Ο Γιάννης Ανδρουλάκης του Γεωργίου και της Μαρίας γεννήθηκε στις Πάνω Αρχάνες Τεμένους στις 15 Μαΐου 1924. Έλαβε μέρος στην Αντίσταση ως μέλος αρχικά του δικτύου της Εθνικής Οργάνωσης Δολιοφθοράς Πληροφοριών Ηρακλείου Λασιθίου, μιας οργάνωσης που ίδρυσε και διηύθυνε ο συγχωριανός του Γιώργος Δουνδουλάκης.
Στη συνέχεια, λόγω του άτρομου χαρακτήρα και της δράσης του, ορίστηκε από τον Γιώργο Δουνδουλάκη Υπαρχηγός της Οργάνωσης. Το προσωνύμιο που του έδωσαν οι συναγωνιστές του ήταν «Χειροβομβίδας», γιατί συνήθιζε να έχει πάντοτε μία χειροβομβίδα μαζί του ως μέρος του οπλισμού του.
Για τις υπηρεσίες του στην Οργάνωση, έλαβε τρία μετάλλια. Όπως αναφέρει ο ίδιος, τα μετάλλιά του αφορούσαν:
Μετάλλιο Αφανών Ηρώων (ΤΑΜ) Πατριάρχου Ιερουσαλήμ και Πάσης Παλαιστίνης, Νοέμβριος 1946.
British Military Medal (ισοδύναμο Ελληνικού Αριστείου Ανδρείας),
(Τ 2517/1800/372). Παρασημοφορήθη υπό του βρετανού Πρεσβευτού Παρισίων στις 28 Ιουνίου 1948 παρουσία του Έλληνος στρατιωτικού Ακολούθου Ελληνικής Πρεσβείας Παρισίων.
Αργυρόν Αριστείον Ανδρείας, απενεμήθη τον Φεβρουάριον 1947 από την Ελληνική Αεροπορία.
Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γιάννης Ανδρουλάκης κατέθεσε στο ΓΕΣ την Έκθεση πεπραγμένων του τα χρόνια 1941-1945, αντίγραφο της οποίας απέστειλε στις 13 Μαρτίου 2007 στην κ. Ειρήνη Ταχατάκη. Στο τέλος του αντιγράφου, διαβάζουμε:
Εν East Patchogue L.I.N.Y. USA, Τη 8 Νοεμβρίου 1971
Ιωάννης Γ. Ανδρουλάκης
Ο Γιάννης Ανδρουλάκης γράφει μεταξύ άλλων στην Έκθεσή του:
Τρόπος και ημερομηνία κατατάξεως
Τον Ιούλιον το 1941, ο Γεώργιος Δ. Δουνδουλάκης μου εμπιστεύθην ότι ευθύς μετά την κατάληψιν της Κρήτης υπό των Γερμανών συνεργάζετο μετά Ανταρτών και Άγγλων ιδρυτών μυστικών αποστολών και ότι του είχον αναθέσει την ίδρυσι οργανώσεως Πληροφοριών και Δολιοφθοράς στους Νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου. Εγώ τότε μαθητής του Πρακτικού Λυκείου Ηρακλείου ήκουσα μετά συγκινήσεως και εδέχθην να συμμετάσχω της Οργανώσεως μετά μεγάλου ενθουσιασμού και ζήλου.
Ίδρυσις και σκοπός της Οργανώσεως
Η ίδρυσις του δικτύου Πληροφοριών και Δολιοφθοράς ήτο συνέπεια της ιδρύσεως του συμμαχικού δικτύου πληροφοριών «Force 133», (δύναμις 133), υπό Αγγλικής ηγεσίας και μεταβίβαζε πληροφορίας στο Αρχηγείον της Force 133 του Καΐρου μέσω Άγγλων Αξιωματικών αποστολής και συμμαχικών ασυρματιστών.
Ο σκοπός της Οργανώσεως ήτο η συγκέντρωσις στρατιωτικών πληροφοριών πάσης φύσεως, ρίψεως προκηρύξεων προπαγάνδας εναντίον των Γερμανών και Ιταλών, βοηθώντας την εκτέλεσιν ή εκτελώντας σαμποτάζ εναντίον του εχθρού.
Άλλοι Πατριωτικοί σκοποί
Εκτός των ανωτέρω καθηκόντων υπό την ηγεσίαν του Γ. Δουνδουλάκη, εβοηθήθη η ίδρυσις πολιτικής επιτροπής η οποία είχε συμβουλευτικό χαρακτήρα και στρατιωτική επιτροπή με διοικητή τον συν/χην Πλεύρη στο Νομό Λασιθίου και αντ/χη Μπετεινάκη στο Νομό Ηρακλείου. Επίσης εβοηθήθη η φυγάδευσις στη Μέση Ανατολή πολλών καταδιωκομένων υπό των Γερμανών.
Κέντρον Οργανώσεως
Το κέντρο οργανώσεως ήτο το σπίτι της μητέρας μου Μαρίας χήρας Γεωργίου Ανδρουλάκη, ευρισκόμενο εις την οδό Τσουδερών 29, Ηράκλειον, από Ιουλίου 1941 μέχρι Μαρτίου 1943. Εδώ εκρατούντο όλα τα έγγραφα, χρήματα, εκρηκτικές βόμβες, όπλα, προκηρύξεις κλπ. Εδώ εγίνοντο όλες οι συναντήσεις, σύνδεσμοι και εδώ διέμεινε ο Λοχαγός Λη Φέρμορ όταν αφίχθη στο Ηράκλειο πρώτη φορά αρχάς του 1943. Σύμμαχοι αντιπρόσωποι:
- Monty Woodhouse αρχίσας υπηρεσίαν προ του Μαρτίου 1943, λοχαγός πρώτος αφιχθείς
- Τhomas Dubabin, λοχαγός, Ιαν. 1942 μέχρι τέλος πολέμου
- Patrick Leighm Fermor, λοχαγός Δεκ. 1942, τέλος πολέμου
- Ralf Stockbridge, υπολοχαγός της Βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών (Brittish Intelligene Service)
- Tsiclitiras, λοχαγός, σύνδεσμος μεταξύ Μέσης Ανατολής και Κρήτης και διαχειριστής προσωπικού.
Στελέχη της Οργάνωσης φροντίζουσα δια την συντήρησιν ασυρμάτου συμμάχων αξιωματικών και αποστολών
Νίκος Σουρής: επίσης αντικαταστάτης των Άγγλων Αξιωματικών.
Κώστας Παραδεισανός: άμεσος σύμβουλος του Τομ Ταμπάμπιν και άλλων αξιωματικών, σπουδαίον μέλος της οργανώσεως.
Γεώργιος Τυράκης αξιωματικός και Δημόκριτος Βοσκάκης: Αρχικά μέλη μεγάλης δράσεως εξετελέσθησαν αμφότεροι υπό των Γερμανών.
Γεώργιος Βοσκάκης, Εμμ. και Ιωάννης Παραδεισανός, Εμμ. Πατεράκης,
Ε. Βρελιανάκης
Καθήκοντα Ιωάννη Ανδρουλάκη
α) Υπαρχηγός της Οργανώσεως και αντικαταστάτης του Γεωργίου Δουνδουλάκη.
Συγκέντρωσις πληροφοριών εκ πολλών πηγών, σύγκρισις και τακτοποίησις τούτων, δίδων οδηγίας εις άλλα μέλη και προώθησιν προς βελτίωσι της οργανώσεως. Κατά το τέλος του 1942, ο Γεώργιος Δουνδουλάκης είχε αναθέσει το μεγαλύτερο μέρος του δικτύου πληροφοριών στον Ιωάννη Γ. Ανδρουλάκη ως ο ίδιος είχε επιδοθεί σημαντικώς εις την περαιτέρω εξάπλωσι της οργανώσεως και σχέσεως της οργανώσεως μ’άλλας οργανώσεις.
β) Μέλος του δικτύου κατασκοπίας.
γ) Πληροφορίες κινήσεως λιμένος Ηρακλείου.
Η πιο μεγάλη μου συνεισφορά υπήρξε στην συστηματική παρακολούθηση της κινήσεως του λιμένος Ηρακλείου, δια αφίξεις και αναχωρήσεις εκάστου πλοίου ή νηοπομπής, αναγνώρισις ειδικότητος πλοίου, ονόματος, φορτίου και δρομολογίου. Πολλάκις εμάνθανον εκ των προτέρων την άφιξιν ή αναχώρησιν πλοίων ή νηοπομπής. Επίσης εκ πείρας εγνώριζον το δρομολόγιον τακτικών πλοίων. Οι πληροφορίες μου επαίρνοντο ως εξής:
Έπιασα δουλειά στην Krieg’s Marine (εργοστάσιον του Ηρακλείου δια επισκευάς πλοίων και άλλων κατασκευών), ως αποθηκάριος. Λόγω της εργασίας μου αυτής, είχα επαφή με το Γερμανό μηχανικό διοικητήν, μ’όλα τα γραφεία κλπ.
Μπορούσα έτσι να παίρνω πληροφορίας αφίξεως ή αναχωρήσεως πλοίων, διότι το Krieg’s Marine ελάμβανε όλα τα δρομολόγια. Επίσης χρησιμοποιώντας ένα αντικλείδι, (το οποίον έφτιαξα από κλειδιά παρακαταθήκης που υπήρχαν στην αποθήκη), κατόρθωσα ν’ανοίξω ένα συρτάρι που εκρύβονταν τα σχέδια λιμένος Ηρακλείου και οχυρών θέσεων τριγύρω, να πάρω αυτά το βράδυ σπίτι, όπου τα αντιγράψαμε και τα επέστρεψα την άλλη ημέρα.
Εγνώρισα ένα Γερμανό οδηγόν φορτηγού αυτοκινήτου, (όστις μ’εγνώρισεν με περισσότερους οδηγούς αργότερον), ο οποίος αποκλειστικώς εργαζόταν στην ξεφόρτωσιν ή φόρτωσιν πλοίων. Μέσω τούτου κατόρθωσα να επισκεφθώ μερικά μικρά πλοία. Έπαιρνα πληροφορίες φορτίου καθώς και δρομολογίων απ’αυτόν όπως π.χ. από τας απαντήσεις του στην ερώτησή μου «πότε θα σας δω πάλι». Επίσης τουλάχιστον μια φορά με πληροφόρησεν εκ των προτέρων δι’άφιξιν νηοπομπής στον Λιμένα Ηρακλείου η οποία θα μετέφερνε στρατεύματα και εφόδια στον Romel στην Αφρική.
Συστηματικώς παρακολούθησι της αφίξεως και αναχωρήσεως πλοίων εκ του λιμένος Ηρακλείου κάθε 2 ή 3 ώρες, γράφοντας αν ήτο δυνατόν τον τύπον πλοίου, όνομα κλπ. Δια του τρόπου αυτού, ηξεύραμε το δρομολόγιον των τακτικών πλοίων. Επίσης η πείρα αυτή με εβοήθησε να συμπεράνω τον προορισμό ενός πλοίου ή νηοπομπής που ερχόταν στο Ηράκλειο.
Επί πλέον παρατηρήσεις ετοιμασίας Γερμανών στρατιωτών ή πληροφορίας περί αναγνωρίσεώς των βοηθούσε στο συμπέρασμα αυτό. Έτσι αυτές οι πληροφορίες εβοήθησαν στην καταβύθισι Γερμανικών πλοίων μεταφερόντων βοήθεια στο Romel προπάντων το θέρος του 1942.
δ) Ετοιμασία στρατιωτικών χαρτών.
Πληροφορίες θέσεως γερμανικών βάσεων και μονάδων καταγραφόντων σε χάρτες που ετοίμασε ο υπ/γός Σταρίδας.
Είχα αναλάβει τα περισσότερα τμήματα της πόλεως Ηρακλείου και επίσης έκαμα έλεγχο εξακριβώσεως στα υπόλοιπα τμήματα της πόλεως καθώς και προάστια. Σε χάρτη της πόλεως Ηρακλείου καταγράφησαν σπίτι με σπίτι ο αριθμός Γερμανών στρατιωτών, πού διέμεναν, η ομάς που ανήκαν κλπ.
ε) Άλλες πληροφορίες.
Επίσης περιοδικώς επήγαινα στο αεροδρόμιο Ηρακλείου να εξακριβώσω πληροφορίες εκεί. Φωτογραφίες του αεροδρομίου καθώς και του λιμένος και άλλων οχυρών θέσεων των Γερμανών εσύχναζα να παίρνω. Πολλάκις επισκέφθην το αεροδρόμιο και παρακολουθούσα την κίνησι αεροπλάνων όταν ο Romel προχωρούσε προς την Αίγυπτο.
Επίσης είχα να περιμαζεύω πληροφορίες από άλλα μέλη στην ύπαιθρο. Πολλές φορές επί πλέον έκανα επείγοντα ταξίδια δι’εξακρίβωσιν συγκεντρώσεως μεγάλου αριθμού Γερμανικών τανκ ή πυροβόλων ή σημαντικών αμυντικών έργων κλπ. Έτσι επισκεφθόμουν συχνά, τα χωριά Μοίρες, Άγιοι Δέκα, Χάρακα, Πλάτανο, Τυμπάκι, Πεζά, Βελούλι, κλπ.
Άνοιγμα εστιατορίου
Με το Στάθη Ανδρεαδάκη ανοίξαμε εστιατόριον μικρό στα χασαπιά, (κοντά στο κέντρο πόλεως Ηρακλείου), όπου μαζεύαμε Ιταλούς και Γερμανούς δια να παίρνομε πληροφορίες. Επίσης εδημιουργούσαμε διχόνοιες μεταξύ Γερμανών και Ιταλών. Πολλές φορές κτυπηθήκανε αναμεταξύ τους. Ως λέγεται, ο φόνος ενός Γερμανού από Ιταλούς ωφείλετο στις δημιουργίες αυτές. Τούτο συνεχίσθη υπό του Στάθη Ανδρεαδάκη.
Μεταφορά χελώνων από Ψηλορείτη εις Ηράκλειο
Αυτή τη φορά, αντιμετώπισα δια πρώτη φορά μεγάλο κίνδυνο και απέκτησα νευρικότητα. Οι χελώνες είναι μαγνητικές βόμβες που τίθονται να εκραγούν με χρόνο στα εξωτερικά τοιχώματα πλοίων, στο μέρος δεξαμενών πετρελαίων. Έχουν το μέγεθος μεγάλης χελώνας και ζυγίζουν περισσότερον των 5 κιλών εκάστη. Επήγα μέσω Ρεθύμνου εις Βυζάρι στο σπίτι του Μανώλη Παραδεισανού, όπου συνάντησα τον Λη Φέρμορ, Νίκο Σουρή, Μ. Πατεράκη, Κώστα και Μανώλη Παραδεισανό.
Το βράδυ μετά το φαγητό μου λέγει ο Λη Φέρμορ: ”Γιάννη, εμείς θα πάμε να κατεβάσουμε τις χελώνες από το βουνό κάτω εδώ, εσύ θα κάμης το δύσκολο μέρος και δεν πρέπει να κουρασθής ερχόμενος μαζύ μας”. Το ίδιο βράδυ εβάλανε τις χελώνες σε δύο μεγάλες βαλίτσες μαζύ με ένα υποπολυβόλο και δύο χειροβομβίδες. Την άλλη ημέρα το πρωί συγκεντρώθησαν όλοι γύρω μου. Είχα πάρει ένα περίστροφο στην μια τσέπη της καπαρντίνας μου και μια χειροβομβίδα στην άλλην. Ο ένας μετά τον άλλο, μου έσφυξαν το χέρι, ο Λη Φέρμορ με πολύ συγκίνησι μου λέγει: “Γιάννη, η σκέψις μας και η καρδιά μας θα σε συνοδεύουν μέχρι να φθάσης στο Ηράκλειο. Κύτταξε να μην σε πιάσουν, διότι θα μας στοιχίση πολύ αυτό”. Σχεδόν όλοι είχαν δάκρυα στα μάτια τους και ένας είπε ένα αστείο για να γελάσωμε.
Με εβοήθησαν και μετέφερα τις βαλίτσες στο σταθμό του λεωφορείου του Αντώνη Κατσιά. Ο Κατσιάς που ήτο μέλος της οργανώσεως εγνώριζε περί του περιεχομένου των βαλιτσών. Ήτο πρόθυμος δι’ όλα. Ξεκινήσαμε δια Ρέθυμνο, εγώ καθόμουν δίπλα στον Κατσιά που οδηγούσε. Στην σκέψι μου ήταν πάντα, ότι δεν πρέπει να πέσουν οι χελώνες στα χέρια των Γερμανών. Η κατασκευή τους ήτο μυστική.
Όταν φθάσαμε στο Ρέθυμνο, έστειλα τον Κατσιά μακρυά της στάσεως, αν συνελάμβαναν εμένα, δεν ήτο ανάγκη να συλληφθή και αυτός. Ο βοηθός του λεωφορείου ήξευρε ότι οι βαλίτσες ήσαν δικές μου και δεν είχε αντιληφθή τις σχέσεις μου με τον Κατσιά. Κατεβάσαμε τα πράγματα και ευρήκα εύκολα βοήθεια να τα μεταφέρω στο σταθμό αναχωρήσεως λεωφορείων για το Ηράκλειο, όχι όμως χωρίς νευρικότητα καθώς το μέρος ήτο γεμάτο από χωροφύλακας, Τελώνας και Γερμανική Στρατιωτική Αστυνομία (Φέλντ πολιτσάις).
Ερώτησα τον οδηγό και βοηθό του λεωφορείου Ρεθύμνου-Ηρακλείου αν είχε μέρος για εμένα και τα πράγματά μου δια το Ηράκλειο. Εσήκωσε μια βαλίτσα δια το βάρος και μου απήντησαν ότι έχουν αλλά πρέπει να φέρω ένα χαρτί από τον Τελώνη και από τας αρχάς, (χωροφύλακας Γερμανούς), ελέγξεως δια την φόρτωσιν των βαλιτσών. Τους είπα ότι έχω κλεμμένες Γερμανικές κονσέρβες και τους επρόσφερα πολλά χρήματα. Ενώ συζητούσαμε, Γερμανοί στρατιωτικοί αστυνομικοί επλησίασαν με δικούς μας χωροφύλακας και έρριξαν ένα βλέμμα στις βαλίτσες.
Έσφιξα την λαβή του περιστρόφου μου, το μόνο που μου απέμεινε ήτο να πυροβολήσω στις χελώνες και να ανατιναχθούμε όλοι. Ευτυχώς άρχισαν να τους καλούν στο διπλανό λεωφορείο που έβαζαν μεγάλο καυγά και απεμακρύνθησαν τρέχοντας. Ο οδηγός τότε, μου είπε: “Άκουσε συμπατριώτη, εμείς φεύγομε μακρυά, βάλε τα πράγματα στο αυτοκίνητο και πες ότι το έκαμες χωρίς να σε δούμε”.
Ανέβασα τις βαλίτσες στο αυτοκίνητο και επήγα να φάγω κάτι, σ’ένα διπλανό εστιατόριον, διότι το λεωφορείο θα έφευγε μετά μιας ώρας.
Ήμουν όλος χαρά οπόταν για μια στιγμή αντιλήφθην τον ύποπτον που μας πρόδωσε στους Γερμανούς όπως θα γράψω αργότερον. Με επλησίασε και ερωτήσαμε έκαστος τον άλλον τι κάνει στο Ρέθυμνο. Και οι δυο είχαμε την απάντησι, εμπόριο. Εσκέφθην να τον απομακρύνω στον κήπο του Ρεθύμνου το οποίον και έκανα. Μπορούσα να τον σκοτώσω εκεί αν εύρισκα την ανάγκη και να διαφύγω εύκολα. Ευτυχώς, ενώ περπατούσαμε στον κήπο, κάτι υποψιάσθη από την στάσι μου και μου είπε “Φεύγω διότι έχω δουλειά” και απεμακρύνθη.
Εκάθησα σ’ένα παγκάκι και έβγαλα μια φωτογραφία. Επί τέλους, αναχωρήσαμε δια Ηράκλειον. Στο δρόμο μας σταμάτησαν δύο Γερμανοί στρατιώτες και εζήτησαν μεταφορά στο Ηράκλειο. Μ’ερώτησε ο ένας αν μπορεί να καθήση επάνω στην μια βαλίτσα και εγώ βέβαια, του απήντησα ευχαρίστως.
Όταν εφθάσαμε στο Ηράκλειο, άρχισε πάλι η νευρικότης. Ένας Τελώνης, δύο χωροφύλακες και με τριγύρω παρακολουθούσης Γερμανικής αστυνομίας, πλησίασαν, μ’ερώτησαν, και ήσαν έτοιμοι να ανοίξουν τις βαλίτσες. Τους είπα ότι είναι κονσέρβες. Απήντησαν να τις δουν. Τους είπα μια μεγάλη τιμή κόστους για να βάλουν μεγάλη φορολογία χωρίς να ανοίξουν τις βαλίτσες, αλλά αυτοί εζητούσαν να ανοιχθούν.
Έστρεψα τότε και τους έτυνα το περίστροφα μέσα από την τσέπη μου και τους είπα εντατικά, πατριώτη γράψε απόδειξι για κονσέρβες. Τότε ο Τελώνης άρχισε να γράφη μία απόδειξι για κονσέρβες. Ο Μιχάλης ο Κόκκινος ήταν εκεί και με περίμενε. Χωρίς να αλλάξω στάσι, του εφώναξα : Μιχάλη, φέρε ένα καροτσάκι και πάρε τα πράγματα. Σε δυο λεπτά ο Μιχάλης εφώρτονε τις βαλίτσες σ’ένα καροτσάκι και απομακρυνόταν.
Μόλις επροχώρησε ο Μιχάλης, επήρα και εγώ την απόδειξι, επλήρωσα τον Τελώνη αρκετά χρήματα και απεμακρύνθην. Οι Γερμανοί γύρω, εκοίταζαν με κάποια υποψία. Ένα πράγμα όμως, ήτε οι Έλληνες δεν ήθελαν μεγαλυτέραν φασαρίαν, ή ήσαν πολύ πατριώτες όπως και εμείς. Μπορούσαν να φωνάξουν τους Γερμανούς όταν απομακρυνόμουν.
Η μητέρα μου Μαρία, με εδέχθηκε με κλάματα αλλά και υπερηφάνεια. Ήξερε το περιεχόμενο και είχε ετοιμάσει ήδη τον κρυψώνα στο σπίτι της. Ο Γ. Δουνδουλάκης ο οποίος όλο τον καιρό αυτό γυρνούσε με νευρικότητα στους δρόμους, ανεκουφίσθη πολύ μόλις με είδε…».
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου