(Αντώνιος και Δημήτρης Δομαλάκης, Σοφία Δομαλάκη, Μαρία Δομαλάκη, Ιωάννης Ανδρεαδάκης, Χαράλαμπος Γιανναδάκης και Νικόλαος Βιδάκης ή Τσικαλάς)
Μετά την εκτέλεση του Προέδρου του Κρουσώνα Μαλεβιζίου Μιχαήλ Τζουλιά και του γιου του Κωνσταντίνου Τζουλιά (γερμανόφιλων και συνεργατών των κατακτητών), από τους άντρες της Ανταρτικής Ομάδος Σατανά, ο Νικόλαος Τζουλιάς, πρωτότοκος γιος του Προέδρου, αναζητούσε τους συγχωριανούς του αντάρτες καθημερινά, με γερμανικά αποσπάσματα, σε ολόκληρη την Κρήτη. Σκοπό της ζωής του έταξε να τους συλλάβει και να τους τιμωρήσει παραδειγματικά για τον θάνατο του πατέρα και του αδερφού του. Ο ίδιος, εντελώς τυχαία είχε αποφύγει την εκτέλεσή του από τους άντρες της Ομάδος Σατανά.
Από τον Ιούνιο του 1942 οι Κρουσανιώτες που αποτελούσαν την ηγετική Ανταρτική Ομάδα Σατανά ήταν οι πλέον επικηρυγμένοι αντιστασιακοί από τα στρατεύματα κατοχής. Αυτοί ήταν τα αδέλφια Αντώνιος και Δημήτρης Δομαλάκης, Ιωάννης Ανδρεαδάκης, Χαράλαμπος Γιανναδάκης, Νικόλαος Βιδάκης ή Τσικαλάς, καθώς και η αδελφή και η μητέρα των Δομαλάκηδων, Σοφία και Μαρία.
Η λυσσώδης αναζήτηση του Νικολάου Τζουλιά και των Γερμανών, είχε γίνει γνωστή στον Βρετανό Στρατιωτικό Σύνδεσμο, επικεφαλής της συμμαχικής αποστολής στην Κρήτη Τομ Ταμπάμπιν.
Ο Ταγματάρχης Τομ Ταμπάμπιν προσπάθησε το καλοκαίρι του 1942 να οργανώσει αποστολή στη Μέση Ανατολή και να φυγαδεύσει τους Κρουσανιώτες. Από τέσσερις επιστολές του αρχείου της Ανεξάρτητης Ομάδος Ανωγείων Α.Ο.Α. (δύο του Αντισυνταγματάρχη Τομ Ταμπάμπιν και δύο του πολιτευτή και αντιστασιακού Εμμανουήλ Παπαδογιάννη), αντλούμε πληροφορίες της προσπάθειας των συμμάχων να προστατέψουν και να φυγαδεύσουν τους εφτά Κρουσανιώτες.
(Τελικά η προσπάθεια του Τομ Ταμπάμπιν το 1942 δεν είχε αποτέλεσμα.
Οι Κρουσανιώτες παρέμειναν στην Κρήτη περιπλανώμενοι στα Λασιθιώτικα βουνά, στον Ψηλορείτη και στα Λευκά Όρη, ως το καλοκαίρι του 1943, που κατάφεραν να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή.
Οι τέσσερις επιστολές του Τομ Ταμπάμπιν και του Εμμανουήλ Παπαδογιάννη, έχουν ως παραλήπτη τον Αρχηγό Ανωγείων Ιωάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη και αναφέρουν τα εξής:
α) Τομ Ταμπάμπιν προς Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη, 18 Ιουλίου 1942
“Αγαπητέ Ίαννι
Ευχαριστώ πολύ το γράμμα σου και τις ειδήσεις. Είμαι ευχαριστημένος ότι πάει καλά η δουλειά – ας πάει σιγά προς το παρόν.
δια προπαγάνδα, θα φροντίσω να σας στείλω ειδήσεις και υλικά προπαγανδιστικά από φορά σε φορά αλλά και αυτό θα αργήσει λιγάκι ν’αρχίσει. πρέπει να περιμένομε την ψυχολογικήν στιγμήν, η οποία θάρθει με την νίκην που ελπίζομε να γίνη σύντομα.
στην περιφέρεια μας επήραμε μέτρα ασφαλείας και γενικά και ειδικά δια μας. Μετά λίγες μέρες σκέφτομαι να διαδώσομε ότι έφυγαν απ’την Κρήτη
ο Πετρακογιώργης και ο Μπαντουβάς και σας παρακαλώ να κάνετε εσείς το ίδιον. όταν θάχει πάλι επικοινωνία δια κάτω θα σας ειδοποιήσω αμέσως.
Τα νέα είναι τα εξής. οι Γερμανοί έχουν σταματήσει τώρα δώδεκα μέρες στην Αίγυπτον, στη θέσι Ελ-Αλαμαίν. προ οχτώ μέρες έπηραν οι Άγγλοι την πρωτοβουλία και είχαν μερικές επιτυχίες, αιχμαλώτους 2000 κτλ. έχουν επίσης την υπεροπλίαν στον αέρα. Προ τριών ημερών επέρασαν στην γενική επίθεσι, τα αποτελέσματα δεν εμάθαμε ακόμα, αλλ’ελπίζω ότι θα λήξει με την εκκαθάρισιν του Αιγυπτιακού εδάφους.
από την Ρωσσία τα νέα δεν είναι τόσο καλά. πάντως οι Ρώσοι αντέχουν, αλλά τους πιέζουνε πολύ οι Γερμανοί, μάλιστα στο κεντρικό τομέα, και τώρα ήρχισαν επίθεσις και κατά το Ρώστοφ.
δεν αποκλείεται να γίγνονται άλλαι Γερμανικαί επιτυχίες αυτό το καλοκαίρι. ας προχωρήσουμε λιγάκι.
συζητήσαμε όλα τα ζητήματα με τον κον Μανώλη, ο οποίος γράφει για τα μάλλον τοπικά ως για μας, είμαι έτοιμος να σιωπούμε κατά διάστημα καιρού με την πιστοσύνην ότι το τέλος θα είναι καλό.
Χαιρετισμούς στον Γεώργη και στους άλλους φίλους.
με αγάπην
Ιωάννης
Οι δικοί μου στείλουν χαιρετισμόν”.
Στη συνέχεια των σαμποτάζ των αεροδρομίων Καστελλίου Πεδιάδος και Ηρακλείου, στις 10 και 13 Ιουνίου 1942 και τις εκτελέσεις που ακολούθησαν, ο Τομ Ταμπάμπιν φοβούμενος εξερευνήσεις και διώξεις των καπεταναίων και των συγγενών τους, επεδίωξε την απομάκρυνση των Μπαντουβά-Πετρακογιώργη-Ομάδος Σατανά από την Κρήτη.
Οι καπετάνιοι με άνδρες των ομάδων τους, συγκεντρώθηκαν στο φαράγγι του Αγίου Σάββα και ανέμεναν το πλωτό μέσον που θα φυγάδευε τους σαμποτέρ των αεροδρομίων του νομού Ηρακλείου. Δυστυχώς στις 23 Ιουνίου 1942, το πλωτό που έφθασε στην παραλία Τρυπητή του Αγίου Σάββα ήταν μικρό και μετά βίας επιβιβάστηκαν σ’αυτό οι ομάδες των σαμποτέρ των αεροδρομίων Καστελλίου και Ηρακλείου και ο Αντώνης 
β) Τομ Ταμπάμπιν προς Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη, 31 Ιουλίου 1942
´Αγαπητέ Γιάννη
Δεν μπορώ να δέχομαι ότι έκανα κακόν που έστειλα προχθές τον Μανολιό να ζητεί τον κύριον Μπαντουβά – διότι μου είχε κανονίσει ο ίδιος να γίνει ο Μανολιός συνάφη μεταξύ μας – και εφ’όσον ήξερε να βρει τον Γιάννη, τον έστειλα να ειδοποιήσει τον Μπαντουβά να γίνει και αγγελιοφόρος και οδηγός – δεν είναι καθόλου ζήτημα πίστης ήτανε μόνο και μόνο με την ελπίδα νάρθει πειο σύντομα ο Μπαντουβάς αν έστειλα κατ’ευθείαν – εφ’όσον τον επιάσανε οι Γερμανοί τον Μανολιό έγινε κακό.
αν έρχεται ο Μπαντουβάς μέχρι την Κυριακή ίσως και την Δευτέρα θα είναι καλά – πρόκειται να φεύγουν οι αρχηγοί και αι οικογένειες των – δυστυχώς είναι πολύ ορισμένες αι θέσεις και δεν υπάρχει μέρος δια τους Κρουσανιώτας – στενοχωρώ πάρα πολύ δι’αυτούς, αλλά έτσι είναι το πράγμα – θα φεύγουν ο Μπαντουβάς ο Πετρακογιώργης ο γιατρός τα γυναικοπαίδια και καθένας θα πάρη μαζύ του ένα ή δυο ανθρώπους όχι περισσότερους – λοιπόν δεν υπάρχει θέσι δι’όλους ούτε τους Κρουσανιώτες, και είμαι αναγκασμένο να τους αφήνω αυτή τη φορά – λυπούμαι πολύ, και είναι δια μένα ζήτημα τιμής διότι υπόσχεσα να τους υποστηρίξω κατά την δύναμιν – θα μείνουν επίσης άλλοι καταδιωκωμένοι εκ την παρέα του Πετρακογιώργη, αλλά δι’αυτούς δεν έχω την ιδία υποχρέωση – σε βεβαιώνω ότι δεν θα είμαι ήσυχος μέχρι που κινδυνεύουν εδώ αυτά τα παιδιά – αν μπορείτε να τους ευκολύνετε σε παρακαλώ πολύ να κάνετε το δυνατόν κι αν είναι ζήτημα χρημάτων να έχουν κάτι τι στη τσέπη των, θα σας ξαναπληρώσω – αλλά δεν είναι τόσο εύκολο το ζήτημα – αν τύχεις να τους δεις παρακαλώ να τους παραμείνετε και να τους πεις ότι δεν τους λησμονούμε – διότι θα μάθουν ασφαλώς ότι έφυγον οι αρχηγοί και δεν μπορούμε να το κρύψωμε απ’αυτούς – και έχω ελπίδες να ξαναγίνη σύντομα αποστολή στην οποία θα είναι αυτοί οι πρώτοι επιβάται.
έχω την εντολήν να πάω και εγώ κάτω – θα πάω να κανονίσω τα ζητήματα, τα οποία γνωρίζετε καλά, και έχω σκοπόν να γυρίσω συντόμως, εν τω μεταξύ θα είναι ο Μιχάλης στην θέσιν μου, και ότι έχετε δια μένα παρακαλώ να στείλετε στον αυτόν – επίσης δεν πρέπει να γίνει γνωστό ότι έφυγα – θα διαδώσωμεν ότι επήγα στα Χανιώτικα και δεν θα γνωρίζουν παρά δυο πρόσωπα το αληθεινό προορισμό μου, εσύ και ο Παπαγιάννης –
θα είσαι ήσυχος ότι θα φροντίζω τα άλλα ζητήματα τα οποία μας ενδιαφέρουν, και τα οικονομικά – επίσης ότι θα ενεργήσω να γυρίσω σύντομα και να φεύγουν τότε τα άλλα παιδιά.
ο Μιχάλης στείλει χαιρετισμούς πολλούς, και εγώ χαιρετίζω τον Γιώργην και τους άλλους φίλους μας.
με αγάπη Ιωάννης
P.V. εκάνετε καλά να μη παρουσιάζετε στον Γερμανόν – δεν μπορούμε να έχομεν καμμιά εμπιστοσύνη στις δικές των ψεύτικες αμνηστείες”.
Το Μανολιό, (Μανόλης Ντισμπυράκης), αντάρτης του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά, συνέλαβαν οι Γερμανοί σε αποστολή που του είχε αναθέσει ο Τομ Ταμπάμπιν. Η αποστολή του Μανόλη Ντισμπυράκη ήταν να ειδοποιήσει τον Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά για την αναχώρησή του με σκάφος επιφανείας στη Μέση Ανατολή. Ο Τομ Ταμπάμπιν αισθάνεται άσχημα και για τη σύλληψη του Μανόλη Ντισμπυράκη και για τους 7 Κρουσανιώτες που δεν μπορεί να φυγαδεύσει, μεταφέροντας τα συναισθήματά του μέσω της επιστολής στον Αρχηγό Ανωγείων Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη.
γ) Εμμανουήλ Παπαδογιάννης προς Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη, 16 Αυγούστου 1942
´”Αγαπητέ κουμπάρε Γιάννη
Δυστυχώς εματαιώθη η απ’εδώ αναχώρησις διότι το μέσον επήρεν από αλλού τον Παπαδάκη και την παρέα του και δεν αφήκε θέσεις δια τους εδώ και ούτε προσήγγισεν.
Μέχρι της στιγμής δεν έφθασε αναμενομένη σχετική ευνοϊκή ανακοίνωση δια νέα αναχώρηση. Και το δυσάρεστον είναι ότι εδώ έχει συγκεντρωθή πολύς κόσμος και αντιμετωπίζομεν δυσχερείας και κινδύνους. Οι Κρουσανιώτες 7 τον αριθμόν, ο Πετρακογιώργης με την παρέα του, η οικογένεια του Μανώλη και άλλους δικούς του και αναμένεται εντός της εβδομάδος και ο ίδιος. Ο Θεός βοηθός!
Επί εβδομάδα απουσίασα εις Ρέθυμνον. Συνήντησα τον Τσολάκογλου και του ανέπτυξα τα εν τω συνημμένω σημειώματι ζητήματα. Εξεπλάγη δια τους δαρμούς των ιδικών μας από τους Γερμανούς και υπεσχέθη ότι θα διαβιβάση παράπονα. Αποδοκιμάζει ζωηρώς τας αλληλοκατηγορίας και μου είπεν ότι γι’αυτό τονίζει και συνιστά εθν. αλληλεγγύην και ότι όσας διαφοράς δεν μπορούν να λύσουν τα ελλ. δικαστήρια πρέπει να τας κρατήσωμε να λυθούν μετά του πολέμου.
Συναινεί να καλέση τους Μιχελιδάκη Φραγκιαδάκη και Πλεύρην δια να μεσολαβήσουν αυτοί ώστε να σταματήσουν αι αλληλοκαταγγελίαι. Το συνημμένο σημείωμα έδωκα εις τον Λουλακάκην.
Τα νέα δεν είναι ευχάριστα. Οι Γερμανοί προχωρούν προς τον Καύκασον και κατέλαβον από την Κυριακήν τας πετρελαιοπηγάς του Μαϊκόπ; Παντού αλλού επιτίθενται οι Ρώσσοι αλλ ’άνευ αποτελέσματος.
Ο Τιμοσένκο όμως εμμένει ότι κρατεί ετοίμους τας εφεδρείας του, και άλλοι ομιλούν ότι δια το νέον μέτωπον που θα ανοίξουν (πότε όμως;) θα διαθέσουν 15.000.000 και 85.000 άρματα μάχης.
Από το περιβάλλον του Τσολάκογλου επληροφορήθην ότι αναμένεται επίθεσις κατά της Αλεξανδρέτας.
Με τον Παπαδάκη έφυγεν ο Πρόεδρος Εφετών Κρήτης, δυο εν ενεργεία αξιωματικοί και δυο ενωμοτάρχες. Λίγο έλειψεν όμως να προδοθούν όλοι.
Πολλά παρατράγουδα. Διορθώνω όσα μπορώ. Δυστυχώς προ 20 ημερών έχω τρομερούς νευρόπονους εις την ράχη και υποφέρω πολύ. Έχω και αλλεπάλληλα οικογενειακά και άλλα ατυχήματα.
Με πολλήν αγάπη”.
Ο Εμμανουήλ Παπαδογιάννης κατάγονταν από τον Άγιο Ιωάννη Ρεθύμνου, ήταν Πολιτευτής και μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Ε.Ο.Ρ. Ρεθύμνου.
Η προσωπικότητα και η καθολική αποδοχή του Εμμανουήλ Παπαδογιάννη από τους Ρεθύμνιους, τον κατέστησε ως ένα σημαντικό παράγοντα του αντιστασιακού αγώνα των Κρητών τα χρόνια 1941-1945 και πολιτικό εκπρόσωπο του απελευθερωτικού αγώνα νομού Ρεθύμνου. (Στρατιωτικός εκπρόσωπος του νομού Ρεθύμνου ήταν ο Χρίστος Τζιφάκης).
Ο Εμμανουήλ Παπαδογιάννης με την παραπάνω επιστολή ενημερώνει τον Αρχηγό Ανωγείων για τη ματαίωση της αποστολής.
Το σκάφος ανέμεναν οι άντρες της Ομάδος Σατανά (τον αριθμό τους ο επιστολογράφος τον προσδιορίζει στο νούμερο εφτά), ο καπετάν Πετρακογιώργης με τους άντρες του και η οικογένεια του καπετάν Μανόλη Μπαντουβά.
Ο Εμμανουήλ Παπαδογιάννης αναφέρεται και σε διάφορα πολιτικά θέματα στα οποία ο ίδιος προσπαθεί να δώσει λύση.
δ) Εμμανουήλ Παπαδογιάννης προς Γιάννη Δραμουντάνη – Στεφανογιάννη, 2 Σεπτεμβρίου 1942
«…με στενοχωρούν οι εν Αιγύπτω Έλληνες επίσημοι. Έπρεπε προ πολλού να μας έχουν σαφείς οδηγίας. Πάντως η στάση μας είναι σαφής. Οφείλομεν να ακολουθήσομεν την πολιτικήν του Δουρείου ίππου. Να παρέχομεν όσες δυνάμεθα πληροφορίας και να τηρούμεν και επαφήν αλλήλων. Και… να μας δώσουν σαφεστέρας οδηγίας.
Τα πολεμικά δεν είναι καλά αλλ’ούτε και πολύ κακά. Οι Ρώσοι αλλού αμύνονται, αλλού υποχωρούν και αλλού επιτίθενται με επιτυχίες. Οι Κινέζοι έχουν μεσαίας επιτυχίας. Οι Αμερικανοί κατέλαβον και κατέχουν οριστικώς τας νήσους του Σολομώντος. Πάντως ο πόλεμος θα είναι μακρύς.
Με αγάπηª.
Η επιστολή του Εμμανουήλ Παπαδογιάννη αποτελείται από τέσσερις σελίδες και είναι δυσανάγνωστη. Μόνο οι δύο τελευταίες παράγραφοι διακρίνονται καθαρά. Στην τρίτη σελίδα, αμυδρά διαβάζουμε ότι ο Εμμανουήλ Παπαδογιάννης αναφέρεται στην αγωνιώδη προσπάθεια της συμμαχικής αποστολής να απομακρύνει από την Κρήτη τους Αρχηγούς Μπαντουβά, Πετρακογιώργη, εφτά (7) από τα μέλη της «Ομάδος Σατανά» καθώς και εφτά (7) Κυπρίους.
Συμπερασματικά, μπορούμε να τονίσουμε τα εξής: Στις 20 Μαΐου 1942, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Κρουσώνα Μιχάλης Τζουλιάς και ο γιος του Κωστής Τζουλιάς κείτονταν νεκροί από τις σφαίρες των αντρών της Ανεξάρτητης Ανταρτικής ομάδας Σατανά. Αμέσως μετά, οι άντρες της ομάδας που αποτελούσαν τον αρχικό πυρήνα της (Αντώνης και Δημήτρης Δομαλάκης, Χαράλαμπος Γιανναδάκης, Ιωάννης Ανδρεαδάκης, Νικόλαος Βιδάκης και Μενέλαος Ξυλούρης), έγιναν οι πλέον καταζητούμενοι των αρχών κατοχής. Κατέφυγαν στα ορεινά και στα μητάτα των κρητικών βουνών.
Απέκρυψαν τα μέλη των οικογενειών τους σε συγγενικά σπίτια και μετά από περιπλάνηση τριακοσίων ογδόντα μία ημερών, στις 5 Ιουνίου 1943 κατάφεραν να διαφύγουν (ο Μενέλαος Ξυλούρης παρέμεινε στην Κρήτη), με περιπετειώδη τρόπο στη Μέση Ανατολή. Είχε προηγηθεί μια αποτυχημένη απόπειρα διαφυγής τους το τρίτο δεκαήμερο του Ιουνίου 1942.
Στην αποστολή της 5ης Ιουνίου 1943, που ήταν η πολυπληθέστερη που είχε γίνει τα χρόνια της κατοχής, μετείχαν και διέφυγαν αρκετοί καταζητούμενοι της κρητικής αντίστασης. Στους πέντε άνδρες της Ανταρτικής Ομάδος Κρουσώνα, είχαν προστεθεί η αδελφή και η μητέρα των αδελφών Δομαλάκη Σοφία και Μαρία.
Οι Βρετανοί αξιωματικοί Σύνδεσμοι Πάτρικ Λη Φέρμορ και Ραλφ Στόκμπριτζ, σε συνεργασία με τον επικεφαλής της συμμαχικής αποστολής στην Κρήτη Τομ Ταμπάμπιν, προετοίμασαν την αποστολή, έστειλαν τους αγγελιοφόρους να συγκεντρώσουν τους άντρες στην παραλία Τρυπητή-Αγίου Σάββα, ο Νίκος Σουρής έδωσε τα σήματα προσέγγισης στο σκάφος και τη νύχτα της 5ης Ιουνίου 1943 βρετανικό αντιτορπιλικό πλησίασε την ακτή και ξεκίνησε η επιβίβαση.
Μεταξύ αυτών που αναχώρησαν ήταν ο Γεώργιος Δουνδουλάκης με τον αδερφό του Λούη, οι καταζητούμενοι άντρες της Ανταρτικής Ομάδος Σατανά με την μητέρα και την αδελφή των Δομαλάκηδων, ο Άγγλος Ταγματάρχης Τζακ Σμιθ Χιουζ, ο Κωνσταντίνος Καστρινογιάννης από το Ηράκλειο, ο Εμμανουήλ Παπαδογιάννης με τη σύζυγο και το παιδί του, ο Μανόλης Βρελιανάκης, ο Γιάννης Ανδρουλάκης, ο Σήφης Μιγάδης, πέντε άντρες της Ανεξάρτητης Ομάδας Ανωγείων (Παπαγιάννης Σκουλάς, Μιλτιάδης Ξυλούρης αδερφός του Καπετάν Χριστομιχάλη, Ιωάννης Χαιρέτης Γρηγορογιάννης, Δημήτρης Κίππης, Γεώργιος Δραμουντάνης Στεφανογιώργης) και πολλοί άλλοι.
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού Πεδιάδος