Ο Εύελπις Νικόλαος Σπυρόπουλος (1921-2009)   και η Μάχη της Κρήτης
Το μνημείο πεσόντων στης Σχολής Ευελπίδων στο Κολυμπάρι Χανίων. «Πατέρας» του επιγράμματος του μνημείου «ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΝΤΕΣ ΕΥΕΛΠΙΔEΣ ΑΓΩΝΑ ΤΟΝ ΚΑΛΟΝ ΗΓΩΝΙΣΑΝΤΟ ΤΗΔΕ» που κατασκευάστηκε το 1971, ήταν ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Σπυρόπουλος.

Το σχολικό έτος 2001-2002, οι μαθητές του τμήματος Γ1 του Γυμνασίου Κολυμβαρίου, με την καθοδήγηση της καθηγήτριάς τους Κ. Κουφογιαννάκη, υλοποίησαν εργασία 16 σελίδων με τίτλο: «Η μάχη της Κρήτης και η αντίσταση μέσα από τα μνημεία της περιοχής μας».

Στην εργασία τους, η πρώτη ομάδα των μαθητών (Γουβεράκη Αντωνία, Καλατζάκης Μιχάλης, Κατσανεβάκη Βαγγελιώ, Κνιθάκης Γιώργος, Κουδουμνάκης Μανόλης και Λεμενιτάκης Νίκος) μελέτησαν και παρουσίασαν το μνημείο των Ευελπίδων.

Γράφουν οι μαθητές:

«Βρισκόμαστε στο Κολυμπάρι, μόλις 1500 μέτρα από την Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης. Ανεβαίνομε ένα θεαματικό λοφίσκο, νοτιοδυτικά της μονής Γωνιάς, στη χερσόνησο Ροδωπού, όπου σε μία βραχώδη περιοχή πάνω απ’ τη θάλασσα, βρίσκεται το μνημείο των πεσόντων Ευελπίδων, για να μας θυμίζει τη Σχολή Ευελπίδων η οποία με την ανδρεία και τη γενναιότητά της έπαιξε σημαντικό ρόλο στη Μάχη της Κρήτης.

Κατασκευασμένο τον Μάιο του 1971, με μια μεγάλη πλατεία μπροστά του ορθώνεται στο πιο ψηλό σημείο του χώρου, ένα “μπαλκόνι” στο εξαίσιο κρητικό τοπίο που το συνθέτουν τα Λευκά Όρη από τη μια και το απέραντο γαλάζιο από την άλλη. Είναι κατασκευασμένο από τσιμέντο και μάρμαρο, καλοφτιαγμένο στην όλη αρχιτεκτονική του.

Ένα μικρό υπερυψωμένο πεζούλι πετρόκτιστο, με τέσσερα σκαλοπάτια στη μέση της κύριας πλευράς, με πέτρινες ψηφίδες στο πλακόστρωτο. Ακολουθεί ο κύριος χώρος με τέσσερα σκαλοπάτια, ένα μεγάλο πλατύσκαλο κι έπειτα άλλα τέσσερα σκαλοπάτια και η πλατεία των τελετών με μεγάλα κομμάτια τσιμέντου στο δάπεδο, το καθαυτό μνημείο.

Μια ορθογώνια τσιμεντένια πλάκα επενδυμένη με λευκό μάρμαρο (περίπου 5μ. πλάτος επί 2μ. ύψος) πάνω στην οποία βρίσκεται αριστερά ένας σταυρός και κάτω απ’ αυτόν η επιγραφή:

“ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΝΤΕΣ ΕΥΕΛΠΙΔΕΣ ΑΓΩΝΑ ΤΟΝ ΚΑΛΟΝ ΗΓΩΝΙΣΑΝΤΟ ΤΗΔΕ”

Επίσης δεξιά, πάνω στη μαρμάρινη πλάκα του μνημείου βρίσκεται τοποθετημένη μια χάλκινη ασπίδα. Δίπλα και αριστερά της πλάκας ένας μαρμάρινος κύβος έχει χαραγμένα τα ονόματα 9 Ευέλπιδων που θυσιάστηκαν για τη Μάχη της Κρήτης. Από την άλλη πλευρά της ασπίδας υπάρχει ένας χάλκινος βωμός, που χρησιμεύει για τη φλόγα και το θυμίαμα την ώρα των τελετών. Δεξιά και αριστερά βρίσκονται ιστοί σημαιών ενώ πεύκα και αθάνατοι περιβάλλουν το χώρο.

Στις 28 Οκτωβρίου 1940, οι Ευέλπιδες συντάχθηκαν με ενθουσιασμό και ζητωκραυγές στη Μονάδα Στρατού εκστρατείας ως ανθυπολοχαγοί, πρόθυμοι να δώσουν τη ζωή τους και να πολεμήσουν για να υπερασπιστούν τα ιδανικά τους και την πατρίδα τους.

Εκπαιδευμένοι αξιωματικοί, δόκιμοι ανθυπολοχαγοί, πρωτοετείς Ευέλπιδες κυριεύτηκαν από τη φλόγα της τίμιας μάχης, με μοναδικό σκοπό την προσφορά με τη συμμετοχή τους στον αγώνα των Ελλήνων για την πατρίδα.

Οι νίκες του Ελληνικού Στρατού έρχονταν η μια πίσω απ’ την άλλη: ο Μοράβας, το Ιβάν, η Κορυτσά, το Αργυρόκαστρο, η Κλεισούρα. Στις 23 Απριλίου 1941 οι Ευέλπιδες πληροφορήθηκαν από τον Διοικητή της Σχολής Καμαρινό Ευστάθιο, την τροπή των συνεχόμενων νικών των Ελλήνων. Τώρα, η Αθήνα κινδύνευε από την άμεση εισβολή των Γερμανών.

Οι Ευέλπιδες ανέλαβαν στρατιωτικά καθήκοντα στην Αθήνα. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και η κυβέρνηση έφτασαν στην Κρήτη για να συνεχιστεί ο αγώνας εκεί . Η άμυνα των Ευέλπιδων ενάντια στους Γερμανούς δε κράτησε. Έτσι, οι 300 Ευέλπιδες και οι εκπαιδευμένοι αξιωματικοί ακολούθησαν τους άλλους Έλληνες στην Κρήτη.

Αφού πρώτα παρέλαβαν τη σημαία της Σχολής και τα όπλα τους και αφού πέρασαν από πολλές δυσκολίες, οι Ευέλπιδες έφτασαν με πλοίο στην περιοχή των Χανίων στις 28 Απριλίου 1941. Εκεί, συνέχισαν τις εντατικές εκπαιδεύσεις και εξετάσεις τους και για ένα περίπου μήνα και ενώ ήταν έτοιμοι να αναχωρήσουν για τη Μονάδα δέχτηκαν τη Γερμανική επίθεση. Το στρατόπεδο της Σχολής που βρισκόταν στο Κολυμβάρι Χανίων βρέθηκε κυκλωμένο από Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.

Την 1η μέρα της επίθεσης των Γερμανών οι Ευέλπιδες που μάχονταν ενωμένοι προκάλεσαν μεγάλες απώλειες στους εχθρούς. Τελικά, αφού έσπασαν τον κλοιό των εχθρών εγκαταστάθηκαν στη διάβαση Κισσάμου και την έφραξαν για να μην περάσουν οι Γερμανοί. Την ίδια μέρα, ένας Ευέλπιδας, ο Πέτρος Κωστόπουλος κατέβασε τη Χιτλερική σημαία και σκότωσε 4 Γερμανούς που προσπάθησαν να τη ξαναυψώσουν.

Ο ίδιος αργότερα στη προσπάθειά του να διαφύγει από Τουρκία για Μέση Ανατολή, συλλήφθηκε από τους Γερμανούς και εκτελέστηκε στη Μυτιλήνη το 1942. Οι απώλειες την πρώτη μέρα της γερμανικής επίθεσης ήταν 5 νεκροί.

Επειδή η παραμονή της Σχολής στη χερσόνησο θα κατέληγε σε έλλειψη πυρομαχικών και ή θα εξοντώνονταν ή θα αιχμαλωτίζονταν στον περιορισμένο χώρο της χερσονήσου, η διοίκηση της Χερσονήσου αποφάσισε να καλύψει στο σκοτάδι τα τμήματα και να κινηθούν προς νότο διαφεύγοντας το Γερμανικό κλοιό.

Στις 2.00 η ώρα υπό την οδηγία της δύναμης χωροφυλακής Κολυμβαρίου και των χωρικών της περιοχής, οι μαθητές της Σχολής παρέκαμψαν τις γερμανικές θέσεις και κινήθηκαν από τους γκρεμούς και έφτασαν στις 6.00 η ώρα στις 21-5-1941 στα Δελιανά όπου εγκαταστάθηκαν μία μέρα για άμυνα.

Τη 2η μέρα της επίθεσης, οι μαχόμενοι Ευέλπιδες κατευθύνθηκαν προς τα Λευκά Όρη και τα Σφακιά και ενώ ήταν αδύνατον να διαφύγουν προς την Αίγυπτο, διαλύθηκαν ύστερα από εντολή του διοικητή, Αντισυνταγματάρχη Κίτσου Λουκά. Καθώς ήταν κρυμμένοι ανάμεσα στους Κρητικούς, άλλοι προσπάθησαν να διαφύγουν προς Μέση Ανατολή και άλλοι για την ηπειρωτική Ελλάδα.

Η Σχολή των Ευελπίδων χωρίς συγκρότηση και εφόδια που έλειπαν τις δύσκολες εκείνες μέρες, κινούμενη περισσότερο από το πατριωτικό της φρόνημα, έδωσε τη δική της μάχη και μόνο γι αυτό είναι άξια τιμής και επαίνου».

Ο Εύελπις Νικόλαος Σπυρόπουλος που μετείχε στη Μάχη της Κρήτης. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας αναγράφεται: «Στους γονείς μου και στ’αδέλφια μου χαρισμένη από τη ζωή μου ως Ευέλπιδος. 18 Μαρτίου 1941». (πηγή: Δημήτριος Νικολάου Σπυρόπουλος)

Ο Νικόλαος Δημητρίου Σπυρόπουλος γεννήθηκε το έτος 1921 στην Ελευθερούπολη Καβάλας. Πήρε μέρος στη Μάχη της Κρήτης με τους συμμαθητές του της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων. Διακόσιοι ογδόντα περίπου μαθητές της Σχολής, στις 23 Απριλίου 1941, αποφάσισαν να αναχωρήσουν για την Κρήτη ένα μήνα πριν την έναρξη της επιχείρησης «Ερμής», των Γερμανών αλεξιπτωτιστών. Στις 29 Απριλίου 1941 έφτασαν στο Κολυμπάρι Χανίων και εγκαταστάθηκαν στη Μονή Γωνιάς.

Ο Νικόλαος Σπυρόπουλος αιχμάλωτος των Γερμανών μετά τη Μάχη της Κρήτης. Πιάστηκε στο χωριό Κομητάδες Σφακίων στις 31 Μαΐου 1941 και απελευθερώθηκε τρεις μήνες αργότερα, στις 31 Αυγούστου 1941. (πηγή: Δημήτριος Νικολάου Σπυρόπουλος)

Οι γενναίοι Ευέλπιδες πολέμησαν την πρώτη ημέρα της Μάχης στο Κολυμπάρι και τη δεύτερη ημέρα στο χωριό Δελιανά Χανίων. Από τις μάχες με τους αλεξιπτωτιστές, έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα εννέα Ευέλπιδες, οι: Κατσουλάκος Δημήτριος, Κούτσιας Δημήτριος, Καραμπάτης Ιωάννης, Μόραλης Γεώργιος, Πιπέρης Μιχαήλ, Παπαγεωργίου Αντώνιος, Παπαπαναγιώτου Ιωάννης, Ιατρούλης Νικόλαος και Κουβελίδης Γεώργιος.

Στη συνέχεια, από το χωριό Δελιανά των Χανίων, οι άντρες της Σχολής Ευελπίδων κατευθύνθηκαν προς τα παράλια των Σφακίων για να αναχωρήσουν στη Μέση Ανατολή.

Τριάντα χρόνια μετά τη Μάχη της Κρήτης, το 1971, αξιωματικοί του Ελληνικού Στρατού της τάξης του 1943 έφτασαν και πάλι στην Κρήτη για να εγκαινιάσουν το μνημείο πεσόντων Ευελπίδων στη Μονή Γωνιάς. Ήταν οι ίδιοι που ως μαθητές της Σχολής πήραν μέρος στη Μάχη.

Αναχώρηση του Εύελπι Νικολάου Σπυρόπουλου για την Κρήτη, έναν μήνα πριν τη μεγάλη μάχη, στις 23 Απριλίου 1941. (πηγή: Δημήτριος Νικολάου Σπυρόπουλος)

Ο Νικόλαος Σπυρόπουλος με τον βαθμό του Συνταγματάρχη πλέον, μαζί με άλλους συναδέλφους του αξιωματικούς παρευρέθησαν και στη Μονή Γωνιάς σε μια σεμνή τελετή ευχαριστιών προς την Παναγία, που τους φιλοξένησε τις ημέρες της Μάχης της Κρήτης.

Το εξώφυλλο λευκώματος που δεν κυκλοφόρησε ποτέ στο εμπόριο, αλλά μοιράστηκε σε στρατιωτικούς που παρέστησαν το 1971 στη θεμελίωση του Ηρώου των Ευελπίδων στο Κολυμπάρι Χανίων. Το λεύκωμα παρέδωσε ο γιος του Νικολάου Σπυρόπουλου, Δημήτριος, στο Μουσείο της ΣΣΕ το 2021. (πηγή: Δημήτριος Νικολάου Σπυρόπουλος)

Την ήμερα των εγκαινίων, ένα λεύκωμα που δεν κυκλοφόρησε ποτέ στο εμπόριο, μοιράστηκε σε στρατιωτικούς που παρέστησαν το 1971 στη θεμελίωση του Ηρώου των Ευελπίδων στο Κολυμπάρι Χανίων.

Το λεύκωμα παρέδωσε ο γιος του Νικολάου Σπυρόπουλου, Δημήτριος, στο Μουσείο της ΣΣΕ το 2021. Από το λεύκωμα αυτό διαβάζουμε τον λόγο που εκφώνησε στη Μονή Γωνιάς το 1971 ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Σπυρόπουλος, «…ως έκφραση ευχαριστιών προς την Υπέρμαχον του Έθνους Στρατηγόν που τόσο φιλόστοργα τους φιλοξένησε 30 χρόνια πριν…».

Παραδίδοντας μία επιταγή 20.000 δραχμών στον Ηγούμενο της Μονής, ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Σπυρόπουλος ανέφερε:

«Κυρίαι και κύριοι
Η χθεσινοβραδυνή καθυστέρησις του ατμοπλοίου επέβαλε και επέφερε σχετικήν αλλαγήν εις τας προγραμματισθείσας εκδηλώσεις. Ούτω προκειμένου να τηρηθή επακριβώς το πρόγραμμα των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου, αι εκδηλώσεις εις το Σχολείον ΚΟΛΥΜΠΑΡΙΟΥ και εις την μονήν ΓΩΝΙΑΣ περιωρίσθησαν χρονικώς; Και θα λάβουν χώραν συγχρόνως και παραλλήλως.

Οι ημίσεις των επισκεπτών ευρίσκονται ήδη αυτήν την στιγμήν εις το Σχολείον δια μικράν τελετήν καθ’ην θα δοθούν δώρα προς το Σχολείον.

Εμείς ευρισκόμεθα εις την Μονήν ΓΩΝΙΑΣ. Προ 30 ακριβώς ετών η Σχολή Ευελπίδων αναχωρήσασα δι’ επαναστάσεως εξ Αθηνών προσωρμίζετο εις τον αμμώδη αιγιαλόν ολίγον ανατολικώτερον του χωρίου, κατόπιν περιπετειώδους πλου.

Οι Ευέλπιδες ταλαιπωρημένοι, άυπνοι, σχεδόν νηστικοί αλλά με ακμαίον το φρόνημα, πατούσαν το χώμα της ηρωικής Κρήτης εκδηλούντες την απόφασίν των να υπερασπισθούν το τελευταίον οχυρόν του Έθνους.

Όταν έφθασαν εδώ, 20 περίπου ημέρες προ της μεγάλης μάχης, ήσαν το μόνον ωργανωμένον Ελληνικόν στρατιωτικόν τμήμα που υπήρχε εις την νήσον. Και διετάχθησαν να παραμείνουν εδώ εις την περιοχήν που απεβιβάσθησαν με αποστολήν αμύνης κατά ενδεχομένης αποβάσεως του εχθρού.

Η Σχολή έφθασεν εις την περιοχήν του Μοναστηρίου το μόνον κατάλληλον μέρος δια καταυλισμόν και κατηυλίσθη εις την περιοχήν της.

Η Παναγία ως φιλόστοργος μήτηρ, εσκέπασε τους νεοσσούς που επέταξαν από την Ελλάδα και ήλθαν εδώ.

Μας έδωσε το νερό της που ακόμη τρέχει το ίδιο έξω από την πόρτα του Μοναστηρίου. Μας έδωσε τα κελιά της, την αυλήν της, την ζεστήν φιλοξενίαν της. Κάθε διευκόλυνσιν. Μας έδωσε την Χάρη της. Εδώ στο ίδιο μέρος που πατούμεν τώρα είχε εγκατασταθή η Διοίκησις της Σχολής, πιο πέρα η Διαχείρησις, ο εφοδιασμός, οι αποθήκες.

Λίγο πιο πάνω μέσα στις αμυγδαλιές οι Ευέλπιδες στήσαμε τις μικρές σκηνές μας. Όλα ήταν όπως είναι σήμερα.

Η μάχη που άγρια και ανηλεής εξέσπασε την 20η Μαΐου μας βρήκε εδώ.

Και τώρα ύστερα από 30 ακριβώς χρόνια οι τότε Ευέλπιδες ερχόμαστε εδώ στα ίδια μέρη προσκυνηταί ευλαβείς. Η ψυχή μας, ευγνωμονεί τον Θεόν και την Παναγία που μας καταξίωσε να επιζήσωμεν περνώντας τόσους κινδύνους και να έλθωμεν εδώ υγιείς με τις οικογένειές μας, Συνταγματάρχαι πλέον οι πιο πολλοί.

Πολίται με δικές τους δουλειές άλλοι και άλλοι με διακεκριμένες θέσεις. Και ο ερχομός μας εδώ αυτόν τον σκοπόν είχε. Να ευχαριστήσωμεν τον Θεόν που μας έχει εν ζωή και υγιείς.

Να τιμήσωμεν τους ηρωικούς νεκρούς και να ξαναζήσωμεν τις στιγμές εκείνες. Όλα αυτά μικρή προσφορά της ψυχής μας για τα όσα μας καταξίωσεν ο Θεός. Ως συμβολικήν εκδήλωσιν ευχαριστιών προς την Χάρην Της που τόσο φιλόστοργα μας επροστάτευσεν και προς την Μονήν που τόσο θερμά μας εφιλοξένησε 30 χρόνια πριν, η Τάξις μας απεφάσισε να προσφέρη εις την εκκλησίαν δύο πολυελαίους.

Την επιταγήν εξ 20.000 δραχμών της αξίας των, εγχειρίζω εις τον πανοσιώτατον ηγούμενον που σημειωτέον την εποχήν εκείνην ήτο απλούς μοναχός εις την ιδίαν αυτήν Μονήν. Αυτοί οι δύο πολυέλαιοι θα μιλούν στους προσκυνητάς για την ιστορία των Ευελπίδων που ξεκίνησαν από την Αθήνα και ήλθαν εδώ να υπερασπίσουν το τελευταίον αυτό έρεισμα της Πατρίδος μας.

Εύχομαι πάντα η Χάρη της να μας σκέπη όλους και να μας καταξιώνη να ζούμε τέτοιες χαρές σαν τη σημερινή».

Στις 20 Μαΐου 1941, όταν ξεκίνησε η Μάχη της Κρήτης, οι αξιωματικοί που υπηρετούσαν στη Σχολή Ευελπίδων και βρίσκονταν με τους Ευέλπιδες στο Κολυμπάρι ήταν:

Κίτσος Λουκάς, Αντισυνταγματάρχης Πεζικού – Διοικητής.
Ρογκάκος Αθανάσιος, Λοχαγός Πεζικού, Υποδιοικητής και Διευθυντής Σπουδών Τάγματος.Δανίκας Θεμιστοκλής, Λοχαγός Πεζικού, Επόπτης Οικονομικών Υπηρεσιών.

Τσεπαπαδάκης Χαρίλαος, Υπολοχαγός Πεζικού, Βοηθός Διευθυντή Σπουδών.

Φατσέας Παναγιώτης, Υπίατρος, Ιατρός Τάγματος
Κουμανδράκης Αντώνιος, Ανθυπολοχαγός, Ταμίας και Διαχειριστής.

Κακαβούνης Αθανάσιος, Έφεδρος Ανθυπολοχαγός, Υπασπιστής.

Λυγιδάκης Νικόλαος, Υπολοχαγός, Καθηγητής.

Ευθυμιόπουλος Ηλίας, Υπολοχαγός Πεζικού, Διοικητής 1ου Λόχου.

Παπαθανασίου Αχιλλέας, Ανθυπολοχαγός, 1η Διμοιρία.

Μπαϊρακτάρης Βασίλειος, Ανθυπολοχαγός, 2η Διμοιρία.

Πρασσάς Κωνσταντίνος, Ανθυπολοχαγός, 3η Διμοιρία.

Κωνσταντόπουλος Δημήτριος, Υπολοχαγός, Διοικητής 2ου Λόχου.

Γεροντίκος Σπυρίδωνας, Ανθυπολοχαγός, 1η Διμοιρία.

Τσιριμώκος Κωνσταντίνος, Ανθυπολοχαγός, 2η Διμοιρία.

Πανταζόπουλος Γεώργιος, Ανθυπολοχαγός, 3η Διμοιρία.

Μανωλόπουλος, Ανθυπολοχαγός, Στοιχείο Πολυβόλου.

Σε ένθετο του λευκώματος που μοιράστηκε στα εγκαίνια του ηρώου στο Κολυμπάρι και είχε τίτλο: «1941 – 1971. Από την τελετήν αποκαλυπτηρίων του μνημείου πεσόντων κατά τη Μάχην της Κρήτης Ευελπίδων» διαβάζουμε για την πορεία της Σχολής από 23 Απριλίου ως 28 Μαΐου 1941 τα παρακάτω:

  • «23-4-1941: Λήψις τελικής αποφάσεως δι’ αναχώρισιν εις Κρήτην. Επίταξις οχημάτων.
  • 24-4-1941: Ώρα 2.30 – 3.00, αναχώρησις της Σχολής δια Κόρινθον.
  • 24-4-1941: Άφιξις εις Χιλιομόδιον – Νεμέα. Βομβαρδισμός – πολυβολισμός υπό γερμανικής αεροπορίας. Αναχώρησις δια Τρίπολιν.
  • 25-4-1941: Άφιξις εις Τρίπολιν.
  • 26-4-1941: Άφιξις εις Ταραψά – φαγητόν. Άφιξις εις Γύθειον. Επιβίβασις εις δύο π/κ δια Κύθηρα.
  • 27-4-1941: Άφιξις του μεγαλυτέρου π/κ εις Κύθηρα. Άφιξις, βομβαρδισμός, βύθισις μικροτέρου π/κ εις Πλύτρα και εν συνεχεία επιβίβασις εις λέμβον και αναχώρησις εκ νέου δια Κύθηρα.
  • 28-4-1941: Άφιξις εις Κύθηρα (εκ Πλύτρων) της υπολοίπου δυνάμεως. Αναχώρησις τας βραδυνάς ώρας εκ Κυθήρων και των δύο π/κ.
  • 29-4-1941: Άφιξις τας πρωινάς ώρας εις Κολυμπάριον Χανίων. Εγκατάστασις Σχολής εις Μονήν Γωνιάς.
  • 2-5-1941: Άφιξις εις Σχολήν Αντ/ρχου Κίτσου και ετέρων αξιωματικών δι’ επάνδρωσίν της.
  • 20-5-1941: Επίθεσις αλεξιπτωτιστών. Μάχη εναντίον αλεξιπτωτιστών. Ώρα 20.00 αναχώρησις δια Δελιανά.
  • 21-5-1941: Πρωιναί ώραι: Άφιξις εις Δελιανά. Εξόντωσις Γερμανών μοτοσυκλετιστών. Απόγευμα: Πολυβολισμός υπό γερμανικής αεροπορίας. ΄Ώρα 20.00: Αναχώρησις.
  • 22-5-1941: Ώρα 8.00: Άφιξις εις Σέμπρωνα. Ολίγον μεσημβρινόν συσσίτιον. Ώρα 20.00: Αναχώρησις.
  • 23-5-1941: Άφιξις εις Χωστήν. Ώρα 20.00: Αναχώρησις.
  • 24-5-1941: Ώρα 05.00: Άφιξις εις Λάκκους. Εσπεριναί ώραι: Αναχώρησις.
  • 25-5-1941: Ώρα 3.00: Άφιξις εις Θέρισον. Διανομή ολίγου τυρού. Εσπεριναί ώραι: Αναχώρησις.
  • 26-5-1941: Ώρα 02.00: Άφιξις εις Δρακώνα. Συσσίτιον: ζωμός κρέατος και 1 οκά ψωμί ανά διμοιρία. Πολυβολισμός υπό γερμανικής αεροπορίας άνευ θυμάτων. Ώρα 20.00: Αναχώρησις.
    27-5-1941: 05.00: Άφιξις εις Ραμνή. Εσπεριναί ώραι: Αναχώρησις.
  • 28-5-1941: 01.00: Άφιξις εις Εμπρόσνερον. Πρωιναί ώραι: Διάλυσις της Σχολής υπό Διοικητού «τους ζυγούς λύσατε – Μαρς».
  • Αναχώρησις των Ευελπίδων καθ’ομάδας ή μεμονωμένως προς Σφακιά με πρόθεσιν όπως επιβιβαζόμενοι πλοίων, συνεχίσωσι και εκτός Ελλάδος (εις Αίγυπτον) τον αγώνα».

Να σημειώσουμε ότι το Λεύκωμα επιμελήθηκαν αξιωματικοί του Στρατού που πήραν μέρος στη Μάχη της Κρήτης ως μαθητές της ΣΣΕ (μεταξύ τους και ο Νικόλαος Σπυρόπουλος), αλλά και συμμαθητές τους που δεν συνέχισαν στον στρατό. Ψυχή του λευκώματος, όπως μας ανέφερε ο γιος του Νικολάου Σπυρόπουλου, Δημήτρης, ήταν ο Συνταγματάρχης Κωνσταντίνος Μοσχονάκης του Εμμανουήλ από την Κρήτη.

Γεώργιος Α. Καλογεράκης
Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου