Ο Πολιούχος ναός του Αγίου Μηνά, προστάτη του Ηρακλείου, δεσπόζει επιβλητικός στο πολεοδομικό συγκρότημα της πόλης. Η ιστορία του συνδέεται με σπουδαία γεγονότα που συνέβησαν στο Ηράκλειο, από την ανέγερσή του ως σήμερα. Η μελέτη αρχείων, εγγράφων και τεκμηρίων της περιόδου της κατοχής, μας επιτρέπει να αναφερθούμε ενδεικτικά σε ορισμένα απ’αυτά.
Α. Δέηση υπέρ της νίκης των γερμανικών όπλων
Ο Ιωάννης Πασσαδάκης (Παχιαδάκης) διορίστηκε από τις αρχές Kατοχής Νομάρχης Ηρακλείου στις 8 Αυγούστου 1941. Η θητεία του διήρκεσε ως τις 24 Ιανουαρίου 1943. Στις 25 Ιανουαρίου 1943, ανέλαβε Γενικός Διοικητής Κρήτης με έδρα τα Χανιά. Μητροπολίτης Κρήτης από τις 8 Απριλίου 1941, ήταν ο Βασίλειος Μαρκάκης, ένας θερμός και φλογερός πατριώτης.
Μετά την κατάληψη της Κρήτης από τα γερμανοϊταλικά στρατεύματα την 1η Ιουνίου 1941, πολλές φορές από τον άμβωνα των ναών που λειτουργούσε κατακεραύνωνε τους κατακτητές, εκθειάζοντας τον πατριωτισμό των Κρητών, υμνώντας την αξία της ελευθερίας, προτρέποντας συγχρόνως σε αγώνα εναντίον των φασιστικών – ναζιστικών δυνάμεων.
Με αφορμή την εορτή του Αγίου Μηνά, το πρώτο κατοχικό έτος, ο Νομάρχης Ηρακλείου Ιωάννης Πασσαδάκης στέλνει επιστολή στον Βασίλειο Μαρκάκη, «παρακαλώνταςª να δεηθεί υπέρ της νίκης των γερμανικών όπλων ανήμερα της εορτής του Αγίου. Το έγγραφο με ημερομηνία 9 Νοεμβρίου 1941 αναφέρει τα εξής:
´«ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΕ
Θα ενθυμείσθε ότι προ καιρού εξέφρασα εις την Σεβασμιότητά σας την επιθυμίαν μου και ακολούθως εις την εδώ εφημερίδα εδημοσίευσα εν άρθρω μου την γνώμην ότι έπρεπε εις όλους τους ναούς του Νομού να γίνη μία δέησις υπέρ της νίκης των γερμανικών όπλων κατά τον σκληρόν αγώνα τον οποίον διεξάγουν ταύτα κατά του αθέου και εχθρού της Χριστιανοσύνης απαισίου Μπολσεβικισμού.
Μεθαύριον εδώ εορτάζεται η εορτή του Προστάτου της πόλεώς μας Αγίου Μηνά και κατ’αυτήν θα παρακαλούσα όπως εις το τέλος της λειτουργίας από του Άμβωνος εκπεμφθή μία θερμή δέησις υπέρ της κατατροπώσεως του αθέου Μπολσεβικισμού.
Το τοιούτον θα εφώτιζε τον λαόν μας ότι ο σημερινός αγών της Γερμανίας δεν είναι συνήθης πόλεμος αλλ’είναι αγών αυτής της Χριστιανοσύνης – όπως και είναι και έχει σημασίαν δια την τύχην της θρησκείας του Χριστού και πρέπει όλος ο Λαός να εύχεται ολοψύχως την νίκην των γερμανικών όπλων, άτινα θα σώσουν εκτός των άλλων και τον Χριστιανισμόν, την θρησκείαν των πατέρων μας και συνεπώς δέον ο λαός μας να τρέφη αισθήματα φιλίας και βαθείας ευγνωμοσύνης προς τα εδώ στρατεύματα της κατοχής.
Ο ΝΟΜΑΡΧΗΣ Ιωάννης Πασσαδάκης».
Στο συνοδευτικό του εγγράφου προς την Kreiskommandantur Ηρακλείου, ο Ιωάννης Πασσαδάκης σημειώνει χειρόγραφα: «Αποστέλλομεν εν μεταφράσει γερμανιστί αντίγραφον εγγράφου όπερ απεστείλαμεν χθες εις τον Σεβασμιώτατον δια την δέησιν προς γνώσιν».
Ο Μητροπολίτης Κρήτης Βασίλειος Μαρκάκης αγνόησε το έγγραφο του Πασσαδάκη και δεν έκανε τη δέηση που του ζητήθηκε. Οι σχέσεις των δύο ανδρών, αλλά και οι σχέσεις του Μητροπολίτη με τα στρατεύματα κατοχής, μετά απ’αυτό το γεγονός οξύνθηκαν. Η αποκορύφωση ήρθε στις 25 Μαρτίου 1942 όταν ο Μητροπολίτης σε πύρινο λόγο του για την Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση του 1821, κατακεραύνωσε για άλλη μια φορά τους κατακτητές. Την επόμενη ημέρα 26 Μαρτίου 1942, εξορίστηκε στην Αθήνα.
Β. 40/θήμερο μνημόσυνο υπέρ του Διερμηνέα του γερμανικού Φρουραρχείου Γεωργίου Ατσά
Τον Αύγουστο του 1941, ο Δήμος Ηρακλείου τέλεσε 40/θήμερο μνημόσυνο στον ναό του Αγίου Μηνά υπέρ του διερμηνέα του γερμανικού Φρουραρχείου Γεωργίου Ατσά. Το γεγονός παρουσιάστηκε από την εφημερίδα “Κρητικός Κήρυξ” ως εξής:
«Την παρελθούσαν Κυριακήν και ώραν 8 ½ ετελέσθη εν τω Μητροπολιτικώ ναώ του Αγίου Μηνά επιβλητικόν τεσσαρακονθήμερον μνημόσυνον του Δήμου Ηρακλείου εις μνήμην του εν τη εκτελέσει του καθήκοντος θανόντος διερμηνέως παρά τω Φρουραρχείω Ηρακλείου Γεωργίου Ατσά. Εις το μνημόσυνον παρέστησαν ο κ. Δήμαρχος και πολύς κόσμος».1
Γ. Δημοτικά Σχολεία του Ηρακλείου στεγάζονται στον ναό του Αγίου Μηνά
Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης 20-31 Μαΐου 1941, από τους βομβαρδισμούς που προηγήθηκαν της πτώσης των αλεξιπτωτιστών, πολλά σχολεία της πόλης του Ηρακλείου υπέστησαν σοβαρές ζημιές και καταστροφές.
Μεταξύ των σχολείων ήταν η Παιδαγωγική Ακαδημία και τα σχολεία 4ο και 8ο Ηρακλείου.
Στην Παιδαγωγική Ακαδημία στεγάζονταν δύο πρότυπα Δημοτικά Σχολεία.
Τα πρότυπα σχολεία της Παιδαγωγικής Ακαδημίας καθώς και το 4ο και 8ο Δημοτικό Σχολείο μετεγκαταστάθηκαν και τα μαθήματα γίνονταν στον νάρθηκα του ιερού ναού του Αγίου Μηνά. Η είδηση αναγράφεται στην εφημερίδα “Κρητικός Κήρυξ” ως εξής:
«Ειδοποιούμεν ότι τα μαθήματα των προτύπων Δημοτικών Σχολείων της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου επαναλαμβάνονται από της 20ης τρέχοντος μηνός (Απριλίου) κανονικώς εν τω Νάρθηκι του Αγ. Μηνά και προσκαλούμεν πάντας τους μαθητάς όπως προσέλθωσιν».2
«Πληροφορούμεθα ότι επανελήφθησαν τα μαθήματα των Δημοτικών Σχολείων πασών των τάξεων εις μεν τον Ναόν του Αγίου Μηνά των μαθητών των Σχολείων 4ου και 8ου εις δε το Ορφανοτροφείον Θηλέων των μαθητών των Σχολείων 3ου και 6ου».3
Δ. Λαϊκή «αυθόρμητη» συγκέντρωση καταδίκης των απαγωγέων του Στρατηγού Κράιπε
Με υπόδειξη του Υπουργού Γενικού Διοικητή Κρήτης Ιωάννη Πασσαδάκη, έγινε στην πλατεία του Αγίου Μηνά (στις 18 Μαΐου 1944), «αυθόρμητη» λαϊκή συγκέντρωση με μοναδικό θέμα την καταδίκη των απαγωγέων του Στρατηγού Κράιπε. Ομιλητές ήταν ο δικηγόρος Μιχαήλ Κουναλάκης και ο Νομάρχης Εμμανουήλ Ξανθάκης. Στην συγκέντρωση του Ηρακλείου εγκρίθηκε και σχετικό ψήφισμα.
Με ημερομηνία 18 Μαΐου 1944, ο Νομάρχης Ηρακλείου Εμμανουήλ Ξανθάκης ενημερώνει την Kreiskommandantur Ηρακλείου, στέλνοντας ταυτόχρονα και το ψήφισμα με το οποίο οι απαγωγείς του Στρατηγού Κράιπε αποκαλούνται «αναρχικά στοιχεία».
Το έγγραφο εμπεριέχεται το Αρχείο Γερμανικής Στρατιωτικής Διοικήσεως Κρήτης και αναφέρει τα εξής:
´«Ηράκλειον 18-5-44 Προς Φρουραρχείον, ενταύθα
Αφορά Λαϊκήν συγκέντρωσιν Ηρακλείου
Έχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν ότι σήμερον 18-5-44 και ώραν 11 π.μ. εγένετο η προαγγελθείσα πάνδημος Λαϊκή Συγκέντρωσις του Λαού Ηρακλείου εις την πλατείαν του Καθεδρικού Ναού Αγίου Μηνά. Προσήλθον αυθορμήτως, πολλαί χιλιάδες κόσμου, πάσης τάξεως. Ωμίλησε προς τον Λαόν ο κ. Μιχαήλ Κουναλάκης, δικηγόρος, εκ μέρους της Λαϊκής Επιτροπής, όστις και ανέγνωσε το εγκριθέν ψήφισμα, το οποίον αποστέλλομεν συνημμένως εις δύο αντίτυπα.
Εν συνεχεία ωμίλησεν ο κ. Νομάρχης δια μακρών, εξάρας την μεγάλην σημασίαν ην έχει η Λαϊκή συγκέντρωσις, διά την καλήν και αρμονικήν συνεργασίαν, στρατού και λαού. Η συγκέντρωσις αύτη, εσημείωσε πλήρη επιτυχίαν και ήτο μια καλή απάντησις, δια τα αναρχικά στοιχεία. Αντιθέτως, ο Λαός προσήλθεν με ενθουσιασμόν και εζητοκραύγασεν, υπέρ της Πατρίδος, θρησκείας και οικογενείας».
Ε. Δοξολογία για τη διάσωση του Υπουργού Γενικού Διοικητή Κρήτης Ιωάννη Πασσαδάκη και του Νομάρχη Χανίων Ιωάννη Γαλάνη
Την Πέμπτη 8 Ιουνίου 1944, στις 8.30 το βράδυ στην οδό Ποτιέ της πόλης των Χανίων, άντρες της κρητικής αντίστασης αποπειράθηκαν να σκοτώσουν τον Νομάρχη Χανίων Ιωάννη Γαλάνη και τον Υπουργό Γενικό Διοικητή Κρήτης Ιωάννη Πασσαδάκη. Πέταξαν χειροβομβίδα στο αυτοκίνητο του Γενικού Διοικητή, αυτή έσπασε το τζάμι και έπεσε στα πόδια του Νομάρχη. Πριν εκραγεί, ο Νομάρχης πρόλαβε και την πέταξε έξω από το αυτοκίνητο κι έτσι οι δυο άντρες διασώθηκαν.
Στην εφημερίδα του Ηρακλείου “Κρητικός Κήρυξ”, με ημερομηνία 12 Ιουνίου 1944, η απόπειρα περιγράφεται ως εξής: ´«Στυγερά εγκληματική απόπειρα κατά της ζωής του Υπουργού γεν. Διοικητού μας έλαβε χώραν την 8.30 περίπου εσπερινήν ώραν της παρελθούσης Πέμπτης υπό τας ακολούθους συνθήκας: Ενώ το υπουργικόν αυτοκίνητον το φέρον τον κ. Υπουργόν και τον τυχαίως προ ολίγων λεπτών εισελθόντα εις αυτό κ. Νομάρχην, εισήρχετο εις την οδόν Ποττιέ δια της οδού Νόελ, εξφενδονίσθη κατ’ αυτού χειροβομβίς, η οποία διέτρησε τον υαλοπίνακα του αυτοκινήτου και έπεσεν επί των ποδών του Νομάρχου κ. Γαλάνη.
Ο κ. Νομάρχης αντιληφθείς αμέσως ότι επρόκειτο περί δολοφονικής αποπείρας και διατηρών την πλήρη ψυχραμίαν του, ήρπασε δι’ αστραπιαίας κινήσεως την έτοιμον να εκραγή χειροβομβίδα και την έρριψε προς τα έξω, εναντίον αυτού του ιδίου του δολοφόνου. Με την ψύχραιμον και θαρραλέαν αυτήν στάσιν του ο Νομάρχης κ. Γαλάνης απεσόβησε τον θανάσιμον κίνδυνον. Είς των δραστών της εγκληματικής κατά του κ. Υπουργού αποπείρας συνελήφθη».
Τα δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου εξυμνούν τον Ιωάννη Πασσαδάκη για το έργο που προσέφερε στην Κρήτη, θεωρεί «μίσθαρνα όργανα» τους αντάρτες και στέκεται στην «ευδιδικία της ιστορίας» που θα δικαιώσει τον Γενικό Διοικητή.
«Ποσάκις ο κ. Υπουργός ηγωνίσθη και επέτυχε όπως σμικρυνθούν αι συνέπειαι αναρχικών πράξεων, αίτινες διετάραξαν την ομαλότητα της τοπικής ζωής και τας σχέσεις του πληθυσμού προς τας γερμανικάς αρχάς; Πλειστάκις! Ο κ. Υπουργός επέτυχε τότε διά της σώφρονος και εμπνευσμένης συνηγορίας του και των επιμόνων πατριωτικών προσπαθειών του να σώση τον τόπον από μέγιστα δεινά».4
(Ο Ιωάννης Πασσαδάκης, μετά την Κατοχή, δικάστηκε ως δοσίλογος-συνεργάτης των Γερμανών και καταδικάστηκε σε ισόβια δεσμά. Πέθανε στη φυλακή).
Μετά την απόπειρα, «Λαϊκή Επιτροπήª από πολίτες του Ηρακλείου, με ανακοίνωσή της καλεί τον λαό της πόλης στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά, την Πέμπτη 15 Ιουνίου 1944, για να τελεστεί δοξολογία λόγω της διάσωσης του Γενικού Διοικητή Κρήτης Ιωάννη Πασσαδάκη και του Νομάρχη Χανίων Ιωάννη Γαλάνη. Συγκεκριμένα, στις στήλες της εφημερίδας “Κρητικός Κήρυξ”, το κάλεσμα της Επιτροπής έχει ως εξής:
´«ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Προκειμένου να τελεσθή εν τω Μητροπολιτικώ Ναώ του Αγίου Μηνά αύριον Πέμπτην και ώραν 10.30΄π. μ. δοξολογία επί τη διασώσει του Υπουργού Γενικού Διοικητού Κρήτης κ. Ι. Πασσαδάκη και του Νομάρχου Χανίων κ. Ιωάν. Γαλάνη, εκ της εν Χανίοις δολοφονικής εναντίον των αποπείρας:
ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕΝ
Τον Λαόν της πόλεως Ηρακλείου όπως παρευρεθή εν τω ως άνω Μητροπολιτικώ Ναώ και κατά την ανωτέρω ώραν εν τη δοξολογία ταύτη
Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ5».
ª
Την ημέρα της δοξολογίας, 15 Ιουνίου 1944, ο αρθογράφος της εφημερίδας «Κρητικός Κήρυξ» αφού εκθειάζει τα προσόντα του Ιωάννη Πασσαδάκη και το «έργο» του, καλεί τους Ηρακλειώτες να συμμετέχουν μαζικά, δείχνοντας μ’αυτόν τον τρόπο τη συμπάθειά τους προς τον Γενικό Διοικητή Κρήτης.
Στη δοξολογία προεξήρχε ο Αρχιμανδρίτης Ευγένιος Ψαλλιδάκης. Παρευρέθηκαν ο Νομάρχης Ηρακλείου, ο Δήμαρχος, ο Διοικητής της Χωροφυλακής, ο Διευθυντής της εφημερίδας «Κρητικός Κήρυξ» Πέτρος Βάρβογλης, όλοι οι Προϊστάμενοι των υπηρεσιών, οι Διευθυντές των Τραπεζών, αντιπροσωπείες των υπαλληλικών, εμπορικών, επαγγελματικών, στρατιωτικών, εφεδρικών και άλλων τάξεων.
Στο τέλος της δοξολογίας, «εμπνευσμένο λόγο» ανέλαβε και απεύθυνε στο εκκλησίασμα ο Επιθεωρητής Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως Περιφέρειας Ηρακλείου. Ο λόγος δημοσιεύτηκε στις στήλες της εφημερίδας “Κρητικός Κήρυξ” στις 17 Ιουνίου 1944. Για πληρέστερη αντίληψη του περιεχομένου του, παραθέτουμε αυτούσιο τον λόγο του Επιθεωρητή Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως Περιφερείας Ηρακλείου:
«Πρωτοβουλία και προσκλήσει επιτροπής αυθορμήτως συγκροτηθεί εξ επιλέκτων πολιτών εγκρίτων και νομοταγών της πόλεως Ηρακλείου συνήλθομεν εις τον ιερόν τούτον χώρον διά να αναπέμψωμεν ευχαριστηρίους ευχάς προς τον Παντοδύναμον Θεόν προστατεύσαντα διά της όντως θαυματουργού επεμβάσεώς του την απειληθείσαν ζωήν δύο εθνικών εργατών εκ των τα ύψιστα εν τη Νήσω Κρήτη κατεχόντων αξιώματα της Ελληνικής Πολιτείας, του λαοφιλούς συμπολίτου μας Υπουργού Γενικού Διοικητού της Κρήτης κ. Ιωάννου Πασσαδάκη και του συνεργάτου του Νομάρχου Χανίων κ. Ι. Γαλάνη, εκ της ενεργηθείσης κατ’ αυτών δολοφονικής απόπειρας, υπό προσώπων αναρχικών, εις την ψυχήν των οποίων μόνον η εγκληματική βούλησις προς υπονόμευσιν του κοινωνικού μας καθεστώτος και διεθνοποίησιν της Ελληνικής Πατρίδος εμφωλεύει.
Δεν θα ασχοληθώ με τον χαρακτηρισμόν του ανομήματος και την δυσμενήν απήχησιν, ην έσχεν η διάπραξις τούτου εις τα ψυχάς των πραγματικά πονούντων τον τόπων Νομοταγών Πολιτών. Η Εθνική συνείδησις τούτον, κατεδίκασεν ευθύς αμέσως οριστικώς και αμετακλήτως την βδελυράν των δραστών της αποπείρας ενέργειαν.
Εν μόνον σημείον της μυσαράς ταύτης πράξεως, θέλω ιδιαιτέρως να τονίσω και το οποίον θέλω να εγχαραχθή βαθειά εις την συνείδησιν ενός εκάστου εξ ημών το εξής: Η χειροβομβίς ήτις ερρίφθη κατά του αξιοτίμου Υπουργού Γενικού Διοικητού Κρήτης κ. Ιωάννου Πασσαδάκη, του αγαθού και ανεξικάκου τούτου ανθρώπου, του πονούντος και μοχθούντος υπέρ της Πατρίδος κατά τας σημερινάς κρισίμους εκ του Παγκοσμίου πολέμου στιγμάς, του πολλαπλώς ευεργετούντος και εξυπηρετούντος τους συμπολίτας του Κρήτας, του θέσαντος και τάξαντος ως σκοπόν της πολιτείας του την επίτευξιν της αρμονικής συμβιώσεως του πληθυσμού της νήσου μετά των Στρατευμάτων κατοχής, επ’ αγαθώ πάντοτε της Πατρίδος, του μεσιτεύοντος, προσπίπτοντος και επικαλουμένου την γενναιοφροσύνην και επιείκιαν των γερμανικών Αρχών εις σοβαρωτάτας περιπτώσεις καθ’ άς εξ ιδίων των συμπολιτών του σφαλμάτων ηπειλείτο η ζωή πολλών Ελλήνων πολιτών, ως και η απόπειρα κατά του εκλεκτού συνεργάτου του Νομάρχου κ. Ι. Γαλάνη δεν είναι μία, απλή απειλή κατά της ζωής δύο Ελλήνων Πατριωτών αλλ’ ενέχει βαθυτέραν έννοιαν και αποτελεί απειλήν κατ’ αυτής της Ελληνικής Πολιτείας τα βάθρα της οποίας απειλεί να ανατινάξη εις τον αέρα και μαζί με αυτά να ανατρέψη τον Ελληνικόν πολιτισμόν τας μεγάλας πνευματικάς αξίας χιλιετηρίδων, να αφανίση την θρησκείαν, να υπονομεύση την έννοιαν της Πατρίδος διά της αναπτύξεως δήθεν ανθρωπιστικών ιδεών και της καλλιεργείας του ουτοπιστικού πνεύματος του κακώς εννοουμένου διεθνισμού.
Προ του κινδύνου τούτου ας συσσωματωθώμεν άπαντες οι Έλληνες, εις των οποίων τα στήθη υπάρχει εισέτι Εθνική πνοή και παλμός, και ας αντιδράσωμεν με όλας τας δυνάμεις μας κατά του ελλοχεύοντος τούτου κοινωνικού εχθρού, του κομμουνισμού.
Ο εχθρός είναι φθονερός, ύπουλος και δεν παρουσιάζεται πάντοτε με μαχαίρια, πελέκεις και άλλα φονικά όπλα, αλλ’ ενεδρεύει εις κάθε γωνίαν, εις κάθε άκρη του πεδίου της ανθρωπίνης μάχης που λέγεται ζωή, παραμονεύει εις το επάγγελμα του καθενός μας, εις το Σχολείον, πίσω από κάθε δυσκολία, οικονομική ή άλλη, γύρω από κάθε αναποδιά του ανθρώπου, εις το σπίτι, εις την οικογένειαν, εις την Εκκλησίαν, παντού θέλει να κάμη τους ανθρώπους δούλους του, οικονομικούς κοινωνικούς και πολιτικούς σκλάβους, θέλει τον αφανισμό κάθε ατομικής δράσεως και πρωτοβουλίας και τον άνθρωπον ξεπεσμένον εις κτηνώδη κατάστασιν, θέλει διά του αλληλοσπαραγμού να υποδουλώση τον κόσμον εις τους δολίους σκοπούς του.
Διά τους λόγους τούτους, εις τον αγώνα αυτόν τα εθνικά, κοινωνικά και Χριστιανικά ιδανικά, συμπίπτουν και είναι σφικτά αδελφωμένα εις ένα κοινόν μέτωπον υπέρ του Έθνους, της Χριστιανικής Πίστεως, του Ελληνικού Πολιτισμού και της αρετής κατά του διεθνισμού, του αθεϊσμού, του ιστορικού υλισμού, της ωμής βίας και της ανηθικότητος.
Η θεία Πρόνοια έσωσε την ζωήν δύο ενθουσιωδών ιδεωδών. Να είμεθα βέβαιοι ότι η θεία Πρόνοια δεν θα αφήση να εκραγή το κομμουνιστικόν ηφαίστειον, το οποίον όσον και αν φαίνεται σήμερον ότι απειλεί να κατακαύση το σύμπαν με την λάβαν του, εν τούτοις θα σβήση τελικώς κάτω από τα κύματα του ενθέρμου Πατριωτισμού, όστις πληροί τα στήθη της μεγίστης μερίδος των ανεξαρτήτως εθνικότητος συντηρητικών Πατριωτών».
1. Εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ, 26 Αυγούστου 1941.
2. Εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ, 17 Απριλίου 1942.
3. Εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ, 13 Ιανουαρίου 1943
4. Εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ, 13 Ιουνίου 1944.
5. Εφημερίδα Κρητικός Κήρυξ, 14 Ιουνίου 1944.
* Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Θραψανού Πεδιάδος