Την Κυριακή 6 Αυγούστου 1944 πριν το ξημέρωμα, γερμανικός λόχος από στρατιώτες της φρουράς του αεροδρόμιο Καστελλίου κύκλωσαν με προσοχή την Έμπαρο και τα χωριά της Ξενιάκο, Μηλιαράδω, Θωμαδιανό και Κατωφύγι, με αποστολή να συλλάβουν τους άντρες.
Για να προσεγγίσουμε το ιστορικό γεγονός της κύκλωσης της Εμπάρου, οφείλουμε να οριοθετήσουμε το ιστορικό πλαίσιο αναφοράς εκείνης της εποχής.
Η κατάληψη της Κρήτης που διέταξε ο Χίτλερ, ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941 με τη ρίψη των αλεξιπτωτιστών. Στα Χανιά ο πρώτος αλεξιπτωτιστής ρίχτηκε στις έξι και τέταρτο το πρωί, στο Ρέθυμνο στις δύο και μισή μετά το μεσημέρι και στο Ηράκλειο στις τέσσερις παρά τέταρτο το απόγευμα. Αρκούσαν όμως λίγες ώρες, ώστε να αποκαλυφθεί το πραγματικό πρόσωπο των «γενναίων» και «ιπποτών» αλεξιπτωτιστών.
Και 13 Ρεθύμνιοι πατριώτες. Αποστολάκης Δημήτριος, Αποστολάκης Κωνσταντίνος και Φραγκιαδάκης Νικόλαος από το χωριό Έρφοι. Καλλέργης Στυλιανός και Κουμιωτάκης Εμμανουήλ από το χωριό Παγκαλοχώρι. Βασιλάκης Δημήτριος, Μαθιουδάκης Μάρκος, Μονιάκης Ιωάννης, Μονιάκης Νικόλαος, Παπαδάκης Γεώργιος και Χουρδάκης Ιωάννης από το χωριό Αγγελιανά.
Μονιάκης Ανδρέας από το χωριό Σκορδίλο και Σκεπετζάκης Ιωάννης από το χωριό Πρίνος. Αυτοί οι δεκατρείς πατριώτες, εκτελέστηκαν το πρώτο βράδυ της Μάχης της Κρήτης, στις 20 Μαΐου 1941, στην περιοχή Σταυρωμένος Ρεθύμνου. Ήταν οι πρώτες εκτελέσεις αμάχων. Μ’αυτήν την ανέντιμη πράξη, καταρρίφθηκε το αφήγημα του «άτρωτου, γενναίου και ιππότη» γερμανού αλεξιπτωτιστή.
Η Κρήτη πέρασε στα χέρια των γερμανοϊταλών. Στρατιώτες της Βέρμαχτ, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στο νησί. Τα βιβλία που περιγράφουν τους στρατιώτες του γερμανικού στρατού, τα εγκόλπια, οι σημειώσεις, τα ημερολόγια των γερμανών, τονίζουν ότι αυτοί οι στρατιώτες:
Ήταν άριστα εκπαιδευμένοι.
Ήταν μαχητές και επιζητούσαν τη μάχη.
Πολεμούσαν με όλους τους διεθνείς κανόνες του πολέμου.
Σέβονταν τους αιχμαλώτους.
Έκαναν διάκριση μεταξύ εμπολέμων και αμάχων.
Έδειχναν σεβασμό στους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τα παιδιά.
Στην Κρήτη όμως γνωρίσαμε το αληθινό τους πρόσωπο που ήταν:
Θρασύδειλοι αφού συλλαμβάνανε τον άμαχο πληθυσμό και προχωρούσαν πίσω του.
Δειλοί, αφού απέφευγαν τη μάχη και παραδίδονταν κατά δεκάδες στους Κρητικούς με τον απαρχαιωμένη οπλισμό, όταν έδιναν μάχες.
Δολοφόνοι, αφού από την πρώτη ημέρα που πάτησαν στο νησί μας, προχώρησαν σε εκτελέσεις αμάχων.
Ανέντιμοι, αφού δεν έκανε διάκριση μεταξύ εμπολέμων και αμάχων.
Εγκληματίες πολέμου αφού εκτελούσαν αιχμαλώτους (και τα τέσσερα χρόνια κατάληψης της Κρήτης).
Χωρίς συνείδηση, αφού προχώρησαν σε πυρπολήσεις και ανατινάξεις οικισμών στη διάρκεια της κατοχής.
Πλιατσικολόγοι, αφού πριν τις ανατινάξεις και πυρπολήσεις των οικισμών, αφαιρούσαν όλα τα αντικείμενα αξίας που σήμερα στολίζουν τα σαλόνια των νεογερμανών (υφαντά, κεντήματα, λουσάτα είδη των γυναικών όπως παραδοσιακά ποτήρια, πιάτα, φλυτζάνια, μαχαιροπήρουνα κ.α.)
Αυτοί ήταν οι στρατιώτες της Βέρμαχτ. Στην Κρήτη, από την 1η Ιουνίου ως αρχές Ιουλίου 1945 που την εγκατέλειψαν, αποκαλύφθηκε το πραγματικό τους πρόσωπο.
Οι επιχειρήσεις – κυκλώσεις των χωριών της Κρήτης άρχισαν πολύ νωρίς. Ακολουθούσαν όλες την ίδια τακτική. Στρατιώτες της Βέρμαχτ κατέφθαναν στο επιλεγμένο χωριό ή τοποθεσία πριν το ξημέρωμα, κάποιες ομάδες με βαρύ οπλισμό (πολυβόλα) κύκλωναν τα χωριά, απέκλειαν κάθε δρόμο ή μονοπάτι διαφυγής και οι υπόλοιποι Γερμανοί έμπαιναν στον κλοιό μόλις φώτιζε ο ήλιος και συνελάμβαναν τους άντρες. Αναφέρουμε τους κλοιούς στο χωριό Κοντομαρί Χανίων, στο χωριό Βορρού Μονοφατσίου, στα Ανώγεια, στη Δαμάστα, στο Κουστογέρακο Χανίων και αλλού…
Η Έμπαρος και τα χωριά της είχαν τη δική τους συμβολή στον αντιστασιακό αγώνα. Θα αναφερθούμε ενδεικτικά στις παρακάτω πέντε περιπτώσεις:
Α) Από τα χωριά της Εμπάρου στηρίχθηκε το ενιαίο αντάρτικο των Λασιθιώτικων βουνών. Δεκάδες πατριώτες εντάχθηκαν στην Οργάνωση του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά, από την έναρξη της κατοχής ως τον Σεπτέμβριο του 1943 που χωρίστηκε το αντάρτικο. Συγχρόνως, τα χωριά Έμπαρος, Θωμαδιανό, Ξενιάκο, Μηλιαράδω και Κατωφύγι, ήταν οι βασικοί και καθημερινοί τροφοδότες της Οργάνωσης.
Β) Διαβάζουμε σε έγγραφο της Στρατιωτικής Διοικήσεως Κρήτης με ημερομηνία Αύγουστος 1942, ότι η Έμπαρος διέθεσε ως τότε για τον στρατό κατοχής δέκα χιλιάδες οκάδες πατάτες. Οι πατάτες πληρώνονταν (με δραχμές από την κλοπή των ταμείων της Τράπεζας της Ελλάδος). Οι κατακτητές όμως δεν ήταν ικανοποιημένοι και έστελναν κατά διαστήματα στρατιώτες και οχήματα και λεηλατούσαν τα νοικοκυριά, (πατάτες, λάδι, τυριά, ζωικά προϊόντα όπως αρνιά, κατσίκια, αγελάδες, όρνιθες κλπ.).
Γ) Στις 26 Φεβρουαρίου 1944, ο Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης Μπρόγερ, συστήνει σώματα αυτοπροστασίας από κατοίκους των χωριών της Κρήτης με δικαίωμα οπλισμού. Αυτό θα εξυπηρετούσε τις επιδιώξεις και τα σχέδια των κατακτητών. Διαβάζουμε στα έγγραφα του Αρχείου της Στρατιωτικής Διοικήσεως Κρήτης, ότι στον νομό Ηρακλείου απάντησαν θετικά 33 χωριά. Από τον κατάλογο απουσιάζουν όλα τα χωριά της περιοχής Εμπάρου.
Δ) Στο χωριό Μηλιαράδω, το γερμανικό Φρουραρχείο Ηρακλείου ζήτησε και συνελήφθηκαν όλες οι γυναίκες από 16 ως 50 ετών, με αφορμή τη μη προσέλευση των ανδρών του χωριού στην καταναγκαστική εργασία. Για την αποφυλάκιση των γυναικών, απαιτεί την παρουσία των ανδρών στα έργα. Διαφορετικά ανακοινώνει ότι θα ανατιναχθεί όλο το χωριό. Ο Φρούραρχος τονίζει ότι η Κοινότητα Μηλιαράδου, «απεδείχθη ως η χειροτέρα ως προς το ζήτημα της διαθέσεως εργατών».
Τη διαταγή του Φρουράρχου μεταφέρει με έγγραφό του ο Νομάρχης Ηρακλείου Εμμανουήλ Ξανθάκης, στον Πρόεδρο της Κοινότητας Μηλιαράδου στις 19 και 24 Αυγούστου 1943.
Ε) Η Μαρία Λαγουβάρδου – Σπανογιαννάκη, μια ηρωική και σεμνή μορφή της Κρητικής Αντίστασης, (η ζωή και η δράση της θα μας απασχολήσει σε άλλο αφιέρωμα), δασκάλα από την Έμπαρο, μέλος της ΕΠΟΝ ως φοιτήτρια της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου και του ΕΑΜ στη συνέχεια, αναζητούσε τρόπους να βοηθήσει τους δεινοπαθούντες συγχωριανούς της. Ο πατέρας της Παύλος, με δύο αλευρόμυλος στην ιδιοκτησία του, μεγαλοκτηματίας, είχε τις αποθήκες του γεμάτες από σιτηρά. Η Μαρία, συχνά τα χρόνια της κατοχής, μοίραζε σιτάρι και κριθάρι στους χωριανούς της που το είχαν ανάγκη. Κατέβαινε στις αποθήκες του πατέρα της, γέμιζε σακιά από τα γεμάτα πιθάρια και στη θέση τους τοποθετούσε λείες πέτρες από την κοίτη του ποταμού. Οι πέτρες πήγαιναν στον πυθμένα του πιθαριού και η στάθμη των σιτηρών δεν κατέβαινε, ήταν πάντα η ίδια στις επιθεωρήσεις του πατέρα της Παύλου.
………………………..
Η προέλευση του γερμανικού λόχου που κύκλωσε τα χωριά της Εμπάρου ανήμερα του Αφέντη Χριστού στις 6 Αυγούστου 1944, προκύπτει από την παρακάτω διήγηση: «Εμείς στο Καστέλλι, τα χρόνια των παππούδων μας και οπίσω, γιορτάζαμε σαν πολιούχο του χωριού τον Αφέντη Χριστό. Τότες η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, που έχομε σήμερο πολιούχο στο Καστέλλι, ήτονε μικρή. Τήνε μεγάλωσε ύστερα δα ο Τρυφίτσος πριν σκοτωθεί. Ο Αφέντης Χριστός είναι μια εκκλησία που βρίσκεται ανατολικά και δίπλα στα σχολεία, με ζωγραφισμένους από αγίους τσι τοίχους. Επειδή οι Γερμανοί είχανε καταλάβει το Γυμνάσιο και το Δημοτικό σχολειό κι είχανε διώξει τσι μαθητές, μια τάξη του Δημοτικού σχολειού έκανε μάθημα μέσα στην εκκλησία του Αφέντη Χριστού.
Κάθε χρόνο του Αφέντη Χριστού, όντεν ήτανε επαδέ οι Γερμανοί, πολλοί ερχόντανε στην εκκλησία και γιορτάζανε μαζί με τσι Καστελλιανούς. Το τελευταίο χρόνο όμως δεν ήρθε κανείς Γερμανός να λειτουργηθεί. Ερωτήξαμε γιάντα δεν ήρθανε οφέτος οι Γερμανοί; Και μας είπανε δυο στρατιώτες, απ’αυτούς που εξωμένανε στο Γυμνάσιο, ότι πάνε σε ένα χωριό να κάνουνε συλλήψεις. Σε ποιο χωριό; Στην Έμπαρο. Τσ’έξε τ’ Αυγούστου, ανήμερα τση γιορτής τα’ Αφέντη Χριστού, επήγανε οι Γερμανοί του Καστελλίου στην Έμπαρο να πιάσουνε τσι κατοίκους».
(απομαγνητοφωνημένη διήγηση του Θόδωρου Καμπάνη, Κυριακή 6 Μαΐου 2018).
Τα γεγονότα της κύκλωσης της Εμπάρου και των χωριών της έχουν ως εξής, (από το βιβλίο του Γεωργίου Κάββου, Γερμανοϊταλική κατοχή και Αντίσταση Κρήτης 1941-1945, σ. 635): Τα μεσάνυχτα του Σαββάτου 5 Αυγούστου 1944, γερμανική δύναμη καταφτάνει με αυτοκίνητα στην περιοχή της Εμπάρου. Τα χωριά Έμπαρος Μηλιαράδω, Κατωφύγι, Ξενιάκο και Θωμαδιανό κυκλώνονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη μπορεί να διαφύγει κανείς από τον κλοιό.
Γερμανοί στρατιώτες σκορπίζονται τα ξημερώματα στις 6 Αυγούστου στα χωριά και συλλαμβάνουν 35 κατοίκους. Τους Γερμανούς συνοδεύει Έλληνας προδότης, (γνωστό σήμερα το όνομά του, δεν αξίζει να το αναφέρουμε). Οι συλλήψεις των Γερμανών γίνονται επιλεκτικά, διαλέγουν δηλαδή τους συλληφθέντες με υπόδειξη του προδότη. Ως αιτία των συλλήψεων είναι η σύλληψη και εκτέλεση από άντρες της Αντίστασης της γυναίκας του προδότη.
Οι στρατιώτες της Βέρμαχτ, δολοφονούν τον Πρόεδρο της Κοινότητας Εμπάρου Αντώνη Σταματάκη και τον Μανόλη Γεωργίου Μαρκογιανάκη από το χωριό Μηλιαράδω. Από τους 35 συλληφθέντες, επιλέγουν οχτώ πατριώτες, τους τοποθετούν έξω από τον ναό της Αγίας Τριάδας και τρομοκρατούν τους συγχωριανούς τους λέγοντας ότι θα τους εκτελέσουν.
Ο Γεώργιος Κάββος διασώζει τα ονόματα έξι παλικαριών από τους οκτώ: Μιλτιάδης Σηφάκης, Μανόλης Φουκαράκης, Ιωάννης Πλαγιωτάκης, Μιχάλης Τσιριγωτάκης, Γεώργιος Ψιλλάκης και Γεώργιος Σταματάκης. Η εκτέλεση είναι εικονική. Στη συνέχεια, οι 35 όμηροι οδηγούνται με αυτοκίνητα στο Καστέλλι και κλείνονται στην κατσέτα (περιφραγμένος χώρος) του χωριού Αρχάγγελος.
Γύρω από τα σύρματα οι συγγενείς των ομήρων, αναζητούν τρόπους για να τους ελευθερώσουν οι κατακτητές. Από την κατσέτα του Αρχάγγελου, επιλέγονται δέκα άτομα και οδηγούνται την άλλη μέρα στις φυλακές Ηρακλείου. Ο Μιλτιάδης Σηφάκης, ο Γεώργιος Ψιλάκης ο Γεώργιος Σταματάκης ο Ροδάμανθυς Κονδυλάκης, ο Ιωάννης Πλαγιωτάκης ο Μιχάλης Τσιριγωτάκης, ο Εμμανουήλ Μηλιαράς, ο Γιάννης Μαυροκουκουλάκης, ο Σταύρος Σταυρουλάκης και ο Ενωμοτάρχης Τρουλινός.
Οι υπόλοιποι 25 αφέθηκαν ελεύθεροι. Νέες ανακρίσεις στο Ηράκλειο με βασανισμούς. Από τους δέκα, οι Γερμανοί επιλέγουν έξι, τους Μιλτιάδη Σηφάκη, Γεώργιο Ψιλάκη, Γεώργιο Σταματάκη, Ροδάμανθυ Κονδυλάκη, Μιχάλη Τσιριγωτάκη και Ενωμοτάρχη Τρουλλινό και τους στέλνουν στις φυλακές Αγυιάς. Οι άλλοι τέσσερις αφήνονται ελεύθεροι. Στις φυλακές της Αγυιάς εκτελούνται οι τρεις πρώτοι και οι άλλοι τρεις ελευθερώνονται.
Όλες τις παραπάνω συλλήψεις, τις επιλογές των πατριωτών από την «κατσέτα» του Καστελλίου στο Ηράκλειο, την αποστολή από το Ηράκλειο έξι από τους δέκα πατριώτες στην Αγυιά Χανίων, την εκτέλεση των τριών από τους έξι ομήρους, οι Γερμανοί έπραξαν ύστερα από υπόδειξη του προδότη.
Αυτό που δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλίο της Αντίστασης, είναι ο θάνατος ενός ακόμη παλικαριού στην κύκλωση της Εμπάρου.
Του Γιάννη Ανυφαντάκη. Ήταν από το χωριό Αβρακόντε Λασιθίου και διατηρούσε Μετόχι στην Έμπαρο. Παντρεμένος με τη Χρυσή (Ανυφαντοχρυσή).
Στην κύκλωση των Γερμανών, μπήκε στην κοίτη του ποταμού που οδηγούσε στον Ξενιάκο και από κει θα τραβούσε στο χωριό του Αβρακόντε. Οι Γερμανοί τον αντιλήφθηκαν και τον πυροβόλησαν.
Τα αίματα γέμισαν τα ρούχα του και ο Γερμανός στρατιώτης που τον πυροβόλησε, δεν κατέβηκε για τη χαριστική βολή.
Ο Γιάννης Ανυφαντάκης όμως ζούσε. Μετά την απομάκρυνση των Γερμανών από την Έμπαρο, μεταφέρθηκε στο Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου. Ο Γιάννης Ανυφαντάκης δεν άντεξε και πέθανε σε τρεις ημέρες από σηψαιμία.
……………………..
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1944, η Ανταρτική Ομάδα Ανωγείων δέχτηκε αιφνιδιαστική επίθεση από ομάδα δεκατεσσάρων πάνοπλων Γερμανών στη θέση Αξίπετρα της περιοχής του χωριού Καβροχώρι Μαλεβιίου. Αρχικά η Ανωγειανή ομάδα αιφνιδιάστηκε αλλά σύντομα ο Αρχηγός της Χριστομιχάλης Ξυλούρης, δίδοντας ο ίδιος το παράδειγμα και πολεμώντας όρθιος, καταφέρνει με τους άντρες του να εξουδετερώσουν όλους τους Γερμανούς εκτός από έναν που σώθηκε και να πάρουν ως λάφυρα το πολεμικό υλικό των φονευθέντων.
Την επόμενη ημέρα της μάχης, στις 16 Σεπτεμβρίου 1944, ο Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης Στρατηγός Μίλερ με προκήρυξή του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ του Ηρακλείου, γνωστοποιεί στους πολίτες την εκτέλεση 60 πατριωτών στην Αγυιά Χανίων ως αντίποινα για τον θάνατο των 13 Γερμανών στα Αξίπετρα. Για να δικαιολογήσει την πράξη των κατοχικών δυνάμεων, αναφέρει ότι οι στρατιώτες του σκοτώθηκαν από κομμουνιστές αντάρτες, ότι ασέλγησαν πάνω στα νεκρά σώματα αποκόπτοντας τις μύτες και τα αυτιά, ότι έχουν θραυτεί όλα τα μέλη των σωμάτων τους και ότι έχουν παραμορφωθεί τα πρόσωπα των νεκρών.
Όλα τα παραπάνω που αναφέρει η προκήρυξη του Μίλερ είναι αναληθή και δεν συνάδουν με το ήθος και τις παραδόσεις των κρητικών. Συγκεκριμένα η προκήρυξη του Στρατηγού Μίλερ αναφέρει:
«Την 15-9-44 εδολοφονήθησαν πάλιν Γερμανοί στρατιώται από κομμουνιστάς αντάρτας. Τους εθανάτωσαν με κτηνώδη τρόπον. Τους έχουν σπάση όλα τα μέλη του σώματος, τους έχουν αποκόψη τας ρίνας και τα ώτα, τους έχουν παραμορφώση γενικώς το πρόσωπον δια κτυπημάτων και τέλος τους έχουν αποτελειώση δια βολής εις τον τράχηλον – αυτή είναι η αισχρά μέθοδος της Μόσχας! Έλληνες εθνικόφρονες! Αυτή η μέθοδος του εξολοθρευμού όλων των καλών και πατριωτικών στοιχείων ήδη, έγινε συνήθεια και εις την Ελλάδα! Δεκάδες χιλιάδες εθνικοφρόνων Ελλήνων εσφάγησαν τους τελευταίους μήνας με τον ίδιον τρόπον. Προσέξατε! Γνωρίζετε τον θανάσιμον εχθρόν: Τον κομμουνισμόν. Καταδιώξετέ τον!
Ως αντίποινα δια τους υπό κομμουνιστών φονευθέντας Γερμανούς στρατιώτας, ετυφεκίσθησαν σήμερον 60 κομμουνισταί. Τα ονόματά των θα δημοσιευθώσιν.
Χανιά 16 Σεπτεμβρίου 1944
Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΦΡΟΥΡΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ».
Πράγματι, τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 20 Σεπτεμβρίου 1944 στην εφημερίδα του Ηρακλείου «Κρητικός Κήρυξ», ανακοινώνονται τα ονόματα των 60 εκτελεσμένων.
Οι πατριώτες του καταλόγου είναι απ’όλους τους νομούς της Κρήτης. Στο τέλος του καταλόγου διαβάζουμε: Σηφάκης Μιλτιάδης, (σημ.: ΜΗΛΙΑΡΑΔΩ), Ψιλάκης Γεώργιος, (σημ.: ΕΜΠΑΡΟΣ), Σταματάκης Γεώργιος, (σημ.: ΕΜΠΑΡΟΣ).
………………………..
Ο Γερμανός Λοχίας Ριχάρδος Χάαρ, ακολούθησε τις κατοχικές δυνάμεις στη σύμπτυξή τους στην «Οχυρά Θέση Χανίων», τον Οκτώβριο του 1944. Λιποτάκτησε όμως και παραδόθηκε στις Ελληνικές αρχές του Ηρακλείου. Έδωσε κατάθεση στον Διοικητή του Τμήματος Ασφαλείας Ηρακλείου Ταγματάρχη Χωροφυλακής
Μύρωνα Τζαγκαράκη. Στην πολυσέλιδή κατάθεσή του αναφέρεται μεταξύ άλλων και στην υπόθεση της Εμπάρου. Συγκεκριμένα καταθέτει: «…ο Γερμανός Ώτος Νέγκελε, στρατιώτης Φελδ Ζανταρμερί του φυλακίου Βιάννου, εκ των σοβαροτέρων διωκτών των Ελλήνων συνηργάζετο μετά του Έλληνος σοβαρού Γκεσταπίτου Π… εξ Εμπάρου…».
Σε ένα άλλο σημείο της ανάκρισής του καταθέτει επίσης: «…το θέρος του 1944 καθήμενος εις την οικίαν Νικολάου Δαφέρμου, ενταύθα ήρθε μια δεσποινίς ονόματι Μαρίκα γνωρίζουσα την Γερμανικήν με το ένα χέρι κουλό και η σύζυγος Ζαχαρία Πλαγιωτάκη διδασκάλου εξ Εμπάρου και μοι ανέφερον ότι ο υιός της Πλαγιωτάκη είχε συλληφθεί υπό των Γερμανών μαζί με άλλους συγχωριανούς, επειδή οι Έλληνες αντάρται εφόνευσαν την γυναίκα του Π… εξ Εμπάρου, με παρακάλεσαν δε να επέμβω, δια να αφεθή ελεύθερος.
Μετέβην αμέσως μετά της ανωτέρω Δεσποινίδος και ετέρας τοιαύτης ονόματι Μαρίκας εις την εν Βίγλα οικίαν του ειρημένου Π…, τον οποίο παρεκάλεσα να μεταβή εις Γκεστάμπο και να μιλήση ευνοϊκά για τον Πλαγιωτάκην, δια ν’αφεθή ελεύθερος, αλλά ο Π… με θυμόν και θάρρος μου είπεν ότι δεν θ’αφεθή εάν δεν μου γυρίσουν τη γυναίκα μου. Εις την οικίαν Π… ευρίσκοντο και αι κόραι του Μ…, Ε…, και Γ…, δεν ανεμείχθησαν όμως ουδόλως εις τας δηλώσεις του πατρός των, αλλ’απεσύρθηκαν…».
Ο τελικός απολογισμός της κύκλωσης της Εμπάρου και των χωριών της ήταν έξι παλικάρια νεκρά, δύο δολοφονήθηκαν στην κύκλωση, ένα πέθανε από τα τραύματά του σε τρεις ημέρες και τρία εκτελέστηκαν στην Αγυιά. (Σταματάκης Αντώνης, Ψιλάκης Γεώργιος και Σταματάκης Γεώργιος από την Έμπαρο. Σηφάκης Μιλτιάδης και Μαρκογιαννάκης Μανόλης από το Μηλιαράδω. Ανυφαντάκης Γιάννης από τον Αβρακόντε Λασιθίου).
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης, είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού Πεδιάδος.