Όλοι σχεδόν γνωρίζουμε μέσα από την αφήγηση της Καινής Διαθήκης για την ιστορία της γυναίκας που συντετριμμένη από τις αμαρτίες της εισέβαλε σε ένα σπίτι και έπεσε στα πόδια του Χριστού για να τα πλύνει με δάκρυα και μύρο. Πολύ λίγοι όμως γνωρίζουν την ιστορία της γυναίκας που έγραψε το πιο γνωστό ίσως τροπάριο της εκκλησίας, το γνωστό ως “τροπάριο της Κασσιανής”. Κασσιανή ονομαζόταν η μοναχή ποιήτρια που έγραψε το τροπάριο και έχει τόσο συνδεθεί με τη γυναίκα που αναφέρουν τα ευαγγέλια, που για πολλούς έφτασε να είναι το ίδιο πρόσωπο!
Φυσικά η γυναίκα που έπεσε κλαίγοντας στα πόδια του Ιησού δεν έχει καμία σχέση με την ποιήτρια που έζησε οκτώ αιώνες αργότερα. Η Κασσία ή Κασσιανή ήταν κόρη μιας από τις μεγάλες και ισχυρές οικογένειες του Βυζαντίου. Γεννήθηκε στις αρχές του 9ου αιώνα, περίπου το 810. Δεν είμαστε βέβαιοι ότι αυτό ήταν το κοσμικό της όνομα, καθώς πρόκειται για όνομα που συναντάμε συχνά μεταξύ των μοναχών, είτε ανδρών (Κασσιανός) είτε πολύ περισσότερο γυναικών. Το όνομα μάλλον προέρχεται από ένα δένδρο με παρόμοια ονομασία. Έχει καταγραφεί επίσης ως Εικασία ή Ικασια, αλλά πρόκειται πιθανότατα για λάθος γραφές του ονόματος που επιβίωσαν.
Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 820 ο τότε πορφυρογέννητος διάδοχος του βυζαντινού θρόνου Θεόφιλος, μοναδικός γιος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Β’ του Τραυλού, έφτασε σε ηλικία γάμου, η αυτοκράτειρα Ευφροσύνη οργάνωσε την παραδοσιακή τελετή επιλογής της συζύγου του. Σύμφωνα με το έθιμο στην αυλή της Κωνσταντινούπολης συγκεντρώθηκαν οι καλύτερες υποψήφιες νύφες, επιλεγμένες μεταξύ των πιο ωραίων κοριτσιών από τις πιο σημαντικές οικογένειες της αυτοκρατορίας.
Ο πορφυρογέννητος θα τις έβλεπε όλες και σε αυτήν που θα επέλεγε θα εμπιστευόταν ένα χρυσό μήλο που κρατούσε στο χέρι του. Η Κασσιανή λέγετα ότι τράβηξε αμέσως την προσοχή του… Αφού ολοκλήρωσε το πέρασμά του, στάθηκε μπροστά της και, πριν της δώσει το μήλο, της είπε «εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα», δηλαδή «από τη γυναίκα προέρχονται τα κακά», θέλοντας να την μειώσει υπονοώντας την υποδεέστερη θέση της γυναίκας λόγω του προπατορικού αμαρτήματος. Εκείνη, πανέξυπνη, περήφανη και εξαιρετικά μορφωμένη δεν σκέφτηκε να σιωπήσει και μολονότι ήταν γοητευμένη από τον αλαζόνα νεαρό του απάντησε θαρρετά «και εκ γυνακός πηγάζει τα κρέιττω», δηλαδή «και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα», υποδηλώνοντας την εξύψωση της γυναίκας μέσα από τον ρόλο της Παναγίας στην χριστιανική θεολογία.
Το αποτέλεσμα ήταν ο Θεόφιλος θυμωμένος επειδή του αντιμίλησε η κοπέλα να στραφεί στη διπλανή της Θεοδώρα και να δώσει το μήλο σε εκείνη, που ανέβηκε αργότερα μαζί του στον θρόνο, όταν έγινε αυτοκράτορας το 829, και έμεινε γνωστή για την αναστήλωση των εικόνων μετά τον πρόωρο θάνατο του Θεόφιλου το 842. Ο Θεόφιλος έγινε έτσι ο τελευταίος εικονομάχος αυτοκράτορας.
Το επεισόδιο με το χρυσό μήλο έγινε πάρα πολύ γνωστό και συζητήθηκε πολύ, οι δύο νέοι μάλιστα, Θεόφιλος και Κασσιανή είχαν ερωτευτεί και ο έρωτας αυτός ήταν καταδικασμένος, αφού δεν προέκυψε ο γάμος τους λόγω της δημόσιας αυτής αντιλογίας. Η Κασσιανή λίγο αργότερα κλείστηκε σε μοναστήρι και έγινε μοναχή. Με την λαμπρή παιδεία και μόρφωσή της διέπρεψε στην υμνογραφία, το όνομά της μνημονεύεται από αρκετούς και αρκετοί από τους ύμνους της χρησιμοποιούνται ως σήμερα στη λειτουργική της εκκλησίας. Κανένας όμως δεν είναι τόσο διάσημος όσο το τροπάριο που ψάλλεται κάθε Μεγάλη Τρίτη και είναι αφιερωμένο στην αμαρτωλή γυναίκα που προσέπεσε στον Χριστό.
Οι λόγοι που η Κασσιανή συνέγραψε αυτό το υπέροχο τροπάριο έχουν απασχολήσει το παραΐστορικό «κουτσομπολιό» στους αιώνες. Κανείς δεν μπορεί να πει αν στ’ αλήθεια υπήρξε οποιαδήποτε μυστική επαφή της με τον διάδοχο και σύντομα αργότερα αυτοκράτορα θεόφιλο, όπως οι κακές γλώσσες έλεγαν ήδη από εκείνη την εποχή, ή αν απλώς ο ανεκπλήρωτος έρωτας ήταν η αμαρτία που ήθελε η ίδια να ξορκίσει μέσα από την εκκλησιαστική ποίηση… Το σίγουρο είναι ότι ο έρωτας αυτός και το όνομά της έστω κι έτσι παραμένουν άσβηστοι στη μνήμη μας.