Ο Κωνσταντίνος Πολιτάκης του Γεωργίου και της Ροδαμνιάς, γεννήθηκε στην Κασταμονίτσα Ηρακλείου το έτος 1890. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους 1912-13 ως εθελοντής με δική του ομάδα. Ο Κωνσταντίνος Πολιτάκης ήταν προσωπικός φίλος του Τζων Πεντλέμπουρυ.
Στην πτώση των αλεξιπτωτιστών για την κατάληψη της Κρήτης τον Μάιο του 1941, ήταν 51 ετών. Χωρίς να διστάσει, κατόπιν συνεννοήσεως με τους αξιωματικούς Μηλιαρά, Παπαθανασόπουλο, Λιναρδάκη και Κασιμάτη, σχηματίζει δική του ομάδα και παίρνει μέρος στη Μάχη της Κρήτης στην πόλη του Ηρακλείου. Αναγνωρίστηκε Οπλαρχηγός και συμμετείχε ως αγωνιστής στην Εθνική Αντίσταση Κρήτης τα χρόνια της υποδούλωσης 1941-1945. Ο Κωνσταντίνος Γεωργίου Πολιτάκης πέθανε και τάφηκε στο Ηράκλειο, στις 11 Σεπτεμβρίου 1955 σε ηλικία 65 ετών. Συνέταξε και κατέθεσε Έκθεση (ΕΚΘΕΣΙΣ από την μάχην της Κρήτης) στο Γ.Ε.Σ. δεκατεσσάρων σελίδων, γραμμένη σε γραφομηχανή της εποχής.
Ως ημερομηνία θανάτου του Τζων Πεντλέμπουρυ, ο Κωνσταντίνος Πολιτάκης αναφέρει στην Έκθεσή του την Τρίτη 20η Μαΐου 1941, πρώτη ημέρα της Μάχης της Κρήτης. Από την ανέκδοτη Έκθεση του Κωνσταντίνου Πολιτάκη για τη Μάχη της Κρήτης, ακολουθεί το παρακάτω απόσπασμα (σελίδα 1 ως 8 της Έκθεσής του).
“Η μικρά αλλ’ ηρωική Ελλάς εδέχθη εξαφνικήν και προμελετημένην επίθεσιν από την Μεγάλην Αυτοκρατορίαν του Μουσολίνι την 28ην Οκτωβρίου του 1940.
Η αντίστασις των Ελλήνων μαχητών μετεβλήθη συντόμως εις θυελλώδη επίθεσιν. Ούτω εδημιουργήθη η σύγχρονος Ελληνική δόξα εις τα υψηλά βουνά της Αλβανίας και υπήρξεν η πρώτη συμμαχική Νίκη, εις τον αγώνα δια την Ελευθερίαν του ανθρώπου. Η ηρωική Ελληνική αντίστασις είχεν ηθικά ψυχολογικά αποτελέσματα άτινα απετέλεσαν την πρώτην αποφασιστικήν και αποτελεσματικήν στροφήν υπέρ της Συμμαχικής Νίκης λόγω των συνεπειών της.
Η ηρωική αύτη αντίστασις επί ένα εξάμηνον, ηνάγκασε τον Χίτλερ να παρέμβη τον Απρίλιον του 1941. Η παρέμβασις της Γερμανίας δεν έγινε δια να σώση την χαμένην τιμήν της συμμάχου της Ιταλίας, αλλά δια να εκκαθαρίση την Βαλκανικήν, διότι η Ελληνική αντίστασις της ανέτρεπε όλα της τα σχέδια. Έπειτα από αυτάς τας συνθήκας και μετά ηρωικόν αλλ’ άνισον αγώνα ευρέθη η Ελλάς υποδουλωμένη στρατιωτικώς το τέλος του Απριλίου 1941.
Ο Βασιλεύς Γεώργιος μετά του τότε Πρωθυπουργού κ. Εμμανουήλ Τσουδερού και των Επιτελείων φθάνουν με τον Αβέρωφ εις την αδούλωτην ακόμη Κρήτην δια να καταρτίσουν την άμυναν της Μεγαλοννήσου, ίνα συνεχισθή εν Κρήτη ο αγών, συναισθανόμενοι ότι, ήττα της συμμάχου Αγγλίας σημαίνει πλέον και αφανισμόν της Ελλάδος.
Καθ’ όλην την Νήσον επικρατεί μέγας αναβρασμός και μεγάλη σύγχυσις. Αι αεροπορικαί επιδρομαί των Γερμανών καθ’ ημέραν και αυξάνουν εις έντασιν. Αναμένεται από ημέρας εις ημέραν πτώσις Αλεξιπτωτιστών. Εν τω μεταξύ αποβιβάζονται εις διάφορα παραλίμανα οι ήρωες της Αλβανίας άοπλοι και ρακένδυτοι και πεινασμένοι.
Ο Τσουδερός προβαίνει εις ανασχηματισμόν της Κυβερνήσεως αλλά καθυστερεί, αι φιλοδοξίαι ήσαν πολλαί. Πάντως κατορθώνει να ανασχηματίση την Κυβέρνησιν μετά πάροδον ημερών.
Το Υπουργείον Στρατιωτικών αναλαμβάνει ο Τζανακάκης, αλλά και εκεί παρουσιάζεται μεγάλη ολιγωρία, οι αξιωματικοί που εκαλούντο απήτουν προαγωγάς και αυτό κατορθώθη δια Βασιλικού Διατάγματος. Παρουσιάζεται το ζήτημα τοποθετήσεως Διοικητών Ταγμάτων, Επιμελητειών κλπ. Εκεί εδημιουργήθη σοβαρόν ζήτημα το της Στρατιωτικής Επιτηρίδος δια την σειράν αρχαιότητος κλπ. Εις αυτήν την κατάστασιν ευρίσκετο η Κυβερνητική και στρατιωτική μηχανή μέχρι την 10ην Μαΐου.
Εγώ, ο υποφαινόμενος, είχον συνδεθεί κατόπιν συστάσεως του κ. Μιχαήλ Ηλιάδη Υποπροξένου της Αγγλίας με τον αείμνηστον Τζων Πεντλέμπουρυ, αρχηγόν του Αγγλικού Επιτελείου, του οποίου είχον αποκτήσει την εμπιστοσύνην και συμπάθειαν. Όσον αφορά την συμβολήν και δράσιν του Τζων Πεντλέμπουρυ κατά τας μάχας εις ας έλαβε μέρος θα αναφέρω εν καιρώ.
Αυτός ο μεγάλος φιλέλλην εστενοχωρείτο δια την ολιγωρίαν της Οργανώσεως του στρατού και ελυπείτο που αδιοργάνωτοι ως είμεθα, η αντίστασίς μας κατά των Γερμανών δεν θα είχε συνοχήν και μοιραίως θα υποτασσώμεθα εις τον εχθρόν. Την 11ην Μαΐου 1941 μου λέγει ότι πολύ σύντομα θα πέσουν οι Γερμανοί Αλεξιπτωτισταί εις τας γύρω του Ηρακλείου πεδινάς περιοχάς και πρέπει εσπευσμένως να οχυρωθούν και φρουρηθούν αυτά τα μέρη. Του απήντησα ότι δεν έχομεν όπλα, διότι όσα είχαμεν, τα παραδώσαμεν δια να ενισχύσωμεν τον Αλβανικόν αγώνα και τον παρεκάλεσα να μου δώση 20 όπλα να οπλίσω 20 άνδρες.
Με στέλνει εις τον τότε Νομάρχην κ. Γεώργιον Ιερωνυμάκην να του ειπώ να υποβάλλη μίαν αναφοράν εις τον Άγγλον Στρατηγόν και την επομένην θα είχαμεν όσα όπλα ηθέλαμεν. (Οι Άγγλοι είχαν φέρει από την Αίγυπτον 400 όπλα και τα οποία διέθεσαν μετά ημέρας εις την Σχολήν Χωροφυλακής, ήτις είχεν έλθει από τας Αθήνας).
Επήγα εις τον κ. Νομάρχην και ανέφερα λεπτομερώς τι μου είπεν ο Τζων Πεντλέμπουρυ τον παρεκάλεσα δε ιδιαιτέρως να μου δώση μίαν μοτοσυκλέττα και 10 ταχυβόλα. Ο κ. Νομάρχης μου απήντησε ότι δεν είναι ανάγκη, πάντως θα φροντίση να μου κάμη την επιθυμίαν μου.
Εις την επιστροφήν μου από την Νομαρχίαν με συναντά ο Αντ/ρχης κ. Γεώργιος Μηλιαράς και μου λέγει: Εδόθη διαταγή εις σας τους Οπλαρχηγούς να στρατολογήσητε άνδρας και να φρουρήσητε τα μέρη που πιθανώς θα πέσουν Αλεξιπτωτισταί, μόνον πήγαινε εις τον Υποδιοικητήν κ. Παπαθανασόπουλον να συνεννοηθής.
Επήγα εις τον κ. Παπαθανασόπουλον όστις με εβεβαίωσεν σχετικώς, διότι πιθανόν να εξέδιδε άλλας διαταγάς ο κ. Παπαθανασόπουλος και άλλας αλληλοσουγκρουομένας ο κ. Λιναρδάκης.
Επήγα εις τον κ. Λιναρδάκην και του ανέφερα τα πάντα. Με εβεβαίωσεν ότι θα μου δώση την διαταγήν να στρατολογήσω, αλλά να προσέξω ιδιαιτέρως εις την επιλογήν των ανδρών να μην είναι ντελιφουσέκηδες, μέθυσοι κλπ. Εγώ του είπα να μου δώση την διαταγήν κι εγώ ηξεύρω τι άνδρας θα στρατολογήσω. Μου απήντησε να περάσω μετά δύο ημέρας διότι έχει να περατώση επειγούσας εργασίας στρατιωτικής φύσεως.
Την 14ην Μαΐου επισκέπτομαι τον κ. Τζων Πεντλέμπουρυ και του αναφέρω όλας τας ενεργείας μου που είχα κάμει. Μου λέγει «Εμείς καταστρέψαμεν (επασάλωσαν) το αεροδρόμιον του Καστελλίου, εχαλάσαμε τον δρόμον του Σαμπά. Εμείς θα φύγωμεν, εδώ είμεθα μουσαφίρηδες, οι Γερμανοί αύριον ή μεθαύριον θα έλθουν.
Έφυγα με πονεμένην καρδίαν και αναφέρω ταύτα εις τον κ. Παπαθανασόπουλον. Ο κ. Παπαθανασόπουλος με έστειλε εις τον κ. Λιναρδάκην.
Η μία ημέρα της συγχύσεως και του αναβρασμού εύρισκε την άλλην. Μου λέγει ότι δεν διαθέτει δυστυχώς και αυτός όπλα και πολεμοφόδια αλλά να πάμε εις τα γραφεία του Τάγματος και εκεί ίσως εύρωμεν. Εις το Τάγμα ευρήκα τον Λοχαγόν Κασιμάτην ο οποίος και το εδιοίκει και του εζήτησα όπλα, φυσίγγια, χειροβομβίδες κλπ. Ο κ. Ταγματαρχεύων μου απήντησε ότι δεν ημπορεί να μου δώση διότι όσα έχει τα προορίζει δια τους στρατιώτας.
Του λέγω ότι οι πλείστοι στρατιώται του είναι αγύμναστοι και. .. εις τα καταφύγια και θα μείνουν αχρησιμοποίητα, μόνον να μου δώση ότι του ζητώ. Αυτός και πάλιν ηρνήθη, τότε δε ηναγκάσθην να του πάρω το τηλέφωνον και να μιλήσω σχετικώς εις τον κ. Παπαθανασόπουλον όστις και τον διέταξε να μου δώση ότι του εζητούσα εφ’ όσον υπήρχον. Κατά τας πρωινάς ώρας της 22ας Μαΐου Γερμανοί χρησιμοποιούντες ως πρόχωμα γυναικόπαιδα που είχαν συλλάβει ως αιχμαλώτους και με συνδιασμένην αεροπορικήν επίθεσιν εισήλθον δια της Χανίων Πόρτας εις την πόλιν.
Φεύγοντες από τον Κασιμάτην (γραφεία του Τάγματος), πληροφορούμαι την είσοδον των Γερμανών. Διερχόμενος από την περιφέρειαν της Αγίας Αικατερίνης (όπισθεν Αγίου Μηνά) συνέλαβα Γερμανόν Αξιωματικόν άοπλον τον οποίον οδήγησα εις τα γραφεία του κ. Παπαθανασόπουλου.
Κατά την διαδρομήν του επετέθησαν πολίται να τον λιντσάρουν και με πολύ κόπο κατώρθωσα να τον σώσω λέγοντάς τους ότι θα μας ήσαν πολύτιμαι αι πληροφορίαι που θα μας έδιδε εις το Στρατηγείον. Από τον κ. Παπαθανασόπουλον επληροφορήθην ότι εκ των εισελθόντων εντός της πόλεως Γερμανών, 17 συνελήφθησαν εις το οίκημα των Οικονομικών συσσιτίων παρά τον Άγιον Δημήτριον, 4 εις τα αφοδευτήρια του Λιμένος και 2 εις το Κατάστημα Νεραντζούλη παρά την Πλατειά Στράτα. Πάντως το απόγευμα της ιδίας ημέρας ουδείς Γερμανός στρατιώτης υπήρχεν ελεύθερος εντός της πόλεως, όλοι είχον εκκαθαρισθεί.
Περί την 3ην απογευματινήν συναντώ τον Τομεάρχην του Τομέως Καινούριας Πόρτας – Γιαλί Κιόσκι Αντ/ρχην Ευάγγελον Χαιρέτην ο οποίος μου λέγει να συγκεντρώσω όσους άνδρας δύναμαι και να ενισχύσω τον Λοχαγόν Μιχ. Φιλιππάκην όστις εφρούρει το τέρμα της πόλεως προς το Γιαλί-Κιόσκι, με την προϋπόθεσιν ότι ο Ταγματάρχης Αντ. Μπετεινάκης όστις ευρίσκετο εις το Τάγμα του εις την περιφέρειαν του Θερίσσου, δυτικά του Ηρακλείου θα ωθούσε προς ημάς τους Γερμανούς και θα ειδοποιούμεθα από τον Χαιρέτην να τους επιτεθώμεν και ημείς συγχρόνως, ώστε να τους αναγκάσωμεν να παραδοθούν.
Συνεκέντρωσα περί τους 45 άνδρας και επήγα προς συνάντησιν του Λοχαγού Φιλιππάκη εις ον αφηγήθην τα της συναντήσεώς μου μετά του Χαιρέτου και τας αποφάσεις που ελάβομεν δια την περαιτέρω δράσιν μας. Συγχρόνως εβάλαμεν δύο συνδέσμους προς συννενόησίν μας μετά του Χαιρέτου. Η δύναμις του Φιλιππάκη ανήρχετο εις 30 στρατιώτας με ένα πολυβόλον μάρκας σεντετιέν. Οι περισσότεροι δε εκ των ανδρών μου ήσαν άοπλοι, των δε οπλισμένων τα φυσίγγια ήσαν διαφόρων μαρκών άχρηστα δια τα όπλα των. Την 5ην απογευματινήν μας δίδεται η διαταγή της εξορμήσεως. Δίδομεν το σύνθημα με την λέξιν α έ ρ α.
Ας μου επιτραπή να πω ότι ο Έλλην μαχητής προφέροντας και ακούοντας την λέξιν αυτήν, χάνει κάθε αίσθημα φόβου, νομίζει τον εαυτόν του ανώτερον, ισχυρότερον, όπως και είναι τουλάχιστον ηθικά, ψυχικά. Δεν υπάρχει γι’ αυτόν κανένα εμπόδιο προς επίτευξιν του σκοπού του, έστω και με τον ελλειπή του οπλισμόν. Αυτό συνέβη και με τους μαχητάς μας.
Εκκαθαρίζοντες το έδαφος από τους Γερμανούς εφθάσαμεν δεξιά του εργοστασίου Τάλως. Αριστερά μας αντιλαμβανόμεθα ξαπλωμένην γερμανικήν σημαίαν εις την στέγην ενός σπιτιού, συγχρόνως δε ήρχισαν να μας βάζουν πυρά εξ αυτού. Ο γενναίος Εμμ. Νιωτάκης με 2 άνδρας κατορθώνουν να φθάσουν έρποντες τον μανδρότοιχον που περιστοίχιζε το σπίτι, ν’ αναρριχηθούν αυτού και εισέλθουν εις το προαύλιο της οικίας. Ρίχνοντες χειροβομβίδες κατόρθωσαν να εισχωρήσουν εις αυτήν και να σκοτώσουν όλους τους ευρισκομένους εκεί Γερμανούς. Κάμνοντες την σκέψιν ότι εξέλιπεν ένας μεγάλος κίνδυνος δι’ ημάς, αντιλαμβανόμεθα αίφνης να μας βάζουν εκ 3 σημείων.
Συγκεκριμένως εις όλμος εκ δεξιών και πυρά ταχυβόλου έμπροσθεν και εξ αριστερών. Όλαι μας αι ελπίδαι την στιγμήν εκείνην εκρέμοντο εις το μοναδικόν πολυβόλον που είχαμεν, αλλ’ όταν ηθέλησα να το χρησιμοποιήσω προς εκφοβισμόν των Γερμανών, αντελήφθην μετά λύπης μου ότι δεν υπήρχον ούτε πολυβόλον ούτε στρατιώται. Κατά την αυτήν βομβαρδιστικά και μαχητικά αεροπλάνα του εχθρού προσπαθούν με βόμβας και πολυβολισμούς να εκκαθαρίσουν την περιοχήν που ευρισκόμεθα, δια να δυνηθούν οι Γερμανοί να εισέλθουν εις την πόλιν.
Μετά 3ωρον περιπέτειαν κατωρθώνομεν να φθάσωμεν εις το σημείον από το οποίον έγινε η εξόρμησις (Γιαλί-Κιόσκι). Επήγαμεν εις το Εργοστάσιον της σταφιδικής που εχρησίμευε και ως καταφύγιον δια να κορέσωμεν την δίψαν μας και μετά κατευθύνθημεν διατρέχοντες πάντοτε τον εκ πολυβολισμών και βομβαρδισμών κίνδυνον εις τα γραφεία του Δ/του κ. Παπαθανασοπούλου. Ανέφερα εις αυτόν πως έχει η κατάστασις εις την περιοχήν που ευρισκόμην”. ..Μου απήντησε ότι το παιγνίδι εχάθη λόγω ελλείψεως πυρομαχικών.
Του λέγω ότι είναι δυνατόν να κτυπήσωμεν εκ των όπισθεν τον εχθρόν. Μου απαντά ενήργησε όπως νομίζεις καλύτερα και η Πατρίς θα σε ευγνωμονή και μεθαύριον ηξεύρω εγώ τι θα αναφέρω για την συμβολήν σου εις τον αγώνα. Του εδήλωσα ότι φεύγω προς ανεύρεσιν ανδρών και να θέσω εις ενέργειαν το σχέδιόν μου. Πηγαίνω εις το καταφύγιον της Πηγάιδας και κατορθώνω να συγκεντρώσω περί τους 35-40 άνδρας. Και τώρα ας ανατρέξωμεν εις ους άλλους τομείς να ιδούμε τι συνέβαινε.
Ο Τζων Πεντλέμπουρυ όστις ευρίσκετο κατά την πτώσιν των Αλεξιπτωτιστών εις το αεροδρόμιον, κατορθώνει να εισέλθη εις την πόλιν και να κατευθυνθή εις το έξωθεν της Χανίων Πόρτας πεδίον μάχης, φανταζόμενος ότι δια της παρουσίας του θα ενεθάρρυνε τους εκεί ευρισκομένους μαχητάς στρατιώτας και πολίτας προς εξόντωσιν του εχθρού. Πράγματι επέτυχεν τούτο. Τεθείς επί κεφαλής των πολεμιστών κατόρθωσεν να πτοήση το ηθικόν των Γερμανών, οίτινες και ηναγκάσθησαν να υποχωρήσουν. Ο μέγας αυτός φιλέλλην Τζων Πεντλέμπουρυ συνέχισε την καταδίωξιν των Γερμανών μέχρι την Γιόφυρον, όπου εύρε μαχόμενος τον ηρωικόν θάνατον.
Ενώ διεδραματίζοντο τα ανωτέρω εις τους Δυτικούς Τομείς της πόλεως, εις τους Ανατολικούς περί το Κακόν Όρος ευρίσκετο ένα φράγμα υπό την Διοίκησιν του αειμνήστου Μιχαήλ Τζουλάκη, απουσιάζοντος κατά τας ώρας της πτώσεως των Αλεξιπτωτιστών εις το Ηράκλειον (ο εν λόγω Ταγματάρχης εφονεύθη ηρωικώς μαχόμενος κατά τας εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εντός του Ηρακλείου, ότε το πρώτον οι Γερμανοί εισεχώρησαν εντός της πόλεως). Το αεροδρόμιον εφρουρείτο από την φρουράν των Άγγλων ήτις είχεν και ως εφεδρείαν ενισχύσεως το Τάγμα του Τζουλάκη.
Το σχέδιον των Γερμανών ήτο να καταλάβουν το αεροδρόμιον πάση θυσία και ως εκ τούτου έρριψαν τας αεροπορικάς των δυνάμεις εις την περιοχήν αυτήν. Ο άξιος Διοικητής του αεροδρομίου Cooper καλώς διαγνώσας τον σκοπόν των Γερμανών έθεσεν εις ενέργειαν το εξής σχέδιον. Έδωσε διαταγήν να σιγήσουν όλα τα αντιαεροπορικά, αφ’ ενός δια να μη δίδουν στόχον εις τα εχθρικά αεροπλάνα και αφ’ ετέρου να νομίσουν οι Γερμανοί ότι κατέστρεψαν όλην την αντίστασιν των Άγγλων.
Το σχέδιον του ήρωος επέτυχε πλήρως. Μετά σφοδρόν βομβαρδισμόν και πολυβολισμόν και αφού τα Γερμανικά αεροπλάνα ανίχνευσαν από χαμηλόν ύψος και νομίσαντες οι Γερμανοί ότι δεν υπήρχε πουθενά αντίστασις, έδωσαν το σύνθημα της πτώσεως αλεξιπτωτιστών και προσγειώσεως των οπλιταγωγών.
Οι ψύχραιμοι και γεννναίοι Άγγλοι, έτοιμοι εις τας θέσεις των να δώσουν την ρεβάνς, ανέμενον. Μόλις είχον προσγειωθή περί τους 300-400 αλεξιπτωτιστές, δίδεται η διαταγή πυρ. Μετά μίαν ώραν δεν υπήρχεν Γερμανός και όσοι δεν είχον σκοτωθεί ηχμαλωτίσθησαν. Και δεν ήρκει μόνον τούτο, αλλά καθ’ όλην την νύκτα οι Άγγλοι έριχναν Γερμανικά σήματα και εξαπατούμενοι οι Γερμανοί έρριχναν εις αυτούς διάφορα πυρομαχικά με τα οποία και εφοδιάσθημεν οι άοπλοι δια να τους πολεμούμε.
Κατόπιν της επιτυχίας του σχεδίου τούτου, το οποίον αντελήφθησαν οι Γερμανοί, εγκατέλειψαν την επομένην την ιδέαν της απ’ ευθέιας καταλήψεως του αεροδρομίου και έρριψαν αλεξιπτωτιστάς όπισθεν των γραμμών των υπερασπιστών του αεροδρομίου, προς τον μέσα Καρτερόν.
Κατόπιν τούτου το Ελληνικόν Τάγμα προς αποφυγήν κυκλώσεως και λόγω ελλειπούς οπλισμού και της απειρίας των στρατιωτών (αγύμναστοι) απεσύρθη προς τα Νοτιοανατολικά και εις ορεινάς θέσεις. Και ούτω ηναγκάσθη και η μικρά φρουρά εξ Άγγλων του αεροδρομίου να αποσυρθή δι’ ενίσχυσιν άλλων Τομέων προς τα δυτικά ένθα και επέδειξεν απαράμμιλον ηρωισμόν και κατορθώματα. Τοιουτοτρόπως κατελήφθη τελικώς πλέον το αεροδρόμιον παρά των Γερμανών κατόπιν διημέρου σκληράς μάχης, η οποία εστοίχοισεν εις αυτούς πολλούς νεκρούς και τραυματίας…ª.1
1 Ευχαριστώ θερμά τον κ. Χαλκιαδάκη Εμμανουήλ για την παραχώρηση της «Εκθέσεως».
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού Πεδιάδος