Ένα από τα πρωτοπόρα χωριά της Κρήτης με σημαντική συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην Αντίσταση τα χρόνια 1941-1944, ήταν ο Σκινιάς Μονοφατσίου. Η προσφορά της γυναίκας της Κρήτης τα χρόνια της ναζιστικής λαίλαπας, δεν έχει ακόμη ερευνηθεί σε όλες τις πτυχές της.
Ένας από τους τελευταίους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης είναι ο συνταξιούχος αξιωματικός της Χωροφυλακής Γεώργιος Μιζεράκης. Γεννήθηκε στον Σκινιά Μονοφατσίου το έτος 1923 και σήμερα σε ηλικία 102 ετών ζει στο χωριό Μουχτάρω με την σύζυγό του.
Μας παραχώρησε το αρχείο του για τις έρευνές μας και σ’αυτό υπάρχουν οι φωτογραφίες δεκατριών (13) γυναικών του Σκινιά και ένα μικρό σημείωμα με την προσφορά τους στον αγώνα εναντίον των ναζιστικών και φασιστικών στρατευμάτων του Ράιχ. Συμπερασματικά και μελετώντας τα γραφτά του κ. Γεωργίου Μιζεράκη, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε για τις γυναίκες του Σκινιά ότι τα χρόνια 1941-1944 είχαν συμμετοχή :
1. Στην περίθαλψη και απόκρυψη ανδρών της Βρετανικής Κοινοπολιτείας που πολέμησαν στη Μάχη της Κρήτης.
2. Στην περίθαλψη της οικογένειας του Καπετάν Χρήστου Μπαντουβά (αρωγή στη γυναίκα του Ζωή Μπαντουβά – Αγιομυργιανάκη και στην κόρη του Ειρήνη).
3. Στην διάθεση των σπιτιών τους ως τόπο συνάντησης των ανταρτών, των Ομάδων του Καπετάν Μανόλη Μπαντουβά (Ε.Α.Ο. Μπαντουβά) και του Βιαννίτη αξιωματικού Αλέξανδρου Ραφτόπουλου (Κ.Ε.Ε.Ε.)
4. Στην μεταφορά πληροφοριών των γερμανικών οχυρώσεων και του γερμανικού κατοχικού στρατού στους άντρες της Αντίστασης.
5. Στην συμμετοχή και την υποδοχή των ανδρών της απαγωγής του Στρατηγού Κράιπε και την φιλοξενία στα σπίτια τους για δύο ημέρες.
6. Στην διάθεση των ξυλόφουρνων των σπιτιών τους για τέσσερα χρόνια για το ζύμωμα και το ψήσιμο εφτάζυμων ψωμιών για τους άντρες των Αντιστασιακών ομάδων και
7. Στην συμπαράσταση στους άντρες τους που μετείχαν στην Εθνική Αντίσταση. Συγκεκριμένα, ο Γεώργιος Μιζεράκης γράφει για τις δεκατρείς γυναίκες του Σκινιά που αναγνωρίστηκε η συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση με αποφάσεις της Νομαρχίας Ηρακλείου, τα εξής :
1. Συμισακάκη Αικατερίνη, σύζυγος Σταύρου Μωραϊτάκη. Είναι η πρώτη γυναίκα του Σκινιά που περιέθαλψε συμμάχους πολεμιστές της Μάχης της Κρήτης στο χωριό της Σκινιά. Βοήθησε 173 μαχητές της Κοινοπολιτείας. Ακόμη, στη διάρκεια της κατοχής, περιέθαλψε την Ζωή, σύζυγο Καπετάν Χρήστου Μπαντουβά και την θυγατέρα της Ρένα (Ειρήνη Μελά Μπαντουβά). Από την Πολιτεία τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/27.05.1988)
2. Παπαδημητροπούλου Κορνάρου Μαρινιά, σύζυγος Εμμανουήλ Παπαδημητρόπουλου. Ήταν δασκάλα και σημαντικό στέλεχος της Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Το σπίτι της ήταν κέντρο συναντήσεως των στελεχών της Ανταρτικής Οργάνωσης Μπαντουβά. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/27.05.1988)
3. Γαλανάκη Αγγελική, σύζυγος Ανδρέα Γαλανάκη. Περιέθαλψε πολλά στελέχη της Κ.Ε.Ε.Ε. και των ομάδων Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Περιέθαλψε δίδοντας αρωγή και Έλληνες πατριώτες και Βρετανούς αξιωματικούς συνδέσμους πληροφοριών της μυστικής κατασκοπίας. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/27.05.1988)
4. Γαλανάκη Τσικινιά, σύζυγος Εμμανουήλ Γαλανάκη. Αδελφή του Μιχαήλ Ν. Χανιαλάκη, δυναμικού στελέχους της Εθνικής Αντίστασης. Την Τρίτη 4 Απριλίου 1944, διανυκτέρευσαν στο σπίτι της και όλη την επόμενη ημέρα, Τετάρτη 5 Απριλίου, ο Πάτρικ Λη Φέρμορ και όλοι οι σχεδιάζοντες την απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράιπε. Το σπίτι της ήταν κέντρο διερχομένων στελεχών της Εθνικής Αντίστασης. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/27.05.1988)
5. Μιζεράκη Σοφία, σύζυγος Εμμανουήλ Μιζεράκη το γένος Κωνσταντίνου Πανακάκη. Τακτικά υπέθαλπε αγωνιστές της Εθνικής Ανταρτικής Οργάνωσης Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Στον παραδοσιακό φούρνο της εζύμωνε και εφούρνιζε το ψωμί για τους αντάρτες. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/26.03.1988)
6. Συμισακάκη Ελένη, σύζυγος Στυλιανού Συμισακάκη το γένος Εμμανουήλ Συγγελάκη. Πολλές φορές στο σπίτι της περιέθαλψε πολεμιστές της Μάχης της Κρήτης Έλληνες και Συμμάχους. Βοηθούσε στην παρασκευή ψωμιού για τους αντάρτες της Εθνικής Ανταρτικής Οργάνωσης Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/27.06.1988).
7. Τσαγκαράκη Ευφροσύνη, σύζυγος Εμμανουήλ το γένος Μιχαήλ Μιζεράκη. Τη γερμανική κατοχή οργανώθηκε από την αρχή στις Ε.Α.Ο. Μπαντουβά και υπέθαλπε τους αντάρτες. Εργάστηκε και συμπαραστάθηκε στον Ανδρέα Γαλανάκη, στέλεχος της Εθνικής Αντίστασης και ανάπηρο πολέμου. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/26.03.1988)
8. Καρτσάκη Μακαρία (Δέσποινα) του Νικολάου και της Αικατερίνης. Καλόγρια – αδελφή της Ιεράς Μονής Παναγίας Παλιανής. Τη γερμανική κατοχή παρασκεύαζε και έψηνε στον φούρνο της το ψωμί για τους αντάρτες των Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Υπήρξε υπόδειγμα Ελληνίδας Χριστιανής Μοναχής.
9. Παπαϊωάννου Λαμπρινή σύζυγος Νικολάου το γένος Νικολάου Καρτσάκη. Ο γιος της Μιχαήλ πολέμησε και τραυματίστηκε στη Μάχη της Κρήτης. Τη γερμανική κατοχή βοηθούσε την αδελφή της Καλόγρια Μακαρία (Δέσποινα) στο ζύμωμα και το ψήσιμο ψωμιού στον παραδοσιακό φούρνο της για τους αντάρτες των Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/26.03.1988)
10. Βερβελάκη Χαρίκλεια, σύζυγος Ιωάννου το γένος Σταύρου Συμισακάκη. Αδελφή του Ιωάννου Σταύρου Συμισακάκη. Από τους πρώτους, ο αδελφός της και ο άντρας της οργανώθηκαν στις Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Βοηθούσε στην απαράσκευη και το ψήσιμο ψωμιού για τους αντάρτες. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/26.03.1988).
11. Ζαμπουλάκη Καλλιόπη σύζυγος Ιωάννου το γένος Ιωάννου Γαρεφαλάκη. Την γερμανική κατοχή υπέθαλψε πολεμιστές της Μάχης της Κρήτης. Στον παραδοσιακό φούρνο της παρασκεύαζε και έψηνε ψωμί για τους αντάρτες των Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/26.03.1988).
12. Μπριτζολάκη Μαρία, σύζυγος Εμμανουήλ, το γένος Μιχαήλ Σωμαράκη από το χωριό Λαγούτα. Την γερμανική κατοχή ο σύζυγός της Εμμανουήλ Κ. Μπριτζολάκης πήρε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στο Ρέθυμνο και οργανώθηκε στις Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Από τότε και καθ’όλη την διάρκεια της κατοχής ήταν καταζητούμενος, ώσπου φυγαδεύτηκε στην Μέση Ανατολή.
13. Πετράκη Κυριακή, σύζυγος Ζαχαρία Πετράκη το γένος Πιταροκοίλη. Την γερμανική κατοχή στο σπίτι της παρασκευάζονταν και στον παραδοσιακό φούρνο της ψήνονταν το ψωμί για τους αντάρτες των Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Τα παιδιά της Νικηφόρος – Γεώργιος – Μιχαήλ και Κωνσταντίνος οργανώθηκαν στις Ε.Α.Ο. Μπαντουβά. Τιμήθηκε με δίπλωμα και μετάλλιο. (Απόφαση Νομαρχίας Ηρακλείου, 28576/26.03.1988)
Ο Γεώργιος Α. Καλογεράκης είναι δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διευθυντής Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου