Το Σάββατο 1 Οκτωβρίου 2022 παρουσιάστηκε στον αύλειο χώρο του ναού της Αγίας Κυριακής της Κασταμονίτσας, το νέο βιβλίο του Γεωργίου Α. Καλογεράκη με τίτλο: Ιστορικές σελίδες από τη Μάχη της Κρήτης και την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε, τόμος Α΄.
Το βιβλίο παρουσίασαν ο Αριστομένης Συγγελάκης, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας στην Ελλάδα και η εκπαιδευτικός Αικατερίνη Ψαράκη. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης, του ΕΣΔΟΓΕ και τη συνδρομή του Μορφωτικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου Κασταμονίτσας και της δραστήριας Προέδρου του Θεοδώρας Δημ. Καντηφεδάκη.
Ο συγγραφέας είχε πολλούς λόγους να επιλέξει την Κασταμονίτσα για την παρουσίαση του βιβλίου του. Οι λόγοι συνοψίζονται ως εξής:
Β. Στα ορεινά του χωριού και στη θέση ´Καλόγερος», βρίσκονταν η ιστορική μάντρα του Σηφογιάννη, όπου παρείχε καταφύγιο στους συμμαχικούς σταθμούς ασυρμάτου κατά διαστήματα και πολλοί καταδιωκόμενοι των κατακτητών προστατεύτηκαν από τον ιδιοκτήτη της, Καπετάν Γιάννη Σηφάκη – Σηφογιάννη.
Γ. Στο χωριό υπήρχε επιταγμένο σπίτι του γιατρού Εμμανουήλ Μανουσάκη και χρησιμοποιούνταν ως αναρρωτήριο από τον κατοχικό στρατό του πολεμικού αεροδρομίου Καστελλίου
Δ. Στην Κασταμονίτσα και στη μάντρα του Σηφογιάννη, σχεδιάστηκε η απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράιπε και από εκεί αναχώρησαν οι απαγωγείς του Στρατηγού στις 20 Απριλίου 1944, με προορισμό τις Πατσίδες και
Ε. Δώδεκα ημέρες πριν την αποχώρηση των Γερμανών από τον νομό Ηρακλείου (11 Οκτωβρίου 1944) και τη σύμπτυξή τους στην «Οχυρά Θέση Χανίων», ο Καπετάν Σηφογιάννης ήταν ένας από τους οχτώ Οπλαρχηγούς που του ανατέθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση η διατήρηση ανταρτικής Ομάδας για τη διατήρηση της τάξης στην ύπαιθρο του νομού Ηρακλείου. Τη διαταγή με ημερομηνία 29 Σεπτεμβρίου 1944, υπογράφει ο Στρατιωτικός Διοικητής του νομού Ηρακλείου Αντ/ρχης Ανδρέας Νάθενας και αναφέρει τα εξής:
«Κατόπιν της επελθούσης χθες συμφωνίας μεταξύ των Νομαρχιακών Επιτροπών Ε.Ο.Κ. – Ε.Α.Μ. και ηγετών των Ανταρτικών Ομάδων παρόντος και του υποφαινομένου περί συγκροτήσεως Εθνικού Στρατού, ΚΑΘΟΡΙΖΩ τα κάτωθι.
- I) Τιμής ένεκεν λόγω των υπηρεσιών τας οποίας προσέφεραν οι διάφοροι Ανταρτικαί Ομάδες κατά την διάρκεια της Κατοχής και των αγώνων των κατά του κατακτητού, θα παραμείνωσιν αύται εν ενεργεία συνεχίζουσαι τον αγώνα, διατηρούσαι δύναμιν οίαν είχον πριν ή δημιουργηθεί η παρούσα κατάστασις (αποχώρησις Γερμανών) ως ο κάτωθι πίναξ:
- Πετρακογιώργης 100
![Ιστορικές σελίδες από τη Μάχη της Κρήτης και την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε - τόμος Α΄]()
- Ποδιάς Ιωάννης 80
- Σαμαρείτης Νικόλ. 80
- Πλεύρης – Μπαντουβάς Ιωάν. 120
- Παπάς Δημ. 20
- Ομάς Κρουσώνος 30
- Νάθενας Θωμάς 10
- Σηφογιάννης 10
- Μπαντουβάς Νικ. 20
- Μπουτζαλής Ανασ. 10
- Ομάς Ανωγείων 120
Σύνολον 600
- II) Η υπόλοιπος Δύναμις θα διατεθή 18.00 ώρας της αύριον εις ημάς ίνα προβώμεν εις την οργάνωσιν τούτων προς συγκρότησιν Εθνικού Τακτικού Στρατού. Η σύνθεσις των οργανωθησομένων τμημάτων θα είναι παραπλήσια προς την σύνθεσιν του Αγγλικού στρατού».
……………………………….
Στο προλογικό σημείωμα της πρώτης ενότητας των άρθρων για τη Μάχη της Κρήτης, με τίτλο “Η αναγκαιότητα της μνήμης”, τονίζονται από τον συγγραφέα τα εξής:
´Από τη Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2018 και κάθε Δευτέρα ως σήμερα, η έγκριτη εφημερίδα της πόλης του Ηρακλείου ΠΑΤΡΙΣ εγκαινίασε μία νέα σελίδα με την ονομασία «ΚΡΗΤΗ 1941-45, Ιστορικές σελίδες». Η θεματολογία των άρθρων αφορά τη χρονική περίοδο από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940, ως την απομάκρυνση και του τελευταίου Γερμανού στρατιώτη από την Κρήτη τον Ιούνιο του 1945.
Η πορεία και οι θυσίες των Κρητών μαχητών για την αντιμετώπιση του Ιταλικού φασισμού στην Πίνδο αλλά και στα βουνά της Αλβανίας, η Μάχη της Κρήτης από 20 ως 31 Μαΐου 1941, η κατοχή και η Αντίσταση που ακολούθησε την κατάληψη της Κρήτης από τα στρατεύματα της Βέρμαχτ από την 1η Ιουνίου 1941 ως τον Ιούνιο του 1945, αποτελούν σημείο αναφοράς και έρευνας των δευτεριάτικων άρθρων μου στην εφημερίδα.
Οι εκτελέσεις ανδρών, γυναικών, παιδιών και γερόντων, οι συλλήψεις, οι βασανισμοί στα ναζιστικά κρατητήρια, ο εγκλεισμός σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εργασίας, οι λεηλασίες και οι πυρπολήσεις δεκάδων χωριών της Κρήτης, η αρπαγή των προϊόντων (αγροτικών και κτηνοτροφικών), η καταναγκαστική εργασία, η δημιουργία νεκρών ζωνών, η πείνα, η ανέχεια, η καταπίεση, ήταν η καθημερινότητα των Κρητικών από τα κατοχικά στρατεύματα, με την καθοδήγηση των Γερμανών αξιωματούχων τους.
Όλα αυτά δεν λύγισαν τους Κρητικούς, γιατί η ιδέα της λευτεριάς είναι μπολιασμένη διαχρονικά μέσα στις ψυχές τους. Έτσι, στην Κρήτη δημιουργήθηκαν οι πρώτες ένοπλες ανταρτικές ομάδες στην κατεχόμενη Ευρώπη, στην Κρήτη διενεργήθηκε το πρώτο οργανωμένο σαμποτάζ του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, στην Κρήτη καταμετρήθηκαν χιλιάδες θύματα της φασιστικής και ναζιστικής λαίλαπας. Δεν υπάρχει σπίτι και οικογένεια στην Κρήτη που να μην έχει θύμα πρώτου ή δεύτερου βαθμού συγγενείας, από τις ενέργειες του βάρβαρου κατοχικού στρατού.
Επιλέξαμε ως ύλη του πρώτου τόμου του βιβλίου μας ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ τριάντα πέντε (35) άρθρα σε δύο ενότητες. Από τη Μάχη της Κρήτης είκοσι τέσσερα (24) άρθρα και από την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε έντεκα (11) άρθρα. Ένα πρωτογενές υλικό με ανέκδοτα έγγραφα και φωτογραφίες, μαρτυρίες πρωταγωνιστών της Κρητικής Αντίστασης 1941-1945 καθώς και αφηγήσεις των απογόνων τους.
Σήμερα, η κατοχική ιστορία της Κρήτης δέχεται «ύπουλα» χτυπήματα. Βιώνουμε προσπάθειες και ενέργειες αναθεωρητών, με σκοπό τη διαστρέβλωση, την παραχάραξη, την πλαστογράφηση και την αλλοίωση των ιστορικών γεγονότων, ώστε να «επέλθει η λήθη», όπως ανακοινώνεται συχνά απ’αυτούς στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Με το βιβλίο μας υποστηρίζουμε ότι η μνήμη οφείλει να παραμείνει ζωντανή, γιατί αυτή η μνήμη δομεί και την ιστορική συνείδηση του λαού μας. Και όπως αναφέρει ο αείμνηστος πλέον καθηγητής Απόστολος Παπαϊωάννου, που δυστυχώς δεν πρόλαβε να προλογίσει το βιβλίο:
…η αναγκαιότητα της μνήμης προβάλει ως έκφραση ελευθερίας, αντίστασης, αλληλεγγύης και αξιοπρέπειας. Κάποιες λέξεις δε γράφονται με μολύβι ή μελάνι, αλλά κυρίως, με αίμα…ª.
Στο εισαγωγικό σημείωμα της δεύτερης ενότητας των άρθρων για την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε με τίτλο ìΟ Θεόφιλος”, ο αναγνώστης διαβάζει:
´Την Τετάρτη το βράδυ της 26ης Απριλίου 1944, έντεκα Κρητικοί και δύο Βρετανοί αξιωματικοί προχώρησαν σε μία παράτολμη πολεμική ενέργεια στην Κρήτη. Επιχείρησαν και πέτυχαν να απαγάγουν τον Γερμανό Διοικητή των κατοχικών δυνάμεων του νομού Ηρακλείου και Λασιθίου, τον Στρατηγό Χάινριχ Κράιπε.
Η απαγωγή σχεδιάστηκε από τον επικεφαλής της ομάδας Βρετανό Πάτρικ Λη Φέρμορ και τον Αρχηγό της Εθνικής Οργάνωσης Δολιοφθοράς Πληροφοριών Ηρακλείου – Λασιθίου ΕΟΔΠ Μιχάλη Ακουμιανάκη. Το συμμαχικό Στρατηγείο γνώριζε την επιχείρηση και ανέμενε το αποτέλεσμά της.
Οι άντρες της ομάδας απαγωγής ήταν οι: Πάτρικ Λη Φέρμορ, Στάνλεϋ Μος, Μανόλης Πατεράκης, Γιώργης Τυράκης, Γρηγόρης Χναράκης, Στρατής Σαβιολής, Αντώνης Ζωιδάκης, Νίκος Αθανασάκης, Μιχάλης Ακουμιανάκης, Παύλος Ζωγραφιστός, Νίκος Κόμης, Δημήτρης Τζατζάς και Αντώνης Παπαλεωνίδας.
Από την Τετάρτη 26 Απριλίου ως το πρωινό της Δευτέρας 15 Μαΐου 1944 που επιβιβάστηκαν οι απαγωγείς μαζί με τον Κράιπε σε σκάφος επιφανείας για τη Μέση Ανατολή, πολλά γεγονότα εκτυλίχτηκαν στα βουνά και τα λαγκάδια της Κρήτης.
Η απαγωγή έγινε στη διακλάδωση των Αρχανών προς τις Πατσίδες και το Καστέλλι, στην καθημερινή διαδρομή του Στρατηγού από την έδρα του στις Αρχάνες ως στον τόπο διαμονής του τη βίλα Αριάδνη στην Κνωσό.
Η συμμετοχή των Κρητών στην ομάδα απαγωγής αλλά και η βοήθεια που προσέφερε ο πληθυσμός στην απόκρυψη, στον εφοδιασμό και στη διαφυγή των απαγωγέων και του Στρατηγού Κράιπε από την παραλία «Περιστερέ» του Ροδακίνου στη Μέση Ανατολή, αποτελεί μεγάλο ύμνο και τιμή στο έπος της Κρητικής Αντίστασης.
Όλοι, αλλά και όσοι από τους συμμετέχοντες της απαγωγής έγραψαν ή αναφέρθηκαν σ’αυτήν, συμφωνούν ότι χωρίς τη βοήθεια των Κρητών, η επιχείρηση Κράιπε δεν θα είχε επιτυχία. Ήταν μια απαγωγή που έγινε ύμνος και τραγούδι στα στόματα των Κρητικών. Ο θρύλος της απαγωγής απλώθηκε σ’όλο το νησί, έτσι ώστε δεν υπήρχε Κρητικός που να μην έλαβε μέρος με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Όποιο κι αν ρωτούσες θα σου έλεγε: «…ήμουν κι εγώ εκεί…».
Στον Στρατηγό Κράιπε, ο Πάτρικ Λη Φέρμορ και οι άντρες της Κρητικής Αντίστασης έδωσαν το συνθηματικό όνομα ΘΕΟΦΙΛΟΣ.
Στην επιχείρηση της απαγωγής αλλά και της μεταφοράς και απομάκρυνσης του Στρατηγού από το Ροδάκινο στη Μέση Ανατολή, πήραν μέρος άνδρες από τις ανταρτικές ομάδες του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά, του Καπετάν Πετρακογιώργη, της Ανεξάρτητης Ομάδος Ανωγείων του Καπετάν Χριστομιχάλη, της Εθνικής Οργάνωσης Δολιοφθοράς Πληροφοριών του Μιχάλη Ακουμιανάκη και του Καπετάν Πέτρου Παπαδοπετράκη ή Πέτρακα.
Η επιχείρηση εκτυλίχτηκε και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης, (στον νομό Λασιθίου που “ρίχτηκε” με αλεξίπτωτο ο Πάτρικ Λη Φέρμορ, τον νομό Ηρακλείου που έγινε η απαγωγή, τον νομό Ρεθύμνου τόπο απόκρυψης των απαγωγέων στον Ψηλορείτη και τα χωριά του και τον νομό Χανίων, τελικό τόπο διαφυγής με σκάφος επιφανείας του Στρατηγού και των απαγωγέων του).
Για την ενημέρωση του Συμμαχικού Στρατηγείου, πήραν μέρος όλοι οι σταθμοί ασυρμάτου της Κρήτης, του Τομ Ταμπάμπιν στον Ψηλορείτη, του Άλεξ Ρέντελ στα βουνά της Δίκτης, του Ντένη Τσικλητήρα στην Ασή Γωνιά των Λευκών Ορέων και του Ραλφ Στόκμπριτζ στο χωριό Δρυγιαδέ Ρεθύμνου, που έδωσε τελικά το σήμα και ενημέρωσε για την απαγωγή.
Για όλα αυτά που έγιναν πριν την απαγωγή, κατά τη διάρκειά της αλλά και όσα ακολούθησαν από τον βάρβαρο κατοχικό στρατό με το «αφήγημα» των αντιποίνων,
η απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού στις 26 Απριλίου 1944 θεωρείται αναμφίβολα η μεγαλύτερη αντιστασιακή πράξη που έγινε στη διάρκεια της τετράχρονης Κατοχής 1941-1945 στην Κρήτη».
……………………….
Στο προλογικό σημείωμα για το βιβλίο, ο φιλίστορας και δραστήριος Περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης σημειώνει:
´Για την Περιφέρεια Κρήτης η υποστήριξη της έκδοσης βιβλίου του αγαπητού Γεωργίου Α. Καλογεράκη με τον τίτλο: «Κρήτη 1940-45 Ιστορικές Σελίδες από τη Μάχη της Κρήτης και την απαγωγή του στρατηγού Κράιπε» αποτελεί μια πράξη εκπλήρωσης χρέους και δικαίωσης των αγωνιστών εκείνης της περιόδου, είναι μια προσφορά στη γνώση και στην αποτίμηση της πρόσφατης τοπικής μας ιστορίας.
Είναι ένα πνευματικό μνημόσυνο στους ήρωες και τις ηρωίδες που πολέμησαν τον κατακτητή, στα γυναικόπαιδα που εκτελέστηκαν ομαδικά, σε όσους βασανίστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα παλικάρια που κάλυπταν τον κρότο των εχθρικών πυροβόλων με τον εθνικό μας ύμνο.
Είναι όμως πάνω από όλα μια ευκαιρία να τιμήσουμε τους αγωνιστές εκείνους που δεν δείλιασαν. Που δεν φοβήθηκαν την παραδειγματική τιμωρία. Τους ανθρώπους που οργάνωσαν και εκτέλεσαν την απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράιπε. Την ημέρα που γράφτηκε μια χρυσή σελίδα της ιστορίας, καθώς ο άξονας δέχτηκε ισχυρό πλήγμα, όπως ακριβώς συμβολίζει και το μνημείο που βρίσκεται στο σημείο της απαγωγής.
Στις σελίδες αυτού του βιβλίου αποδεικνύεται πως η εθνική αντίσταση και για τα δικά μας χωριά, είναι το σημαντικότερο ιστορικό πολεμικό γεγονός της νεότερης ιστορίας μας. Είναι η συνέχεια και η φυσική προέκταση του αλβανικού μετώπου. Είναι η καθολική αντίσταση του λαού μας στην υποταγή και τη βία του κατακτητή. Είναι η άρνηση κατά της υποδούλωσης. Είναι η κατάληξη εθνικών και κοινωνικών αγώνων και στέκει περήφανα δίπλα στα μεγάλα κινήματα της Ευρώπης.
Σήμερα 81 χρόνια μετά, οφείλουμε να αναδείξουμε την κοινή εθνική κληρονομιά, που είναι η μνήμη της ελληνικής Εθνικής Αντίστασης και των αγωνιστών ενάντια στη γερμανική κατοχή. Με αυτό το δεδομένο συγχαίρουμε το συγγραφέα του βιβλίου και όλους τους συντελεστές της έκδοσης».
……………………………….
Τα τριάντα πέντε (35) άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Ηρακλείου και αποτελούν την ύλη του βιβλίου Ιστορικές σελίδες από τη Μάχη της Κρήτης και την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε, είναι:
- Οι εκλεκτοί του Γερμανικού στρατού 2. 1941-2022. Ογδόντα ένα χρόνια από τη Μάχη της Κρήτης. Ερωτήματα και απαντήσεις 3. Μανωλεσάκης Γεώργιος του Λεωνίδα. «…έπεσεν επί των δυτικών επάλξεων του τείχους του Ηρακλείου…»
- Εφονεύθη κατά τη Μάχη της Κρήτης 5. Στο σπίτι του Λουφαρδαντώνη
- Το ξεροπήγαϊδο 7. Δυο φορές στο εκτελεστικό απόσπασμα 8. Θα γυρίσει, δε θα γυρίσει ; 9. Η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων στην Κρήτη 10. Κωνσταντίνος Πολιτάκης – Τζων Πεντλέμπουρυ 11. Κυνέγειρος – Σιγανός 12. Η μάχη του Κοψά 13. Τα εγκλήματα των Γερμανών αλεξιπτωτιστών 14. Η πρώτη εκτέλεση αμάχων
- Η Μάχη της Κρήτης, (χουρχούδες και κατσούνες, δρεπάνια και θρινάκια, ντιχαλόβεργες και σπαθόβεργες 16. Γυναίκες στη Μάχη της Κρήτης 17. Ηράκλειο: Δύο ακόμη ομαδικές εκτελέσεις από τους γενναίους και ιππότες Γερμανούς αλεξιπτωτιστές 18. Η Μάχη της Κρήτης και ο Άγιος Μύρωνας Μαλεβυζίου 19. Η Μάχη της Κρήτης και ο Ανδρέας Μανουράς 20. Μπρούνο Όσβαλντ Μπρόγερ, Διοικητής του «Φρουρίου Κρήτης» 21. Ο βομβαρδισμός του Αρκαλοχωρίου 22. Το τελευταίο βλέμμα της Λευτεριάς 23. Δήμος Μινώα Πεδιάδας, θύματα Μάχης Κρήτης 24. Δήμος Μινώα Πεδιάδας, τραυματίες Μάχης Κρήτης 25. ´…υπερβαλλόντως ελυπήθη για την κακούργον ενέργειαν ταύτην …» 26. Η μοδίστρα Τασία Ανδριανάκη ράβει τα διακριτικά στις στολές των απαγωγέων του Στρατηγού Κράιπε 27. Η Παπαγιάννενα και η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε 28. Η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε, μύθοι και αλήθειες 29. Τα γεγονότα πριν την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε 30. Η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε και η τύχη του οδηγού Άλφρεντ Φένσκε 31. Να η αδερφή σου !!! 32. HEINRICH KREIPE 33. Άγνωστο αρχειακό υλικό από την απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε 34. GENERAL KREIPE 35. Εμείς εδώσαμε το σήμα.
* O Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής
Δημοτικού Σχολείου Θραψανού