Τριανταπέντε χρόνια συμπληρώθηκαν από τον θάνατο ενός σημαντικού Έλληνα πολιτικού, του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, που διετέλεσε επί μεγάλο διάστημα υπουργός Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, σε κρίσιμες μάλιστα εθνικά περιόδους, αλλά και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης την περίοδο 1981-84.
Από το Κέντρο στη Δεξιά
Γεννημένος στα Τρίκαλα το 1910, η οικογένειά του συνδεόταν με συγγενικούς δεσμούς με οικογένειες μεγάλων ευεργετών της Ηπείρου. Από νωρίς ξεκίνησε να σταδιοδρομεί στην πολιτική, ως στέλεχος του Κόμματος Φιλελευθέρων. Στη διάρκεια της Κατοχής ανέπτυξε αντιστασιακή δράση με επίκεντρο την ανατροπή της προσπάθειας της Ιταλίας και της Ρουμανίας να εγκαθιδρύσουν σε περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας αυτόνομο βλαχόφωνο κρατίδιο με μη ελληνική συνείδηση. Ως αποτέλεσμα της δράσης του συνελήφθη από τους Ιταλούς, και κλείστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία, απ’όπου λίγο αργότερα απέδρασε και εντάχθηκε σε δίκτυο συγκέντρωσης πληροφοριών των Συμμάχων.
Διετέλεσε υπουργός καταρχάς στις κυβερνήσεις του Κέντρου την περίοδο 1949-50, με πρωθυπουργούς τον Σοφοκλή Βενιζέλο και τον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Στη δεκαετία του ’50 από την βενιζελική παράταξη πέρασε στη Δεξιά και έγινε σύντομα βασικός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή, διατηρώντας για χρόνια το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εξωτερικών στις κυβερνήσεις της ΕΡΕ (1955-’63). Στα πρώτα χρόνια της θητείας του στο τιμόνι της εξωτερικής πολιτικής συνδέθηκε με το Κυπριακό ζήτημα και δη με τις διαβόητες Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που άνοιξαν τον δρόμο για τη δημιουργία της ανεξάρτητης Κύπρου.
Η “Γέφυρα” και τα “σταγονίδια”
Το 1967 ως εν ενεργεία υπουργός συνελήφθη και κρατήθηκε για μήνες από τους πραξικοπηματίες. Στην περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών πρωτοστάτησε στις προσπάθειες μετάβασης από το δικτατορικό καθεστώς στην “πολιτικοποίηση” της διακυβέρνησης, ως περιόδου “Γέφυρας” για την επιστροφή της χώρας στη δημοκρατία. Μετά την αποτυχημένη κυβέρνηση Μαρκεζίνη και την σκληροπυρηνική χούντα του Ιωαννίδη, η κατάρρευση της δικτατορίας με την κυπριακή τραγωδία τον βρήκε να είναι ο ενορχηστρωτής της επιστροφής του Κωνσταντίνου Καραμανλή για την ανάληψη της πρωθυπουργίας στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Την περίοδο 1974-’81 στις κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Γεωργίου Ράλλη διατήρησε σταθερά το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Από τη θέση αυτή ανέλαβε το καθήκον της “αποχουντοποίησης”, να εκκαθαρίσει δηλαδή τις Ένοπλες Δυνάμεις από τους οπαδούς της χούντας, όταν και έκανε γνωστό τον όρο “σταγονίδια” για τους χουντικούς αξιωματικούς που είχαν παραμείνει στον στρατό μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Σε ένα βαθμό του πιστώνεται η ομαλή μετάβαση στο περιβάλλον της Μεταπολίτευσης.
Μετά την παραίτηση του Γεωργίου Ράλλη το 1981 εξελέγη αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, και επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Εκείνη την περίοδο συνδέθηκε και με τη δεξιά αντίδραση στην υλοποίηση προοδευτικών πολιτικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Το 1984, μετά την ανεπαρκή επίδοση της ΝΔ στις Ευρωεκλογές εκείνης της χρονιάς, παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματος και λίγα χρόνια αργότερα αποσύρθηκε από την πολιτική.
Το Μέτσοβο υπόδειγμα ανάπτυξης
Εκτός από την πολιτική του δραστηριότητα, υπήρξε ιδιαίτερα δημιουργικός, τόσο ως συγγραφέας, όσο και κυρίως μέσα από την μεγάλη αγάπη του για την γεωργία και τη σύγχρονη γεωργική ανάπτυξη. Χρησιμοποιώντας μάλιστα το τεράστιο κληροδότημα του βαρόνου Μιχαήλ Τοσίτσα, ο οποίος δεν είχε απογόνους, αναμόρφωσε στην οροσειρά της Πίνδου το “χωριό των ευεργετών”, το θρυλικό Μέτσοβο.
Σχεδίασε και καθοδήγησε την μετατροπή της περιοχής σε ένα πρότυπο για τα ελληνικά δεδομένα κέντρο αγροτουριστικής ανάπτυξης και παραγωγής προϊόντων. Προϊόντα, όπως τα κρασιά και τα τυριά του Μετσόβου, που δεκαετίες τώρα βρίσκονται πολύ ψηλά σε ποιοτικά και εμπορικά ταυτόχρονα χαρακτηριστικά. Στην προσωπική του ζωή υπήρξε ιδιαίτερα αφοσιωμένος στην οικογένειά του, αγαπημένος σύζυγος και πατέρας για τις δύο κόρες του.
Αφήνοντας πίσω του ένα καθαρά προσωπικό στίγμα, τόσο εντός όσο και εκτός πολιτικής, ο Ευάγγελος Αβέρωφ θεωρείται όχι άδικα και χωρίς λόγο ένας από τους τελευταίους ευπατρίδες της ελληνικής πολιτικής…