Όταν οι «επίλεκτες» γερμανικές δυνάμεις των αλεξιπτωτιστών επιβιβάζονταν στα αεροπλάνα για να κατέλθουν στην Κρήτη, φωτογραφίζονταν με την έπαρση στα πρόσωπά τους, εκείνη του «ανίκητου» στρατού.
Όταν οι «επίλεκτες» γερμανικές δυνάμεις των αλεξιπτωτιστών επιβιβάζονταν στα αεροπλάνα για να κατέλθουν στην Κρήτη, φωτογραφίζονταν με την έπαρση στα πρόσωπά τους, εκείνη του «ανίκητου» στρατού. Μετά την δεύτερη ημέρα της Μάχης, η διάθεση και οι προσδοκίες τους άλλαξαν, όπως διακρίνεται στην φωτογραφία

Το 490 π.Χ. οι Αθηναίοι έδωσαν υπέρτατη νικηφόρα μάχη εναντίον των Περσών  στον Μαραθώνα. Ο Αθηναίος Κυνέγειρος, πολέμησε με άφθαστο ηρωισμό. Η μάχη συνεχίστηκε με τους Αθηναίους να κυνηγούν τους Πέρσες ως τα πλοία τους. Ο Κυνέγειρος, θέλοντας να εμποδίσει ένα περσικό πλοίο να αποπλεύσει, αγκάλιασε την πρύμνη με το μπράτσο του. Ο ιστορικός Ηρόδοτος αναφέρει ότι ένας Πέρσης του απέκοψε το χέρι με τσεκούρι, με αποτέλεσμα τον θάνατό του.

Τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο ρήτορας Πολέμωνας, αναφέρει το ίδιο γεγονός, προσθέτοντας ότι ο Κυνέγειρος δεν πέθανε αμέσως, αλλά λίγες ώρες αργότερα, λόγω της αιμορραγίας του τραύματός του. Η ιστορία πρόσθεσε ακόμη ότι ο Κυνέγειρος, μετά το κόψιμο του ενός χεριού του, άρπαξε το πλοίο με το άλλο. Όταν κι αυτό αποκόπηκε, τότε το άρπαξε με τα δόντια του ώσπου τον αποκεφάλισε ο Πέρσης.

Η μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο είχε ως αφετηρία το απόγευμα της 20ης Μαΐου 1941. Στην περιοχή Λατζιμάς οι μάχες κράτησαν από 20 ως 29 Μαΐου 1941. Πήραν μέρος δεκάδες ελεύθεροι σκοπευτές από διάφορα χωριά του Μυλοποτάμου, άντρες της Χωροφυλακής και μικρός αριθμός στρατιωτών με ικανούς αξιωματικούς.

Ο Ιωάννης από το χωριό Φαράτσι Μυλοποτάμου.
Ο Ιωάννης από το χωριό Φαράτσι Μυλοποτάμου. Τραυματίστηκε θανάσιμα στη μάχη του Λατζιμά στις 22 Μαΐου 1941. Όταν χτυπήθηκε από εχθρικές σφαίρες στα χέρια, δεν άφησε το όπλο του στο πεδίο της μάχης. Έσκυψε και το πήρε από τον ιμάντα με τα δόντια του.

Ο Γιάννης Σιγανός από το χωριό Φαράτσι, βρέθηκε πιστός στο κάλεσμα της πατρίδας. Ήταν στον Λατζιμά από την πρώτη ως την τρίτη ημέρα της μάχης. Στις 22 Μαΐου 1941, χτυπήθηκε από γερμανική σφαίρα στο δεξί χέρι.

Αμέσως άρπαξε το όπλο του με το αριστερό. Δεύτερη σφαίρα χτυπά τον Γιάννη Σιγανό και στο αριστερό χέρι. Το όπλο του πέφτει καταγής.

Πέφτει κάτω και αρπάζει το όπλο από το λουρί με τα δόντια του. Δεν ήθελε να το εγκαταλείψει. Οι σύντροφοί του τον μεταφέρουν στο χωριό Μελιδόνι. Εκεί του κόβει ο γιατρός τα χέρια και ο Γιάννης Σιγανός πεθαίνει από τα τραύματά του στις 3 Ιουνίου 1941.

Ο εγγονός του Κωνσταντίνος Σιγανός, ζει σήμερα στο χωριό Φαράτσι και αναφέρει για τον παππού του:

«…ο παππούς μου στο Λατζιμά γράφει η ιστορία, όταν σκοτώθηκε από τους Γερμανούς, τον είχανε λαβώσει στα δύο χέρια, είπε στο Μελιδόνι στο Σχολείο, γιατρέ, άφησέ μου δύο κομμάτια να κρεμάω τη βούργια μου. Αυτοί οι άντρες δε βγαίνουνε πλέον…».

Η ρίψη των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην περιοχή του Λατζιμά, είχε ως στόχο την κατάληψη του αεροδρομίου Πηγής Ρεθύμνου, που βρισκόταν στην εγγύτερη περιοχή. Στον Λατζιμά ρίχτηκαν ο 3ος  λόχος και ο λόχος Διοικήσεως του 2ου τάγματος.

Επικεφαλής των Γερμανών που επιχείρησαν επί δέκα ημέρες στον Λατζιμά και είχαν ξεκινήσει από το αεροδρόμιο των Μεγάρων Αττικής, ο Ταγματάρχης  Χανς Κρωχ. Ο έγκριτος ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας Μάρκος Πολιουδάκης, αναφέρει τριάντα δύο Μυλοποταμίτες που σκοτώθηκαν στη μάχη του Λατζιμά. Τα ονόματά τους είναι:  Αλεξανδράκης Νικόλαος του Γεωργίου από Ρουμελί. Αντωνάκης Νικόλαος του Ιωάννου από Καλανδαρέ. Αποστολάκης Κωνσταντίνος του Εμμανουήλ από Ομάλα.

Βασιλάκης Ευάγγελος του Χρήστου από Αλφά. Βασσάλος Δημήτριος του Γεωργίου από Αλφά. Βεργάκης Χρήστος του Γεωργίου από Πάνορμο. Γαλλιάκης (Γαλλιός) Δημήτριος του Κωνσταντίνου από Πηγουνιανά. Γερογιάννης Ιωάννης του Γεωργίου από Χουμέρι. Γιακουμάκης Στυλιανός του Κωνσταντίνου από Χουμέρι. Γωνιωτάκης Βασίλειος του Ιωάννου από Καϊρνατζέ. Δασκαλάκης Μιχάλης του Κυριάκου από Πάνορμο. Δεληδάκης Κωνσταντίνος του Κωνσταντίνου από Τριπόδο. Διαρμίσης Ζαχαρίας του Κωνσταντίνου από Αλόιδες. Δροσάκης Νικόλαος του Πέτρου από Ελεύθερνα. Ζαχαράκης  Εμμανουήλ του Χριστόδουλου από Ελεύθερνα. Κιαγιάς Χαρίτος από Βιράν Επισκοπή.

Ο Κλάδος Δράκος από το χωριό Λιβάδια Μυλοποτάμου. Σκοτώθηκε στις 21 Μαΐου 1941 στον Λατζιμά.
Ο Ταγματάρχης Χανς Κρωχ, επικεφαλής των Γερμανών αλεξιπτωτιστών που επιχείρησαν στην περιοχή του Λατζιμά Ρεθύμνου.

Κλάδος Δράκος  του Γεωργίου από Λιβάδια. Λιάπης από Ρουμελί. Λυρώνης Νικόλαος του Δημητρίου από Απλαδιανά. Μαρής Γεώργιος από Αγρίδια. Μαρκάκης Μάρκος του Νικολάου από Αχλαδέ. Νικηφόρος Γεώργιος του Εμμανουήλ από Αξό. Παντελάκης Γεώργιος του Ανδρέα από Ρουμελί. Παπαμιχαήλ–Πυρούδης Γεώργιος του Κωνσταντίνου από Αλφά. Παραγιουδάκης Γεώργιος του Κωνσταντίνου από Μελισουργάκι. Πατερογιαννάκης Νικόλαος του Γεωργίου από Βιράν Επισκοπή. Πετούσης Εμμανουήλ του Χαρ. από Χώνο. Πετρακάκης Νικόλαος του Αντωνίου από Αλφά. Πετρακάκης Νικόλαος του Εμμανουήλ από Έρφους. Σιγανός Ιωάννης του Νικολάου από Φαράτσι. Σκουλάς Γεώργιος (Τζαβελάκης) του Βασίλειου από Ανώγεια. Στριλιγκάς Γεώργιος (Ζάρφης) του Χαρίδημου από Λιβάδια.

Από το βιβλίο του Μάρκου Πολιουδάκη, «Η Μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο”, 1993), θα αντλήσουμε πληροφορίες και θα καταγράψουμε ηρωικές σκηνές της δεκαήμερης μάχη του Λατζιμά. Ο ίδιος ως παιδί έζησε από κοντά (στο χωριό του Αστέρι), τα γεγονότα της μάχης.

Λατζιμάς, Τρίτη 20 Μαΐου 1941 – (α΄ ημέρα)

´”…σαν σε αμφιθέατρο, οι κάτοικοι των χωριών του Πάνω Μυλοποτάμου, στέκονταν ολόρθοι κι έβλεπαν το δράμα, που άρχιζε στη πλατφόρμα του Λατζιμά. Αλαφιασμένοι έτρεξαν, μόλις είδαν τ’αλεξίπτωτα να βάφουν πολύχρωμο τον ουρανό με φόντο το βαθυγάλαζο χρώμα της θάλασσας. Οι καμπάνες χτυπούσαν συναγερμό σε πολεμική κάλεση, στ’άρματα, στ’άρματα, κι ότι είχε καθένας τ’άρπαξε κι έτρεξε να προλάβει τους άλλους στο θανατερό πανηγύρι. Μαζί τους είχαν ξεσηκωθεί και όλοι οι σταθμοί Χωροφυλακής Μυλοποτάμου.

Ο Διοικητής του Σταθμού Πανόρμου Ανθυπασπιστής Δημ. Φανουριάκης έφθασε πρώτος με τους άντρες του Γναφάκη Ευτύχιο, Χατζηδάκη Εμμανουήλ, Λυρώνη Ελευθέριο, Βερυκάκη Γ. και Μαυρομουστακάκη Γεώργιο. Κοντά τους, οι κάτοικοι του Πανόρμου νέοι, γέροι, γυναίκες και παιδιά. Έφιπποι ο Μιχάλης Δασκαλάκης 78 χρονών και ο Χρ. Βεργάκης.

Αμέσως κινήθηκε από την έδρα του το Πάνορμο ο 8ος λόχος Σχολής Χωροφυλακής με 154 άντρες υπό τον Υπομοίραρχο Αριστ. Σπανό. Προωθήθηκαν μετά το Γέρο Ποταμό, όπου πήραν επαφή με τους αλεξιπτωτιστές. Στο μεταξύ κατάφθασαν και πολλοί άλλοι κάτοικοι από τ’Αγγελλιανά, Αλφά, Μελιδόνι, και τ’άλλα τριγύρω χωριά και η μάχη γενικεύεται.

Το σούρουπο κείτονταν περί τους δέκα αλεξιπτωτιστές νεκροί και πολλοί τραυματίες. Πιάστηκαν και 4 αιχμάλωτοι. Τους δυο απ’αυτούς  έπιασε ο  Κων. Μονιάκης του Εμμ. από τα Αγγελιανά, που τους οδήγησε ο ίδιος στο Πέραμα από Λατζιμά – Αγγελιανά και τους παράδωκε στην Επιτροπή Άμυνας του Περάματος. Η επίθεση αυτή των Χωροφυλάκων και των πολιτών την πρώτη μέρα, κατά των αλεξιπτωτιστών, ανάγκασε αυτούς ν’αφήσουν στο Λατζιμά μια αξιόλογη δύναμη για την αντιμετώπισή τους, ενώ είχαν επιταχτική ανάγκη να στρέψουν όλες τους τις δυνάμεις δυτικά, κατά του αεροδρομίου, όπως είχε το σχέδιο ενέργειάς τους…».

Λατζιμάς, Τετάρτη 21 Μαΐου 1941 – (β΄ ημέρα)

«…με το κοκκινοχάραμα της δεύτερης μέρας σημειώθηκε στου Λατζιμά μια ορμητική παρουσία του λαού του Μυλοποτάμου. Ένα αυθόρμητο αλλά ανοργάνωτο και ακέφαλο Λαϊκό Κίνημα είχε ξεκινήσει από τα κοντινά μέχρι τα μακρινότερα χωριά της επαρχίας. Θ’αναφέρω ενδεικτικά μερικούς αδείλιαστους εθελοντές:

Οι Ανωγειανοί με τον παπά-Γιάννη Σκουλά, το Χρ. Σμπώκο, τον Ιωάννη Δραμουντάνη. Οι ενωμοτάρχες Χωρ/κής Ε. Μελιδονιώτης και Γ. Καστανάκης. Από το Γενί-Γκαβέ αρκετοί με τον Δημ. Κοντογιάννη. Κάμποσοι από το Χώνος και Χελιανά με το Γιώργη Σωπασή. Μελιδονιώτες με τουφέκια και τρόφιμα για κείνους που μάχονταν με το Νίκο Μανωλίτση, ο οποίος και τραυματίστηκε σε μια από τις επόμενες μέρες. Ο Γιώργης Σαρρής, ο Αντώνης Βολτυράκης και ο Λευτέρης Κορνηλάκης από την Αλφά, ο Θωμάς Κιαγιάς από το Πάνορμο.

Οι απροσδόκητοι αυτοί αντίπαλοι των αλεξιπτωτιστών τους ανάγκασαν να επιδοθούν σε κλεφτοπόλεμο στις κακοτράχαλες χαλέπες του Λατζιμά. Γύρω στους 300 πολίτες και μαζί των οι χωροφύλακες των Σταθμών Μυλοποτάμου και ο λόχος των δοκίμων χωροφυλάκων είχαν σχηματίσει μια γραμμή μετώπου 4 χιλιομέτρων περίπου από ανατολικά και νοτικά. Σ’αυτό τον αγώνα με τις διασκορπισμένες δυνάμεις των Γερμανών, κάθε πολεμιστής και μάλιστα γνώστης της κάθε πτυχής του εδάφους, με τον ενθουσιασμό και την τόλμη του, έδιδε την καλύτερη απόδοση και το αποτέλεσμα στον αγώνα αυτό.

Τα γερμανικά αεροπλάνα έρριξαν εφόδια στους αλεξιπτωτιστές, αλλά έπεσαν όλα στα χέρια των πολιτών και των χωροφυλάκων. Σκοτώθηκαν ο Δράκος Κλάδος από τα Λειβάδια και ο Σκουλάς Γεώργιος του Βασιλείου – Τζαβελάκης από τ’Ανώγεια.

Ο Γεώργιος Στριλιγκάς – Ζαλφογιώργης από το χωριό Λιβάδια Μυλοποτάμου.
Ο Γεώργιος Στριλιγκάς – Ζαλφογιώργης από το χωριό Λιβάδια Μυλοποτάμου. Σκοτώθηκε στις 21 Μαΐου 1941 στον Λατζιμά.

Ο Γεώργιος Στριλιγκάς από τα Λειβάδια σκότωσε ένα αλεξιπτωτιστή και του πήρε τ’άρματά του. Πιο κάτω ένας Γερμανός αξιωματικός τον πέρασε για αλεξιπτωτιστή και του φώναξε. Ο Στριλιγκάς δεν ήξερε γερμανικά και γύρισε και τον πυροβόλησε. Ταυτόχρονα όμως πυροβόλησε και ο Γερμανός και πέσανε και οι δυο νεκροί…».

Λατζιμάς, Πέμπτη 22 Μαΐου 1941 – (γ΄ ημέρα)

«…τ’ αεροπλάνα κυνηγούσαν με μανία και πολυβολούσαν τους χωροφύλακες και τους πολίτες με τις πολύχρωμες στολές. Τη μέρα αυτή η σύγκρουση στο Λατζιμά ήταν  σφοδρή και φονική με πολλές απώλειες κι από τις δυο μεριές.

Στη γενική επίθεση, που έγινε με προσυνεννόηση μεν, ήταν όμως ανοργάνωτη, ασύνταχτη και χωρίς αρχηγούς, σκοτώθηκαν:  ο Ενωμοτάρχης Γιάννης Καστανάκης, ο Υπενωμ/ρχης Οδυσ. Ζαφειρέλης και οι Χωροφύλακες Π. Μανιακούρας, Στ. Νάνος, Δ. Παπάς, Απόστ. Νταούλας, Σπ. Δημόπουλος και Δημ. Αντωνόπουλος. Ο έφεδρος Επιλοχίας Ι. Γερογιάννης υπάλληλος Ταχυδρομείου Πανόρμου. Οι πολίτες Χαρίτος Κιαγιάς από τα Λειβάδια, ο Μιχ. Δασκαλάκης και Χρ. Βεργάκης από το Πάνορμο, ο Κων. Λυρώνης από τ’Απλαδιανά, ο Ιωάννης Σιγανός από το Φαράτσι. Οι Νικ. Π. Δροσάκης και Εμμ. Χ. Ζαχαράκης από τον Πρινέ.

Τραυματίστηκαν:  ο Σταθμάρχης Περάματος Ενωμ/ρχης Ιωάν. Τερεζάκης, Υπεν/ρχης Ιωάννης Κουναλάκης, οι Χωροφύλακες  Γ. Ηλιάκης και Στ. Τζιρίτας από τα Συριπιδιανά και οι πολίτες Μ. Καλυβιανάκης και Ζ. Τρούλης από τα Λειβάδια, Αν. Πασπαράκης και Ευριπίδης Χαιρέτης από τ’Ανώγεια και Γ. Ψωμάς από το Ρουμελί.

Αιχμαλωτίστηκαν:  9 Χωροφύλακες και ο Επιλοχίας του λόχου Υπεν/ρχης Ρήγας Γεώργιος.

Οι αντίπαλοι είχαν γύρω στους 10 σκοτωμένους και πολλούς τραυματίες. Οι Γερμανοί είχαν οργανώσει δυνατές θέσεις άμυνας, με βαριά πολυβόλα. Άφησαν τους χωροφύλακες και τους πολίτες να προχωρήσουν μέχρι τις θέσεις τους και αιφνιδιαστικά άρχισαν καταιγιστικά πυρά. Τα λιανοτούφεκα δεν μπόρεσαν ν’αντιδράδουν  και η αλλαγή θέσης δεν ήταν εύκολη. ‘Έτσι η μάχη αυτή είχε πολλές απώλειες.

Ένα περιστατικό, με πολλή ανδρεία στέκει πάνω απ’όλα στη μάχη του Λατζιμά. Ο Γιάννης Σιγανός από το Φαράτσι προχωρώντας προς τους Γερμανούς χτυπήθηκε στο δεξί του χέρι, κι αμέσως πήρε το όπλο του με τ’αριστερό. Χτυπήθηκε πιο ύστερα και στο αριστερό. Τότε άρπαξε το όπλο από το λουρί με τα δόντια του. Οι σύντροφοί του θαύμασαν τον ηρωισμό του, κάλυψαν την υποχώρησή του και τον μεταφέρανε στο Μελιδόνι. Εκεί του’κοψαν το ένα χέρι και υπέκυψε στα τραύματά του στις 3 Ιουνίου…».

Λατζιμάς, Παρασκευή 23 Μαΐου 1941 – (δ΄ ημέρα)

«… την 13ην ώραν κατέφθασαν σμήνη εχθρικών αεροπλάνων στούκας, τα οποία ήρξαντο βομβαρδίζοντα και πολυβολίζοντα αδιακρίτως στόχων, καθ’όλη την περιοχήν από Κουμπέ δυτικά της πόλεως μέχρι Σταυρωμένου – Λατζιμά, ήτοι μετώπου 20 χιλιομέτρων περίπου και βάθους 6 χιλιομέτρων. Ο βομβαρδισμός ούτος υπήρξεν ο σφοδρότερος και αγριότερος όλων, των καθ’όλην την διάρκειαν του αγώνος ενεργηθέντων…».

Λατζιμάς, Σάββατο 24 Μαΐου 1941 – (ε΄ ημέρα)

´”… δραστηριότητα των πολιτών και χωροφυλάκων, είχε περιορισθεί σε παρενοχλήσεις των Γερμανών στο σταθμό ανεφοδιασμού των και στη λαφυραγώγηση των υλικών και πολεμοφοδίων, που ρίχνανε τα γερμανικά αεροπλάνα. Δικά μας στρατεύματα δεν πήγαν στου Λατζιμά, γιατί ήταν απασχολημένα με τη μάχη του Σταυρωμένου και του αεροδρομίου».

Λατζιμάς, Κυριακή 25 Μαΐου 1941 – (στ΄ ημέρα)

«…πράγματι, καθημερινά οι χωρικοί του Μυλοποτάμου με τους χωροφύλακες περιέσφιγγαν και παρενοχλούσαν τη γερμανική δύναμη του ανεφοδιασμού στο Λατζιμά. Συγκρούσεις και μικροσυμπλοκές δεν άφηναν τους Γερμανούς νύχτα  και μέρα να ησυχάσουν…».

Λατζιμάς, Δευτέρα 26 Μαΐου 1941 – (ζ΄ ημέρα)

Ο Ταγματάρχης Χανς Κρωχ, επικεφαλής των Γερμανών αλεξιπτωτιστών που επιχείρησαν στην περιοχή του Λατζιμά Ρεθύμνου.

Την έβδομη ημέρα δεν έγιναν  μάχες στην περιοχή του Λατζιμά παρά μόνον μικρές αψιμαχίες και παρενοχλήσεις των ελεύθερων σκοπευτών. Οι Γερμανοί, μετά την κατάληψη της περιοχής Σταυρωμένου, άρχισαν τις προετοιμασίες, ώστε δια μέσου του Λατζιμά να κατευθυνθούν στο Ηράκλειο το πρωί της 26ης Μαΐου 1941. Ο Γερμανός Διοικητής της περιοχής Ταγματάρχης Χανς Κρωχ, κατέφερε και έφτασε στο Λατζιμά και αναδιοργάνωσε τους στρατιώτες του.

Λατζιμάς, Τρίτη 27 Μαΐου 1941 – (η΄ ημέρα)

«…Ο Διοικητής Κρωχ παράταξε στο Λατζιμά όλους τους αλεξιπτωτιστές των διαφόρων μονάδων, σε νέες μάχιμες ομάδες. Οι λόχοι συγχωνεύτηκαν και από τα υπολείμματα σχηματίστηκαν οι παρακάτω μονάδες:  1ος Λόχος – Υπολοχαγός Schindler. 2ος Λόχος – Υπολοχαγούς Rosengerg. 3ος Λόχος – Υπολοχαγός Von Roon. 4ος Λόχος – Υπολοχαγός Hinz. Λόχος Βαρέων όπλων – Υπολοχαγός Maar.

Ο 2ος λόχος με τον Υπολοχαγό …. προχώρησε και αφού μπήκε στο χωριό Πρίνος, που το βρήκε έρημο, συνέχισε δυτικά και έπεσε πάνω στο 2ο ελληνικό λόχο του Υπολοχαγού Κατσιράκη Νικ. όπου και αποκρούστηκε…ª”.

Λατζιμάς, Τετάρτη 28 Μαΐου 1941 – (θ΄ ημέρα)

«στις 28 Μαΐου 1941, ο Ταγματάρχης Κρωχ μετά τη χθεσινή αποτυχία του, πήρε την απόφαση να επιτεθεί πάλι προς τα δυτικά. Τ’όνειρό του ήταν να ξανακαταλάβει το Σταυρωμένο και να βάλει πόδι στο αεροδρόμιο, έστω και μετά εννέα μέρες από το αρχικό σχέδιο. Δεν στάθηκε όμως καθόλου τυχερός. Τα ξημερώματα ξεκίνησε, προτιμώντας τα νότια και επεχείρησε μια επίθεση στο χωριό Πρίνος

. Αλλά όπως γράφουν οι ίδιοι:  ìΟι εδώ αμυνόμενοι Έλληνες με ελαφρά να βαριά ολμοβόλα απέκρουσαν την επίθεση”. Ο 2ος λόχος του 5ου ελληνικού τάγματος πλαισιούμενος από πολίτες είχαν εμποδίσει τους Γερμανούς να προχωρήσουν. Ο τοποθετημένος πρόσφατα Υπολ/γός Ζουδιανάκης Γ. κατείχε με τη διμοιρία του το ύψωμα της αγροικίας Σερλή. Η διμοιρία του Ανθ/γού Σωτήρχου Βασ. 300 μέτρα ανατολικά του χωριού Μαγνησία, έλεγχε τα περάσματα.

Η υπόλοιπη δύναμη του λόχου γύρω και μέσα στη Βιράν Επισκοπή με το Διοικητή του λόχου Υπολ/γό Κατσιράκη Νικ. και τον Ανθ/γό Παληβό Δημήτριο. Όλοι είχαν δημιουργήσει προμαχώνα, που κουτουλούσαν επάνω του οι αλεξιπτωτιστές και δεν μπορούσαν να προχωρήσουν. Τη μέρα αυτή τραυματίστηκαν με όλμο οι χωροφύλακες του Σταθμού Πανόρμου Γναφάκης Ευτύχης και Βερυκάκης Γεώργιος…».

Λατζιμάς, Πέμπτη 29 Μαΐου 1941 – (ι΄ ημέρα)

«…στις 29 Μαΐου και πάλι τα JU52 ενίσχυσαν τη μάχιμη δύναμη του Κρωχ με πολεμοφόδια και υγειονομικό υλικό. Ο Κρωχ αποφάσισε κι έβγαλε ανιχνευτικά αποσπάσματα. Το πρώτο προς Πάνορμο. Το δεύτερο προς τα νότια, στα ορεινά και προχώρησε αρκετά χιλιόμετρα. Κι ένα τρίτο επιχείρησε να παρακάμψει τον Πρίνο και να επιτεθεί στο μετόχι Σερλή. Ο 2ος λόχος του Υπολ/γού Rosenberg μπήκε μέσα στον Πρίνο, αλλά τον βρήκε άδειο ύστερα από τα χθεσινά γεγονότα. Το απόγευμα στις έξι η ώρα άρχισε την επίθεση στο ύψωμα της αγροικίας. Οι Έλληνες στρατιώτες βοηθούμενοι από πολίτες έκαμαν έφοδο αλλά σταμάτησαν στα γύρω λιόφυτα. Μέχρι που η νύχτα μαύρισε τα πάντα, οι πολίτες πυροβολούσαν γύρω τριγύρω και δεν άφηναν τους Γερμανούς να ησυχάσουν…».

Την επόμενη ημέρα 30 Μαΐου 1941, έφτασαν τα νέα της αποχώρησης των συμμαχικών δυνάμεων από το Ηράκλειο, η κατάληψη του Ηρακλείου και των Χανίων, καθώς και η κίνηση των Γερμανών να ενώσουν τις δυνάμεις τους στο Ρέθυμνο που αντιστέκονταν ακόμη. Οι ηρωικοί αξιωματικοί της περιοχής του Λατζιμά, κάλεσαν τα ένοπλα τμήματα των ελεύθερων σκοπευτών να αποχωρήσουν στα χωριά τους, χωρίς να σκύψουν το κεφάλι στους κατακτητές αλλά να συνεχίσουν τον αγώνα.

 

* O Γιώργος Α. Καλογεράκης είναι Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού.