Ήταν στις 13 Ιουλίου 1829 στην Δ’ Εθνική Συνέλευση του Άργους όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας δήλωνε για την εφαρμογή της Ποινικής Δικονομίας που ρύθμιζε τις δικαιοδοσίες των δικαστηρίων : «Μεγάλος αριθμός υποθέσεων έλαβε τέλος κατ’ ευχαρίστησιν πλήρη των ενδιαφερομένων μερών, και χωρίς να προστρέξωσι τα δικαστήρια εις απαγορευτικά και κωλυτικά μέσα».
Η Δ’ Εθνοσυνέλευση έγινε στο Άργος από τις 11 Ιουλίου έως τις 6 Αυγούστου 1829.
Στην Εθνοσυνέλευση συμμετείχαν 236 πληρεξούσιοι από όλη την Ελλάδα, για πρώτη φορά εκλεγμένοι από άμεση ψηφοφορία στις Ελληνικές εκλογές του 1829.Σε αυτήν εγκρίθηκε η πολιτική του Ιωάννη Καποδίστρια, συστάθηκε Γερουσία με 27 γερουσιαστές σε αντικατάσταση του συμβουλευτικού σώματος του Πανελληνίου που είχε ιδρυθεί με την άφιξη του Καποδίστρια το προηγούμενο έτος το 1828 και λήφθηκαν σημαντικές αποφάσεις σχετικά με τη λειτουργία του κράτους, που περιγράφηκαν σε 13 ψηφίσματα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η κοπή εθνικού νομίσματος, του Φοίνικα, νόμος για εκδίκαση υποθέσεων στα δικαστήρια (13η Ιουλίου) και η απαγόρευση εξαγωγής αρχαιοτήτων από την Ελλάδα. Στη δεύτερη συνεδρία (13η Ιουλίου) επίσης συστάθηκε επταμελής Επιτροπή για τις επαφές των πληρεξουσίων με τον Κυβερνήτη και άλλη μία πενταμελής «επί των αναφορών». Η συνέλευση στην ουσία ενέκρινε τα σχέδια ψηφισμάτων που συντάσσονταν από τον Κυβερνήτη και μεταβιβάζονταν στους συνέδρους από την επταμελή επιτροπή, η οποία είχε λάβει την εντολή να σχεδιάζει τα ψηφίσματα με τις οδηγίες του Κυβερνήτη.
«Τούτων ούτως εχόντων, σημειώνει ο Σπυρ. Τρικούπης στην ιστορία του ,επανελάμβανον προσφυώς οι αστειότεροι των πληρεξουσίων το «Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει»».
Αλλά ας δούμε πως ακριβώς φτάσαμε σε τούτη την ιστορική μέρα σε ότι αφορά την ίδρυση και την λειτουργία των δικαστηρίων στην Ελλάδα…
Ήταν 18 Ιανουαρίου 1828 όταν ο Καποδίστριας έφτασε στην Ελλάδα και ανέλαβε την εξουσία και τη διοίκηση του κράτους. Ένα από τα βασικά έργα που έκανε στη διάρκεια της θητείας του ήταν να οργανώσει την δικαιοσύνη και να της δώσει το κύρος που της άρμοζε. Έτσι τον Δεκέμβριο του 1828 και συγκεκριμένα στις 15 του ιδίου μηνός νομοθετεί το ΙΘ’ ψήφισμα «περί του Διοργανισμού των Δικαστηρίων». Με το ψήφισμα αυτό έγινε προσπάθεια να συγκεραστεί το δίκαιο των «Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων» με το Εθιμικό Δίκαιο που είχε ευρύτατη εφαρμογή. Ορίστηκε η εφαρμογή των Νόμων των Αυτοκρατορικών και η εφαρμογή του Γαλλικού Εμπορικού Κώδικα για το Εμπορικό Δίκαιο. Στη συνέχεια ιδρύονται τα εξής δικαστήρια : Ειρηνοδικείο, Πρωτόκλητο, Έκκλητο, Ανώτατο, και Εμποροδικείο . Προβλέφθηκε ένας ειρηνοδίκης σε κάθε χωριό, κωμόπολη και πόλη, ένα πρωτόκλητο δικαστήριο (πρωτοδικείο) κατά νομό και ένα εμπορικό δικαστήριο στη Σύρο.
Με απόφαση του Καποδίστρια συστήθηκαν τριμελή πρωτοδικεία των οποίων οι πρόεδροι και οι γραμματείς διορίζονταν από την Κυβέρνηση, ενώ οι δύο σύνεδροι και οι αναπληρωτές πάρεδροι ορίζονταν με πρόταση της Δημογεροντίας. Ιδρύθηκαν έκτακτα δικαστήρια τα οποία εκδίκαζαν τις κατηγορίες κατά δημοσίου λειτουργού και τα εγκλήματα καθοσιώσεως.
Το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου την 1η Ιουλίου 1829 τίθεται σε εφαρμογή η «Εγκληματική Διαδισία» ή αλλιώς Ποινική Δικονομία. Αποτελείται από 562 άρθρα που ρύθμιζαν τις δικαιοδοσίες των δικαστηρίων.
Η ανακούφιση για τον λαό ήταν μεγάλη, όπως αναφέρει και ο Καποδίστριας στον εναρκτήριο λόγο του στις 13 Ιουλίου 1829 στην Δ’ Εθνική Συνέλευση του Άργους: «Μεγάλος αριθμός υποθέσεων έλαβε τέλος κατ’ ευχαρίστησιν πλήρη των ενδιαφερομένων μερών, και χωρίς να προστρέξωσι τα δικαστήρια εις απαγορευτικά και κωλυτικά μέσα».
Το 1830 ο αριθμός των λειτουργούντων δικαστηρίων αυξήθηκε και προβλέφθηκε η ίδρυση Ανωτάτου Δικαστηρίου. Προβλέφθηκε ο θεσμός των Εισαγγελέων και γίνεται αναφορά για τη χρησιμοποίηση γραμματέων και κλητήρων στα δικαστήρια. Το ίδιο χρόνο εξαγγέλθηκε η ανάγκη σύνταξης νέου Αστικού Κώδικα με βάση τα βυζαντινά κείμενα, χωρίς όμως να πραγματοποιηθεί τότε. Ο σημερινός Αστικός Κώδικας τέθηκε σε εφαρμογή μόλις το 1946 και όπως παρατηρεί ο Ακαδημαϊκός Παν. Ζέπος: «δια τα χρόνια του Κυβερνήτη θ’ απομείνη έτσι η τιμή ότι τότε ετέθη το πρόβλημα, έστω και αν δεν πήρε την άμεσή του λύση».
Τα βήματα που έγιναν στην δικαιοσύνη μεριμνούσαν για την ανακούφιση των αδυνάτων μελών της κοινωνίας. Διευκολύνθηκαν οι οφειλέτες για την εξόφληση παλαιών χρεών με αναπροσαρμογή των οφειλών τους υπέρ αυτών. Το μέτρο αυτό προκάλεσε την διαμαρτυρία των πρέσβεων των Μεγάλων Δυνάμεων. Πήρε μέτρα ώστε να περιοριστεί η τοκογλυφία. Μερίμνησε για το δικαίωμα διατροφής της μητέρας με εξώγαμο παιδί.
Για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε η υποχρέωση του κράτους για δωρεάν διατροφή, ένδυση και υγειονομική περίθαλψη των φυλακισμένων.
Φρόντισε να κατοχυρώσει την εθνική αξιοπρέπεια στον τομέα του διεθνούς ιδιωτικού δικαίου. Απαγόρευσε την εφαρμογή αλλοδαπών αποφάσεων, που εκδόθηκαν σε βάρος Έλληνα εναγόμενου, την κατάσχεση ακινήτου που ανήκει σε αλλοδαπό ή Έλληνα , και δέχτηκε την εφαρμογή του αλλοδαπού δικαίου στη χώρα, με προϋπόθεση την αμοιβαιότητα.
Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και την έκρυθμη περίοδο που ακολούθησε καταργήθηκαν τα πρώτα νομοθετήματα του 1826 και 1828 για τη δικαστική εξουσία και εισήχθησαν διατάξεις που κατέλυαν κάθε έννοια δικαιοσύνης.
ΠΗΓΕΣ :
Συνταγματική Ιστορία, Βουλή των Ελλήνων
Wikipedia.org
Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας και Πολιτισμού
kapodistrias.info.gr
Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ