Όταν, την άνοιξη του 1941, ο Χίτλερ αποφάσισε να στραφεί αποφασιστικά προς την εκκαθάριση των Βαλκανίων, οι στόχοι του ήταν δύο: η Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα.
Η Ελλάδα αμυνόταν με επιτυχία ήδη επί πέντε και πλέον μήνες απέναντι στην φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι, έχοντας συντρίψει μόλις και την περίφημη “εαρινή επίθεση” και έχοντας απωθήσει τους Ιταλούς βαθιά μέσα στο αλβανικό έδαφος. Η Γιουγκοσλαβία είχε υποστεί μόλις ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που ήρθε ως αντίδραση στη φιλογερμανική πολιτική του αντιβασιλέα πρίγκηπα Πέτρου.
Η εδραίωση, συνεπώς, της βρετανικής επιρροής στη νότια και δυτική Βαλκανική έπρεπε να θεωρείται δεδομένη, κάτι που ενόψει έναρξης της μεγάλης επίθεσης των Γερμανών εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, δεν μπορούσε να γίνει ανεκτό. Έτσι, στις πρώτες ημέρες του Απριλίου, η Γερμανία έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο “Μαρίτα”, επιτιθέμενη εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας από τα εδάφη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, που ήταν συμμαχικές της χώρες.
Η στιγμή δεν ήταν καθόλου ευνοϊκή για την Ελλάδα. Η χώρα, υπό τον βασιλιά Γεώργιο Β’ και τον διορισμένο πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή, πολεμούσε νικηφόρα, αλλά εξαντλημένη εναντίον των Ιταλών στην Αλβανία. Την ίδια ώρα οι ενισχύσεις που έφερναν οι Βρετανοί σύμμαχοι ήταν πολύ μικρές για να δώσουν αποφασιστική βοήθεια, πολύ περισσότερο να κρατήσουν τα γερμανικά στρατεύματα.
Από την πρώτη στιγμή της επίθεσης των Γερμανών, που εκδηλώθηκε στις 6 Απριλίου, εμφανίστηκαν σοβαρές διαφωνίες ανάμεσα στον αρχιστράτηγο των ελληνικών δυνάμεων, στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο, και τους Βρετανούς επιτελείς στην Ελλάδα, οι οποίοι είχαν την υποστήριξη του βασιλιά.
Οι Άγγλοι υποστήριζαν την ανάγκη σύμπτυξης των συμμαχικών δυνάμεων σε γραμμή νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης, κάτι που έβρισκε αντίθετο το ελληνικό επιτελείο. Οι ελληνικές δυνάμεις ήταν εξαιρετικά ανίσχυρες στην περιοχή και υπό τη διοίκηση του αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Μπακόπουλου περιορίζονταν στο αποψιλωμένο Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας και την Ταξιαρχία Έβρου, χωρίς εφεδρείες. Απέναντί τους βρισκόταν η 12η γερμανική στρατιά υπό τον στρατάρχη Φον Λιστ.
Η ελληνική άμυνα που αναπτυσσόταν στα οχυρά της Γραμμής Μεταξά κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, αντιστάθηκε ενεργά και επιτυχημένα επί τρεις ημέρες σχεδόν. Οι επιθέσεις που δέχθηκαν οι μαχητές των οχυρών από ξηράς και από αέρος ήταν μεγάλης σφοδρότητας, αλλά το μέτωπο δεν έσπασε. Σε πολλά οχυρά, όπως το Ρούπελ, το Περιθωρι, το οχυρό Νυμφαίας και άλλα εκτυλίχθηκαν σκηνές επικής γενναιότητας και πολύ σκληρές μάχες.
Οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να “σπάσουν” την άμυνα των οχυρών. Την παρέκαμψαν όμως. Καθώς η άμυνα της Γιουγκοσλαβίας κατέρρευσε πολύ γρήγορα, τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στο έδαφος της γειτονικής χώρας και από το γιουγκοσλαβικό έδαφος εισχώρησαν στην κεντρική και δυτική Μακεδονία, όπου δεν υπήρχαν οχυρά. Στις 9 Απριλίου τα οχυρά είχαν κυκλωθεί από παντού και η άμυνα ήταν εντελώς άσκοπη.
Οι υπερασπιστές των οχυρών παραδόθηκαν, έχοντας κερδίσει τον σεβασμό του εχθρού. Για την Ελλάδα ξημέρωνε μια πολύ δύσκολη, μια σκοτεινή περίοδος, η τριπλή Κατοχή από Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους. Έντεκα ημέρες αργότερα οι ελληνικές δυνάμεις που συνέχιζαν να μάχονται νικηφόρα κατά των Ιταλών, θα συνθηκολογούσαν, ενώ οι Γερμανοί θα βρίσκονταν λίγη ώρα έξω από την Αθήνα.
Η Μάχη των Οχυρών έχει όχι άδικα χαρακτηριστεί ως “Θερμοπύλες της σύγχρονης Ελλάδας”, για τη γενναιότητα και αυτοθυσία των λιγοστών Ελλήνων μαχητών απέναντι στις αφάνταστα υπέρτερες δυνάμεις των ναζί κατακτητών. Η μάχη χάθηκε, αλλά η δόξα των υπερασπιστών της Γραμμής Μεταξά θα παραμείνει πάντα ζωντανή…