Ποιος είν’αυτός που προπατεί στση Δίκτης τσι κορφάδες,
κι είν’ του Χαυγά καλεστικός τ’Αφέντη μουσαφίρης,
κι έχει και φίλους μπιστικούς, το χρέος, το ντουφέκι,
κι είν’ένας νιος, όμορφος νιος, με μπέσα, αντρειωμένος
που κατεβαίνει κάθ’αργά, στο κάμπο στο Καστέλλι,
βάνει φωθιά στα σίντερα, φωθιά στ’αεροπλάνα,
και τσι τυράννους γερμανούς, νελώνει και σκορπίζει;
-Είναι τση μάνας του η ευκή, καμάρι του Ξηρούχη
και τ’όνομά του Κίμωνας, στα μέρη μας λογάται…
Τον Νοέμβριο του 2004, πέρασε στην αιωνιότητα ο Κίμωνας Γεωργίου Ζωγραφάκης, σε ηλικία 86 ετών. Η παρουσία του λάμπρυνε τις σελίδες της Κρητικής Αντίστασης τα χρόνια 1941-1945. Την ημέρα της τελετής της ταφής του, αφιερώσαμε σ’ αυτόν το παραπάνω στιχούργημα, μικρό δείγμα της ευγνωμοσύνης μας για την προσφορά του στην ήττα του φασισμού και ναζισμού, στην ήττα των δυνάμεων του Άξονα.
Απόγονος δύο ιστορικών οικογενειών του Καστελλίου ο Κίμωνας Ζωγραφάκης. Των Ζωγραφάκηδων και των Κατζαγιάννηδων. Γεννήθηκε στο Καστέλλι το 1918. Παιδί πολύτεκνης οικογένειας, μεγάλωσε με τα μεγάλα και ωραία ιδανικά που του μετέδιδαν οι γονείς του, ο πατέρας του Γιώργης Ζωγραφάκης ή Ξηρούχης, Πρόεδρος της Κοινότητας Καστελλίου και η μητέρα του Αικατερίνη – Κατζαγιαννάκη.
Στρατεύτηκε το 1939 και το τέλος του Ελληνοϊταλικού πολέμου τον βρίσκει στην Πελοπόννησο. Με το ατμόπλοιο ΕΛΕΝΗ, φτάνει στην Κρήτη.
Στις 20 Μαΐου 1941, γνωρίζει μαζί με τους Καστελλιανούς συντοπίτες του την γερμανική βαρβαρότητα, όταν βομβαρδίζεται το Καστέλλι και το στρατιωτικό αεροδρόμιο που βρισκόταν στη φάση της κατασκευής του. Την επόμενη μέρα 21 Μαΐου, εξοπλίστηκε από τον πρόεδρο της Κοινότητας και πατέρα του και αναχώρησε με ομάδα νέων Καστελλιανών για τις Γούρνες, έτοιμοι να πολεμήσουν τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές. Πολέμησαν στη θέση Κοψά στου Κοκκίνη το Χάνι. Εκεί η ομάδα του Κίμωνα αιχμαλωτίζει 15 Γερμανούς στρατιώτες.
Μετά την κατάληψη της Κρήτης επιστρέφει στο χωριό του. Στο Καστέλλι καταφτάνουν οι πρώτοι αλεξιπτωτιστές και ακολουθούν πλήθος Γερμανών στρατιωτών. Αρχίζουν να κατασκευάζουν το ημιτελές αεροδρόμιο με τις αγγαρείες των κατοίκων. Ο πατέρας του Γεώργιος Ζωγραφάκης παραιτείται από Πρόεδρος της Κοινότητος και μετακομίζει με την οικογένειά του στην Κασταμονίτσα.
Ο Κίμωνας, μαζί με τον φίλο του Γιώργο Πολεμαρχάκη, φεύγουν για τα νότια παράλια. Μένουν στην μονή Αγίου Αντωνίου στην Άρβη, περιμένοντας ειδοποίηση και συμμαχικό σκάφος. Δεν καταφέρνουν όμως να φύγουν και επιστρέφουν πίσω.
Μια σκέψη τον απασχολεί ιδιαίτερα. Το πως θα μπορέσει να φύγει για τη Μέση Ανατολή, να συνεχίσει τον αγώνα. Η ευκαιρία του δίδεται αργότερα, το επόμενο έτος, όταν δέχεται την πρόταση να συμμετάσχει στο σαμποτάζ του αεροδρομίου Καστελλίου στις 10 Ιουνίου 1942.
Επικεφαλής της επιχείρησης ήταν ο Άγγλος Λοχαγός Ντάνκαν. Είναι το πρώτο οργανωμένο σαμποτάζ στην Κρήτη, από τις συμμαχικές και τις ελληνικές δυνάμεις. Μετά το σαμποτάζ, αναχωρεί μαζί με τους συντρόφους του για τη Μέση Ανατολή. Εκπαιδεύεται αλεξιπτωτιστής στις ειδικές δυνάμεις. Εντάσσεται στην ομάδα Φορς 133.
Την Άνοιξη του 1943 αναγκάζεται να μπει στο Νοσοκομείο και να κάνει δύο εγχειρήσεις. Δεν είχε ακόμη αναρρώσει, όταν τον Ιούλιο του 1943 αναλαμβάνει νέα αποστολή. Ομάδα σαμποτέρ θα ανατινάξει και πάλι το αεροδρόμιο Καστελλίου για δεύτερη φορά. Η επιχείρηση γίνεται τα μεσάνυχτα στις 4, ξημερώματα 5 Ιουλίου.
Επικεφαλής ήταν ο Δανός υπολοχαγό Άντερς Λάσσεν. Μετά την επιχείρηση, που κι αυτή τη φορά είχε επιτυχία, επιστρέφει ξανά στη Μέση Ανατολή. Οι Γερμανοί συλλαμβάνουν τον αδερφό του Γιάννη Ζωγραφάκη, δάσκαλο και ανάπηρο του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Ο Γιάννης δικάζεται στο Στρατοδικείο που έδρευε στην Αγυιά Χανίων και καταδικάζεται σε θάνατο. Εκτελείται στην Αγυιά, στις 28 Οκτωβρίου 1943.
Συχνά στις συζητήσεις του, ο Κίμωνας έλεγε ότι όταν ο πατέρας του τον συνάντησε μετά το σαμποτάζ του Ιουλίου 1943 στην Έργανο, ένα οροπέδιο πάνω από το χωριό Ξενιάκο, δεν επέμενε όσο έπρεπε για να πείσει τον Γιάννη και να τον πάρει μαζί του στη Μέση Ανατολή. Αν τον είχα πάρει μαζί μου, έλεγε ο Κίμωνας, τώρα θα ζούσε, δεν θα τον εκτελούσαν οι Γερμανοί.
Ο Κίμωνας επιστρέφει στην Κρήτη και αναλαμβάνει υπηρεσία ως φρουρά του ασυρμάτου που ήταν υπεύθυνος ο Βρετανός αξιωματικός σύνδεσμος Άλεξ Ρέντελ ή Αλέξης. Ο ασύρματος έδρευε κατά διαστήματα στα Λασιθιώτικα βουνά στη θέση Βατονερό στη μάντρα του Σηφογιάννη και στα ορεινά του χωριού Μάλες Ιεράπετρας.
Ο Κίμωνας υποδέχεται στο οροπέδιο του Ομαλού τον Φεβρουάριο του 1944 τον Πάτρικ Λη Φέρμορ και δυο μήνες μετά, στον όρμο Χούσακα, τους άλλους απαγωγείς του Στρατηγού Κράιπε.
Στην απαγωγή του Κράιπε, ενώ στα σχέδια ήταν να πάρει μέρος και ο Κίμωνας με δυο Ρώσους δραπέτες του αεροδρομίου Καστελλίου, τελικά επιστρέφει από τις Πατσίδες μαζί με τους Ρώσους στο λημέρι στην Κασταμονίτσα, με υπόδειξη του Πάτρικ Λη Φέρμορ.
Τη νύχτα των μεγάλων σαμποτάζ της Κρήτης, στις 23 προς 24 Ιουλίου 1944, παίρνει μέρος στην ανατίναξη των καυσίμων στο Δράσι Μεραμβέλου.
Ο Κίμωνας Ζωγραφάκης πήρε μέρος στη διάρκεια της Κατοχής σε αρκετές συμπλοκές και μάχες με τους Γερμανούς. Κυριότερες απ’ αυτές ήταν η μάχη στην παραλία Τρυπητής, στις 10 Ιουλίου 1943 όπου και συνέλαβε δυο Γερμανούς στρατιώτες αιχμαλώτους και η μάχη της 12ης Δεκεμβρίου 1943 στη θέση Λιβαδιώτη κοντά στην Πόμπια.
Σ’αυτήν τη μάχη έχασε από το σακίδιό του ένα καινούριο ζευγάρι άρβυλα. Την άλλη μέρα τα βρήκαν οι Γερμανοί κατά την εξερεύνηση της περιοχής. Επειδή ο Κίμωνας έβαζε μεγάλο νούμερο υποδήματα, οι Γερμανοί για αρκετό διάστημα μετά, νόμιζαν ότι ο Μανόλης Μπαντουβάς επέστρεψε στην Κρήτη.
Σαμποτάζ, δολιοφθορές, μάχες με Γερμανούς, συσκέψεις με Άγγλους πράκτορες, κατασκοπεία, πορείες, διαφυγή αιχμαλώτων, διαφυγή Ρώσων, υποδοχή πλωτών μέσων, σχεδιαγράμματα αεροδρομίου Καστελλίου και αποστολή τους στις συμμαχικές δυνάμεις, ήταν ορισμένες από τις επικίνδυνες αποστολές του Κίμωνα Ζωγραφάκη τα χρόνια της Κατοχής.
Για να έρθει το 1945 και να χαρεί την απελευθέρωση μαζί με όλους τους Έλληνες πατριώτες. Και να ακολουθήσουν τα βραβεία και τα παράσημα, στα οποία όμως δεν έδιδε ιδιαίτερη σημασία. Γιατί ο αγώνας ήταν χρέος, όπως έλεγε, δίχως ανταλλάγματα.
Στις 3 Απριλίου 1944, μία συμμαχική τορπιλάκατος προσεγγίζει την παραλία Χούσακας που βρίσκεται στις παρυφές των Αστερουσίων στο Λυβικό Πέλαγος. Μεταφέρει τον Άγγλο Λοχαγό Στάνλεϋ Μος και τους Μανόλη Πατεράκη, Γιώργη Τυράκη, Ζαχαρία Χαιρέτη, Γεώργιο Δραμουντάνη και Γιάννη Κατσιά. Οι τρεις πρώτοι θα έπαιρναν μέρος στην απαγωγή του στρατηγού Κράιπε. Την τορπιλάκατο περίμεναν στην παραλία οι Πάτρικ Λη Φέρμορ, Άλεξ Ρέντελ, Κίμωνας Ζωγραφάκης, Γρηγόρης Χναράκης Βασίλης Κονιός και Χάρης Σαριδάκης.
Ο Λοχαγός Στάνλεϋ Μος, σε ένα απόσπασμα του βιβλίου του ´«met by moonlight» περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τη γνωριμία του με τον Κίμωνα Ζωγραφάκη ή Ζαχαρία, όπως ήταν το συνωμοτικό του όνομα. Γράφει ο Στάνλεϋ Μος για τον Κίμωνα:
«…μετά ένα λεπτό, όμως, ένα άγνωστο χέρι με έπιασε γερά από το μπράτσο. Γύρισα και είδα πίσω μου έναν νέο και ψηλό άντρα. Τα μαλλιά του ήταν ομορφοκομμένα, το μουστάκι του ήταν μικρό και περιποιημένο, φορούσε ένα κοντό ζακέτο που κάτω από το φως του φεγγαριού ήταν πολύ της μόδας. Εγγλέζος ήταν ή μήπως ο πιο ταπεινός βοσκός; Τότε ο άγνωστος μίλησε:
-Συ φίλος Πάντυ; Τα αγγλικά του ήταν σπασμένα. Του απάντησα καταφατικά και το πρόσωπό του φωτίστηκε από ένα πλατύ χαμόγελο.
-Εγώ φίλος Πάντυ, πρόσθεσε. Όνομα, Ζαχάρης.
Πήρε το όπλο μου από την πλάτη μου και άρχισε να το ψάχνει. Ο ίδιος δεν ήξερε πως χρησιμοποιούν τα όπλα αυτά – ήταν τύπου μάρλιν – και ο άγνωστος φίλος μου φαίνεται ότι ήξερε λιγότερα πράγματα από μένα. Γι’ αυτό του είπα βιαστικά ότι το όπλο ήταν γεμάτο. Το μόνο αποτέλεσμα ήταν να αυξήσει το ενδιαφέρον του για τα διάφορα κουμπιά του όπλου και να προσθέσει:
-Πολύ καλό τόμμυγκαν.
Τέλος, προς μεγάλη μου ανακούφιση, ξανάβαλε το όπλο στον ώμο μου.
Τον ερώτησα αν ήξερε που ήταν ο Πάτρικ Λη Φέρμορ.
-Πάντυ με γερμανούς, ήταν η απάντησή του.
Όπως κατάλαβα, ο Πάντυ ήταν στην άλλη άκρη της παραλίας με τέσσερις Γερμανούς αιχμαλώτους που θα ταξίδευαν στην Αίγυπτο με το πλοίο που μας είχε φέρει. Και τότε ρώτησα τον Ζαχάρη που έμαθε να μιλά Αγγλικά.
-Στην Αλεξάνδρεια, μου απάντησε…
…και άρχισεν η μεγάλη πορεία. Ο Ζαχάρης μου είπεν ότι θα φθάναμε στην κρυψώνα μας σε μιάμιση ώρα. Όταν ξεκινήσαμε ήταν μεσάνυχτα. Κι όταν φτάσαμε στον προορισμό μας ήταν πια τέσσερις το πρωί. Σύντομα έμαθα ότι όταν ο Κρητικός σου λέγει ότι θα χρειαστείς τόσην ώρα για να φτάσεις στον προορισμό σου, καλά θα κάνεις να τριπλασιάζεις το χρόνο που υπελόγισε. Στην αρχή νόμισα ότι ήταν μια αδυναμία του Ζαχάρη, σύντομα όμως κατάλαβα ότι πρόκειται για γενικό ελάττωμα. Η Κρήτη μου φαινόταν σα μια τεράστια σειρά από βράχους. Σε κάθε κορυφή που φθάναμε, βλέπαμε να υψώνεται εμπρός μας μια άλλη πανύψηλη κορφή. Και το πράγμα γινόταν ακόμη πιο απελπιστικό, γιατί πάντα ο Ζαχάρης μας έλεγε με ύφος παρηγορητικό: Σε δέκα λεφτά φτάσαμε…
…όταν χάραζε η αυγή, φάνηκε πίσω από ένα λόφο το χωριό. Πήγαμε κατευθείαν στο σπίτι του Ζαχάρη όπου μας περίμενε ολόκληρη η οικογένεια: ο πατέρας, η μητέρα, δυο αδελφοί και δυο αδελφές. Είχαν ετοιμάσει από πριν ένα τεράστιο γεύμα και το γλέντι μας, γιατί γλέντι ήταν – κράτησε ως που ξημέρωσε για καλά…»ª.
Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ δε συμφωνούσε απολύτως με τις παραπάνω περιγραφές του Μος για τον Ζαχάρη (Κίμωνα Ζωγραφάκη). Έτσι όταν κλήθηκε τηλεφωνικά από τον γράφοντα να στείλει ένα χαιρετισμό στη γιορτή του Δημοτικού Σχολείου Κασταμονίτσας στις 20 Ιουνίου 2004 που είχε θέμα την Κασταμονίτσα και την Εθνική Αντίσταση, έστειλε πράγματι ένα φαξ το οποίο δημοσιεύουμε με σεβασμό. Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ, ένιωσε την ανάγκη να ζητήσει συγνώμη από τον Κίμωνα για τους χαρακτηρισμούς και τα σχόλια του Λοχαγού Μος που έγραψε στο βιβλίο του «Σκιές στο φεγγαρόφωτο – ill met moonlight».Το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος, έγινε γνωστό αμέσως στον Κίμωνα Ζωγραφάκη. Στον χαιρετισμό του, ο Πάτρικ Λη Φέρμορ γράφει (με κεφαλαία γράμματα):
«… ΣΚΟΠΟΣ ΗΤΑΝ ΝΑ ΣΤΕΙΛΩ ΤΟΥΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΠΑΛΑΙΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΤΗ ΚΑΣΤΑΜΟΝΙΤΣΑ ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΣΩ – ΕΣΤΩ ΠΟΛΥ ΑΡΓΑ ! – ΕΝΑ ΛΑΘΟΣ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ Ο ΜΠΙΛΛ ΜΟΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ. ΕΙΝΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΘΕΛΩ ΝΑ ΓΡΑΨΩ ΠΩΣ ΕΚΑΝΕ ΕΝΑ ΣΟΒΑΡΟ ΛΑΘΟΣ ΔΙΑ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟ ΦΙΛΟ ΚΑΙ ΣΥΜΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΚΙΜΩΝ
( ΖΑΧΑΡΗ ) ΖΩΓΡΑΦΑΚΗ. ΦΤΑΙΩ ΕΓΩ ΑΡΚΕΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΑ ΟΤΑΝ ΔΙΑΒΑΣΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΑΛΛΑ ΑΡΠΑΖΩ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΤΟ ΔΙΟΡΘΩΣΩ ΚΑΙ ΣΥΓΓΝΩΜΗ ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΣ ΠΩΣ ΔΕΝ ΤΟΚΑΝΑ ΠΙΟ ΝΩΡΙΣ. Ο ΜΠΙΛΛ ΗΤΑΝ ΚΑΛΟ ΠΑΙΔΙ ΑΛΛΑ ΗΤΑΝ ΝΕΟΦΕΡΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΕΚΑΝΕ ΜΕΡΙΚΑ ΛΑΘΗ, ΠΡΟΠΑΝΤΩΝ ΕΙΣ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΔΙΑ ΤΟΝ ΚΙΜΩΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ΔΙΑ ΑΥΤΟΝ. Η ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ΔΙΑ ΤΟΝ ΚΙΜΩΝΑ ΗΤΑΝ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΘΕΡΜΗ ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ
ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΦΟΒΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΩ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΕΙΣ ΑΥΤΟΝ ΚΑΙ ΟΛΗ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΑΜΟΝΙΤΣΑ ΔΙΑ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΘΥΣΙΕΣ ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΑΠΟ ΑΓΓΛΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΥΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΖΟΡΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ. ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΙΜΩΝ ΖΗΤΩ ΣΥΓΓΝΩΜΗ ΠΩΣ ΑΡΓΗΣΑ ΝΑ ΠΩ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΚΑΙ ΣΤΕΛΝΩ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ.
ΝΑ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΗΦΟΓΙΑΝΝΗ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΤΡΟΜΗΤΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑ ΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΣΤΗ ΜΑΝΔΡΑ ΣΑΝ ΑΗΤΟΦΩΛΙΑ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ.
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΝΑ ΜΟΥ ΣΤΕΙΛΕΙΣ ΤΗΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΙΜΩΝ. ΘΕΛΩ ΝΑ ΤΟΥ ΣΤΕΙΛΩ ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΠΙΛΛ ΠΟΥ ΕΚΑΝΑ ΜΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΟΛΑ ΑΥΤΑ.
ΣΤΕΛΝΩ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΠΑΛΑΙΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ.
ΜΙΧΑΛΗΣ
ΠΑΤΡΙΚ ΛΗ ΦΕΡΜΟΡ».
Ακολουθούν δύο αποσπάσματα αφηγήσεων του Κίμωνα Ζωγραφάκη τον Ιούλιο του 2003 που δόθηκαν στο εξοχικό του στις Γούβες. Το πρώτο απόσπασμα αφορά την πορεία των απαγωγέων από τον όρμο Χούσακα ως την ορεινή Κασταμονίτσα. Στο δεύτερο απόσπασμα, ο Κίμωνας Ζωγραφάκης περιγράφει τη γνωριμία του με τον Αρχηγό της Εθνικής Οργάνωσης Δολιοφθοράς Πληροφοριών Μιχάλη Ακουμιανάκη.
Πρώτο απόσπασμα: «…το βράδυ της 5-4-44 φορτώσαμε πάλι τα πράγματα στα ίδια μουλάρια, και με οδηγό εμένα αναχωρήσαμε για την Κασταμονίτσα.
Περάσαμε κοντά από τα χωριά Λαγούτα – Βακιώτες – Κασάνους – Αυλή – την επικίνδυνη διασταύρωση στον μύλο του Γαζέπη, το Νιπιδητό, το Γεράκι, τη Μαθιά, το Αμαριανό και ξημερώματα φτάσαμε στην Κασταμονίτσα και καταλύσαμε στο σπίτι της οικογένειας του Γεωργίου Ζωγραφάκη ή Ξηρούχη, πατέρα μου.
Στο ανώγειο του σπιτιού έμειναν οι Πάτρικ Λη Φέρμορ, Στάνλεϋ Μος, Μανόλης Πατεράκης, Γιώργης Τυράκης, Αντώνης Παπαλεωνίδας και Γρηγόρης Χναράκης. Στην Κασταμονίτσα ειδοποιημένος πήγε και ο Μιχαήλ (Μίκης) Ακουμιανάκης και την 8-4-1944 ο Πάτρικ-Λη-Φέρμορ και ο Ακουμιανάκης αναχώρησαν για το Ηράκλειο, να συναντηθούν και με άλλους αγωνιστές και να καταρτίσουν το σχέδιο της επικίνδυνης επιχείρησης.
Στην Κασταμονίτσα στο ανώγειο δωμάτιο μείναμε ως τη Μεγάλη Παρασκευή (14-4-1944). Τη Μεγάλη Παρασκευή πήγαμε στη μάντρα του Σηφογιάννη στην ορεινή τοποθεσία Καλόγερος και την επομένη επιστρέψαμε στην Κασταμονίτσα. Πάσχα (16-4-1944) κάναμε στο σπίτι του πατέρα μου αλλά την ίδια μέρα αναχωρήσαμε και πάλι όλοι για τη μάντρα του Σηφογιάννη. Εκεί ειδοποιημένοι έφτασαν και οι Αντώνης Ζωϊδάκης, Νίκος Κόμης και ο οπλαρχηγός Αναστάσιος Μπουρτζαλής με την ομάδα του.
Στη μάντρα του Σηφογιάννη γιορτάσαμε την Ανάσταση του Θεανθρώπου, ψήσαμε και φάγαμε αρνί, ήπιαμε κρασί, βγάλαμε πολλές φωτογραφίες και ευχόμαστε ο ένας στον άλλο καλή επιτυχία στη σχεδιαζόμενη επιχείρηση την οποία οι πολλοί δε γνώριζαν επακριβώς. Τις πρώτες νυχτερινές ώρες της 21-4-1944 κινήσαμε από τη μάντρα του Σηφογιάννη σε τρία τμήματα για την πραγματοποίηση της αποστολής μας…»ª.
Δεύτερο απόσπασμα: «…γνωρίστηκα με τον Μιχάλη Ακουμιανάκη στις 5 Ιανουαρίου 1944, είχα πριν ένα μήνα επιστρέψει από το Κάιρο στην Κασταμονίτσα, στο σπίτι που μέναμε οικογενειακώς εκείνη την εποχή. Την προηγούμενη μέρα είχαμε έρθει μαζί με τον Τομ Ταμπάμπιν, τον δάσκαλο Χάρη Σαριδάκη από το Ρέθυμνο, τον Μιχάλη Ακουμιανάκη και εμένα.
Μετά από δυο μέρες αναχωρήσαμε και οι τέσσερις για τον ασύρματο που βρισκόταν στη θέση Καθαρό Λασιθίου, στον οποίο θα αναλάμβανα υπηρεσία. Κατόπιν πήγαμε στη Μονή Κρεμαστών στη Νεάπολη. Συναντηθήκαμε ξανά στις 8 Απριλίου 1944 στο σπίτι μας στην Κασταμονίτσα. Έμεναν τότε στο ανώγειο του σπιτιού ο Λη Φέρμορ, ο Μος, ο Μανόλης Πατεράκης, ο Γιώργης ο Τυράκης, ο Αντώνης ο Παπαλεωνίδας, ο Γρηγόρης ο Χναράκης και ο Ακουμιανάκης.
Παρά λίγο μάλιστα να μας συλλάβουν οι Γερμανοί μέσα στο σπίτι μας. Πέντε Γερμανοί έσπρωξαν την πόρτα του ισογείου και μπήκαν μέσα. Η μητέρα και οι αδερφές μου τα έχασαν και έβαλαν τις φωνές. Ο Λη Φέρμορ πρότεινε να πηδήξομε από τα παράθυρα και ν’αρχίσομε τη μάχη. Αμέσως επεμβαίνω, τους λέω να μην κουνηθούνε, κατεβαίνω, καλημερίζω τους Γερμανούς, τους βάζω να καθίσουν σε βαρέλια γεμάτα από τους δυναμίτες που είχαμε παραλάβει την προηγούμενη μέρα και τους προσφέρω για φαγητό πέντε αυγά και ένα μπουκάλι κρασί. Οι Γερμανοί αφού έφαγαν τα τηγανητά αυγά και ήπιαν το κρασί, έφυγαν…».
Μια μαντινάδα που άρεσε στον Κίμωνα Ζωγραφάκη και στον φίλο του Πάτρικ Λη Φέρμορ ή Φιλεντέμ να την τραγουδούν όταν πίνανε κρασί, είναι η παρακάτω:
Τσι κρητικούς αφορδακούς, οι Γερμανοί δε θένε,
γιατί αυτοί τα κάνανε, τα μάθια ντως και κλαίνε.
Με τη λέξη αφορδακοί, δηλαδή βάτραχοι στα κρητικά, οι δυο φίλοι αναφέρονται στους αντάρτες.
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού Πεδιάδος