Το Πάσχα, η σπουδαιότερη εορτή της χριστιανοσύνης, γιορτάζεται τόσο από Καθολικούς όσο και από Ορθοδόξους με κοινό πνευματικό μήνυμα, αν και συνήθως σε διαφορετικές ημερομηνίες και με διακριτές τελετουργικές εκφράσεις.
Φέτος, ωστόσο, η ημερομηνία του Πάσχα συμπίπτει για τις δύο Εκκλησίες, κάτι που συμβαίνει σπάνια. Έτσι, τόσο οι Ορθόδοξοι όσο και οι Καθολικοί θα εορτάσουν το Άγιο Πάσχα από κοινού στις 20 Απριλίου 2025, όπως ακριβώς είχε συμβεί και το 2017.
Αυτή η σπάνια σύμπτωση έχει δημιουργήσει μια αίσθηση ενότητας και κοινής πίστης ανάμεσα στις δύο παραδόσεις, αν και οι θεολογικές και τελετουργικές διαφορές τους παραμένουν. Το τελευταίο κοινό Πάσχα υπολογίζεται ότι θα συμβεί το έτος 2698, ενώ για τα επόμενα χρόνια κοινός εορτασμός θα υπάρξει το 2028, το 2031, το 2034, το 2037, το 2038, το 2041 και σε άλλες χρονιές.
Η μοναδική αυτή σύμπτωση παραμένει ένα ιδιαίτερο γεγονός, που ενώνει τους Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο, επιβεβαιώνοντας το μήνυμα της Ανάστασης και της ελπίδας.
Για το Πάσχα των Καθολικών, ήρθαμε σε επικοινωνία με τον εφημέριο του Αγίου Ιωάννη Βαπτιστή Ηρακλείου, πατέρα Ματθία, ο οποίος μας μίλησε για τη σημασία της Μεγάλης Εβδομάδας, με ιδιαίτερη έμφαση στη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου.
Για την Καθολική Εκκλησία, αυτή η νύχτα αποτελεί τη βαθύτερη και πιο φωτεινή στιγμή του λειτουργικού έτους. Όπως μας εξήγησε, η Ακολουθία της Ανάστασης ξεκινά μέσα στο σκοτάδι, το οποίο συμβολίζει την αναμονή του κόσμου για τη λύτρωση και την Ανάσταση του Χριστού.
Γιατί δεν συμπίπτουν μαζί;
Η διαφορά στις ημερομηνίες του Πάσχα προκύπτει από την επιλογή διαφορετικών ημερολογίων. Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες ακολουθούν το Ιουλιανό ημερολόγιο, ενώ οι Καθολικές χρησιμοποιούν το Γρηγοριανό. Παρά τις κοινές κατευθύνσεις των δύο παραδόσεων, οι ημερομηνίες διαφέρουν λόγω της διαφορετικής υπολογιστικής μεθόδου για την Πανσέληνο, με το Ιουλιανό ημερολόγιο να καθυστερεί περίπου 13 ημέρες σε σχέση με το Γρηγοριανό.
Επιπλέον, οι Ορθόδοξοι προσδιορίζουν το Πάσχα έτσι ώστε να ακολουθεί το εβραϊκό Πάσχα, λόγω της σύνδεσης της Ανάστασης του Χριστού με το εορτασμό του Πέσαχ.
Η Μεγάλη Εβδομάδα και οι τελετουργίες
Η Μεγάλη Εβδομάδα, η κορυφαία περίοδος της χριστιανικής πίστης, αποτελεί μια πορεία προς την Ανάσταση του Χριστού, κοινή και για τις δύο Εκκλησίες, αν και κάθε μία έχει τις δικές της λειτουργικές παραδόσεις και τελετουργικές εκφράσεις.
Η πορεία ξεκινά την Κυριακή των Βαΐων, όταν οι πιστοί τιμούν τη θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα. Στην Ορθοδοξία, αυτή η ημέρα περιλαμβάνει ευλογημένα βάγια και λιτανείες, ενώ στους Καθολικούς είναι αφιερωμένη στην ανάγνωση του Πάθους και τις λιτανείες, σηματοδοτώντας την έναρξη της Αγίας Εβδομάδας.
Από τη Μεγάλη Δευτέρα έως και τη Μεγάλη Τετάρτη, οι Ορθόδοξοι παρακολουθούν Ακολουθίες που εστιάζουν σε βιβλικά πρόσωπα και παραβολές με στόχο την πνευματική προετοιμασία, ενώ οι Καθολικοί προετοιμάζουν τη Λειτουργία των Παθών με προσευχές και μελέτη των Γραφών.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, οι Ορθόδοξοι τελούν τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και την Ακολουθία των 12 Ευαγγελίων, ενώ οι Καθολικοί τιμούν τη μνήμη του Μυστικού Δείπνου με τη Λειτουργία του Δείπνου, περιλαμβάνοντας το πλύσιμο των ποδιών από τον ιερέα, σε ανάμνηση της ταπείνωσης του Χριστού.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα σιωπής και πένθους. Στην Ορθοδοξία, τελείται η Αποκαθήλωση το πρωί και ο Επιτάφιος Θρήνος το βράδυ με την περιφορά του Επιταφίου, ενώ στους Καθολικούς πραγματοποιείται η Τελετή του Πάθους και η προσκύνηση του Σταυρού.
Το Μεγάλο Σάββατο είναι ημέρα αναμονής, αφιερωμένη στον Τάφο και την Κάθοδο του Χριστού στον Άδη στην Ορθοδοξία, ενώ στους Καθολικούς η Αγρυπνία έχει έντονο συμβολισμό γύρω από το φως, το νερό και τη νέα ζωή. Στους Καθολικούς, η φωτιά του Μεγάλου Σαββάτου ευλογείται από τον ιερέα, και η Πασχαλινή Λαμπάδα αναβιώνει το φως του Αναστημένου Χριστού.
Αν και οι τελετουργίες διαφέρουν, το κοινό μήνυμα παραμένει: η Ανάσταση του Χριστού αποτελεί νίκη του φωτός και της ζωής επί του θανάτου. Η Κυριακή του Πάσχα είναι ημέρα χαράς και δοξολογίας για όλους τους Χριστιανούς, με αναστάσιμες λειτουργίες, ύμνους και παραδόσεις, όπως τα κόκκινα αυγά και το σουβλιστό αρνί στην Ορθοδοξία, και τα πασχαλινά αυγά και τον λαγό του Πάσχα στους Καθολικούς.
Αν και οι τελετουργικές εκφράσεις διαφέρουν, η Μεγάλη Εβδομάδα για όλους τους Χριστιανούς είναι μια περίοδος πνευματικής κάθαρσης, μετάνοιας και αναγέννησης, μια πορεία προς την Ανάσταση που ενώνει και φέρνει κοντά τους πιστούς, με την πίστη στον Αναστάντα Χριστό να παραμένει η κοινή τους κληρονομιά.