλύει με τρόπο πειστικό στον Ντε Γκόλ, πως η σύνδεση Ελλάδας ΕΟΚ θα δώσει λύση στα προβλήματα με τους γείτονες αλλά και με τη Μόσχα.
Στο παλάτι, το βασιλικό γλέντι δεν έχει τελειωμό, καθώς ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, κερδίζει το χρυσό μετάλλιο στην ιστιοπλοΐα, στην Ολυμπιάδα της Ρώμης, ενώ οι Έλληνες αγρότες παίρνουν ανάσα βαθιά, στο άκουσμα της πληροφορίας, πως ο Οργανισμός Γεωργικών Ασφαλίσεων αποτελεί πλέον το δικό τους ασφαλιστικό λιμάνι.
Το 1960, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ιδρύει το κέντρο οικονομικών ερευνών της Ακαδημίας της Αθήνας, στο θέατρο Κεντρικόν πραγματοποιείται μια μεγάλη συγκέντρωση της Αριστεράς, ενώ στοΤόκιο, 20.000 αριστεροί καταλαμβάνουν με έφοδο τη βουλή. Το 1960 πέντε τον αριθμό χώρες, Ιράν, Ιράκ, Κουβέιτ, Βενεζουέλα και Σαουδική Αραβία, ιδρύουν τον περίφημο ΟΠΕΚ, την ίδια περίπου χρονική στιγμή, που τα αμερικανικά διυλιστήρια στην Κούβα κατάσχονται και κρατικοποιούνται.
Στην γειτονική Τουρκία, ο στρατηγός Τζεμάλ Γκιουρσέλ, ανατρέπει με πραξικόπημα τον εκλεγμένο πρόεδρο Τζεζάλ Μπαγιάρ, ενώ στη Νότια Αφρική, η ρατσιστική αστυνομία, , πυροβολεί εν ψυχρώ ομάδα φοιτητών σε διαδήλωση κατά των νόμων του Απαρτχάιντ.
Ο δίσκος Επιτάφιος, του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου, έρχεται στο ελληνικό δισκογραφικό τοπίο, σχεδόν ταυτόχρονα με μια Γερμανική επιταγή 115 εκατομμυρίων μάρκων, χρήματα που λαμβάνει η χώρα μας ως αποζημίωση για τα θύματα του Ναζισμού. Το 1960 ο Γεώργιος Παπανδρέου δηλώνει από το βήμα της Βουλής ότι «Η διεκδίκηση μας δια την Βόρειο Ήπειρο, είναι ιερά και απαράγραπτος» μήνυμα που μάλλον δεν θα γίνει κατανοητό από τον Αλβανό πρόεδρο Ενβερ Χότζα, ο οποίος δείχνει να αδιαφορεί στην προτροπή του
Νικήτα Χρουτσόφ, να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες Βορειοηπειρώτες.
Στις 12 Αυγούστου 1960 ένας τουρκοκύπριος δάσκαλος ζωγραφικής, σχεδιάζει τη νέα Κυπριακή σημαία, την ίδια περίπου στιγμή που η αρχαιολογική σκαπάνη στην Κόρινθο
φέρνει στο φως Βυζαντινά κτίρια και μνημεία, ενώ στο Ισραήλ ανακαλύπτονται πάπυροι 1700 χρόνων με στίχους από τη Βίβλο. Τον ίδιο χρόνο ο Πάπας Ιωάνης ΙΓ, εγκαινιάζει στη Ρώμη τη πρώτη σύνοδο για την εκκλησιαστική τάξη, όμως είναι αμφίβολο αν γνωρίζει το αποτέλεσμα μιας περίεργης δημοσκόπησης στην Αμερική, στην οποία αναφέρεται πως το 53% των Αμερικανών ενηλίκων είχαν μια στιγμή αιφνίδιας θρησκευτικής αφύπνισης και οράματος.
Το 1960 ο Γάλλος ηθοποιός και συγγραφέας Ρομπέρ Τομά, εκτινάσσει στα ύψη τις συγγραφικές του μετοχές χάρη στην αστυνομική του κωμωδία ΅Η παγίδα΅, έργο που θα ξεπεράσει
από τότε τις 30.000 παραστάσεις παγκοσμίως! Τον ίδιο χρόνο δημοσιεύεται η πρώτη ιστορία του Μικρού Νικόλα, μια συνεργασία του Ρενέ Γκοσινί γνωστού από τον Αστεριξ και του εικονογράφου Ζαν Ζακ Σανπε, εγχείρημα που στα πρώτα εκδοτικά του βήματα, θα απογοητεύσει τους συντελεστές του με την αδιάφορη εμπορική του πορεία. Το 1960 ο Χάρολντ Πίντερ εκδίδει το έργο του ΅Ο επιστάτης΅, ο Μίχαελ Έντε το μυθιστόρημα του ΅Ο οδηγός της Ατμομηχανής΅, ενώ ο Νίκος Καζαντζάκης κυκλοφορεί την ενότητα ποιημάτων ΅Τερτσίνες΅.
O Επιτάφιος, έρχεται στο ελληνικό τραγούδι, τη στιγμή που η Σοβιετική Ένωση θέτει σε τροχιά γύρω από τη γη το διαστημόπλοιο ΅Σπούτνικ 5΅, με πλήρωμα την Μπέλκα και τη Στρέκα, δυο μικρόσωμα σκυλιά, που πέταξαν στους ουρανούς, υπηρετώντας την φοβισμένη περιέργεια των ανθρώπων. Τον ίδιο χρόνο, μια άλλη περιέργεια, αυτή τη φορά κατασκοπευτικού χαρακτήρα, προκαλεί κρίση στις σχέσεις Αμερικής και Σοβιετικής Ένωσης. Όλα ξεκίνησαν τη στιγμή ακριβώς που ο Αμερικανός πιλότος Φράνσις Γκάρι Πάουερς, , μπήκε στον εναέριο χώρο της Σοβιετικής Ένωσης, εννοείται σε ύποπτη αποστολή, όμως το αεροσκάφος που οδηγούσε καταρρίπτεται με το ίδιο θράσος με το οποίο πετούσε.
Το 1960 η Αμερικανική κυβέρνηση σταματά τις εισαγωγές ζάχαρης από την Κούβα, την ίδια στιγμή που η αθώα ζαχαρίνη, ενοχοποιείται από Καναδούς επιστήμονες ως καρκινογόνα,
γεγονός που υποχρέωσε το Αμερικανικό υπουργείο Υγείας να εκδώσει οδηγία για περιορισμό της ημερήσιας κατανάλωσής της.
Στην Ελλάδα του 1960, η Εθνική τράπεζα εγκαθιστά τον πρώτο υπολογιστή με εσωτερικό προγραμματισμό, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θεμελιώνει το φράγμα του Νέστου, ενώ η εθνική οδός Ιωαννίνων Ηγουμενίτσας, είναι έτοιμη να δεχτεί τα πρώτα τροχοφόρα. Την ίδια χρονιά ιδρύεται η βιομηχανία Αλουμινίου με δυνατότητα παραγωγής 52.οοο τόνων το χρόνο, ενώ εγκαινιάζονται οι ιχθυόσκαλες σε Πάτρα, Χαλκίδα, Βόλο και Πειραιά.
Το πρώτο τρίμηνο του 1960 μετανάστευσαν 5.885 Έλληνες, οι 2.752 από αυτούς ήταν από την Μακεδονία και Θράκη, και οι 1.058 από χωριά της Στερεάς Ελλάδας. Ως μονίμως μεταναστεύοντες, γράφουν οι εφημερίδες της εποχής, θεωρούνται οι Έλληνες υπήκοοι, οι έχοντες μόνιμον κατοικίαν εις την Ελλάδα, οι οποίοι μεταβαίνουν εις χώραν του εξωτερικού δια να εγκατασταθούν εκεί δια χρονικόν διάστημα πλέον του έτους.
To 1960 το θαύμα της πληροφορικής, επικυρώνεται με την πρώτη τηλεοπτική μετάδοση σε όλο τον κόσμο, των Ολυμπιακών Αγώνων της Ρώμης, ενώ ηλεκτρονικοί πίνακες παρουσίασαν με τρόπο που ξάφνιαζε με την αμεσότητα του, τα αποτελέσματα των Αγώνων. Τον ιδιο χρονο στη Ρώμη, ο Αιθίοπας Μαραθωνοδρόμος Αμπέμπε Μπικίλα, είναι ο αθλητής που θα επισκιάσει την ηλεκτρονική παρουσίαση των αγώνων, την στιγμή ακριβώς που ο κόσμος όλος θα διαπιστώσει πως ο Μπικίλα τερμάτισε πρώτος, τρέχοντας ξυπόλυτος. Στους ιδιους αγώνες, ο πρώην μπασκετμπολίστας Ότις Ντέιβις, σπάει πρώτος το φράγμα των 45΄΄ στα 400 μέτρα, ενώ ο Αμερικανός Άμερ Ντόναλντ Μπράνγκ, καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ του επι κοντώ με 4,80 μέτρα. Στους αγώνες της Ρώμης, ο Ολυμπιακός Ύμνος που ακούστηκε για πρώτη φορά στο Καλλιμάρμαρο στάδιο το 1896, σύνθεση του Επτανήσιου Συνθέτη Σπύρου Σαμαρά σε ποίηση Κωστή Παλαμά, παρουσιάστηκε ως μόνιμος και επίσημος Ολυμπιακός Ύμνος.
Στην θεατρική πραγματικότητα του 1960, περίοπτη θέση κατέχει η παράσταση ΅Γλυκό πουλί της νιότης΅ που παίζεται στο θέατρο τέχνης, με την Μελίνα Μερκούρη να προκαλεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον, καθώς θεωρήθηκε ως η καλύτερη ερμηνεύτρια του ρόλου της Αλεξάνδρας Ντε Λάγκο. Ο Δημήτρης Χορν πρωταγωνιστεί στο έργο ΅Ρομανσέρο΅ του Ζακ Ντεβάλ, η Μαρία Κάλας ερμηνεύει τη Νόρμα στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, ενώ ο Αλέξης Μινωτής και η Κατίνα Παξινού παραιτούνται από το Εθνικό θέατρο. Το 1960, ο Ζαν Πολ Σατρ αποφασίζει να αναπτύξει τις απόψεις του για την σκηνή και να αντιπαρατεθεί στο επικό θέατρο του Μπρεχτ, απόψεις που θα ανακοινώσει στο μεγάλο αμφιθέατρο της Σορβόννης, προσκεκλημένος από ομάδα Γάλλων φοιτητών. Κι ενώ ο Ζαν Πολ Σατρ μέμφεται τον επικό θεατρικό χαρακτήρα του Μπρέχτ, στη Ελλάδα ο Κάρολος Κούν ανεβάζει την αγαπημένη του παράσταση ΅Όρνιθες΅ του Αριστοφάνη, με την αποκαλυπτική μουσική του Μάνου Χατζιδάκι
O Επιτάφιος του Μίκη Θεωδοράκη και του Γιάννη Ρίτσου, κυκλοφορεί σε δίσκο, την ίδια χρονική στιγμή, που ο Τσάμπι Τσέκερ απολαμβάνει την άμεση επιτυχία του τραγουδιού ΅Τhe
Twist” τραγούδι που θα δημιουργήσει την ομότιτλη πασίγνωστη χορευτική μόδα , σχεδόν ταυτόχρονα με την διάκριση του συνθέτη Κώστα Γιαννίδη, ο οποίος θα κερδίσει το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ της Βαρκελώνης για το τραγούδι του ΅Ξύπνα αγάπη μου΅ με τη φωνή της Νάνας Μούσχουρη.
Το 1960 το ελληνικό τραγούδι, βαδίζει σε δρόμους λαικούς, με τους ¨Γλάρους΅ του Πάνου Γαβαλά να κάνουν τα πρώτα τους πετάγματα, με τον Στέλιο Καζαντζίδη να επιμένει πως ΅Αυτή η
νύχτα μένει΅, με την Μαίρη Λίντα να αναπολεί ΅Τις περασμένες της αγάπες΅ και την Πόλυ Πάνου να ζητάει συγχώρηση μέσα από το τραγούδι ΅΄Ένα σφάλμα έκανα΅
- O Kώστας Φασουλάς είναι στιχουργός και ραδιοφωνικός παραγωγός