Ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις προκάλεσε η είδηση που τελικά αποδείχθηκε κατά το ήμισυ αληθινή, ότι 17χρονη από την Ολλανδία υποβλήθηκε σε νόμιμη ευθανασία στο σπίτι της με τη βοήθεια ειδικής κλινικής.
Η πραγματικότητα είναι ότι το αίτημα της Noa Potheven δεν έγινε δεκτό από την κλινική της Χάγης στην οποία απευθύνθηκε και κατέφυγε στην επιλογή της ασιτίας για να φύγει από τη ζωή.
Η 17χρονη γεννήθηκε το 2001 στη πόλη Arnhem της Ολλανδίας. Στο βιβλίο της με τίτλο «Κερδίζοντας ή Μαθαίνοντας» αναφέρει πως στην ηλικία των 14 ετών έπεσε θύμα βιασμού από δύο άντρες, γεγονός που έκρυψε αρχικά από την οικογένεια της. Το εν λόγω συμβάν οδήγησε σε σύνδρομο μετά-τραυματικού στρες, σοβαρή μορφή κατάθλιψης και ανορεξία που κράτησε για χρόνια.
Η Noa πέρασε από πολλές κλινικές και ειδικούς για την καταπολέμηση των ψυχολογικών και σωματικών επιπτώσεων που άφησε η τραυματική της εμπειρία, ωστόσο καμία δε φάνηκε να βοηθά με αποτέλεσμα να φτάσει στο σημείο να θέλει να δώσει τέλος στη ζωή της.
Οι νόμοι για την ευθανασία στην Ολλανδία είναι ιδιαίτερα αυστηροί και οι σχετικές αρχές επικεντρώνονται στη προσπάθεια παροχής της βέλτιστης αγωγής και ψυχολογικής στήριξης για τον εκάστοτε ασθενή αφήνοντας την ευθανασία ως την ύστατη λύση.
Μετά από απόρριψη του αιτήματός της, έκανε αίτημα στην κλινική «Levenseindekliniek» (End of Life Clinic) στη Χάγη, με σκοπό να παρακάμψει την απόφαση που είχε λάβει. Ωστόσο δε μπόρεσε να προχωρήσει σε νόμιμα υποβοηθούμενη ευθανασία. Η λύση που επέλεξε εν τέλει ήταν να σταματήσει να λαμβάνει τροφή και νερό προκειμένου να πεθάνει, το οποίο και έγινε.
Πολλά ελληνικά ΜΜΕ μετάδωσαν την ψευδή είδηση, ενώ διορθωτικά ρεπορτάζ έκαναν χθες και μεγάλα δίκτυα όπως η DW και το Euronews.
Το θέμα της νόμιμης ευθανασίας με αφορμή την περίπτωση της 17χρονης ήρθε ξανά στην επικαιρότητα, ενώ έχει γίνει αντικείμενο συζήτησης και από πολλούς ειδικούς στην Ελλάδα, που δεν έχει σχετικό νομοθετικό πλαίσιο.
Πρόσφατα αποτέλεσε θέμα συζήτησης στο Πανελλήνιο Ψυχιατρικό Συνέδριο που έγινε στο Ηράκλειο. Ο καθηγητής Ψυχιατρικής Βασίλης Κονταξάκης είχε δηλώσει στην “Π”: “Το ζητούμενο στην εποχή μας είναι η διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, αλλά και η ποιότητά της.
Το ιδανικό είναι να μπορούν να συνδυαστούν και τα δύο, αλλά πρόκειται για ένα στοίχημα εξαιρετικά δύσκολο. Υπάρχουν πολλά και μεγάλα ηθικά διλήμματα που αφορούν την υποβοηθούμενη ευθανασία, τα οποία πρέπει να μπουν στο τραπέζι μιας συζήτησης που το επίσημο κράτος δεν οργάνωσε ποτέ στη χώρα μας” τόνισε ο κ. Κονταξάκης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πλέον το θέμα αυτό δεν τίθεται μόνο για ανθρώπους που υποφέρουν από χρόνια νοσήματα όπως καρκίνος αλλά και σοβαρά ψυχιατρικά νοσήματα.
“Είναι ένα τεράστιο και εξαιρετικά περίπλοκο θέμα, που όμως πρέπει να αρχίσει να συζητείται και στην Ελλάδα”.
Οι περισσότερες χώρες
τάσσονται εναντίον
της ενεργητικής ευθανασίας
Δεν υφίσταται ενιαία αντιμετώπιση για το ζήτημα της ευθανασίας και της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας στις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι περισσότερες πάντως χώρες τάσσονται εναντίον της ενεργητικής ευθανασίας και της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, ενώ αποδέχονται το δικαίωμα του ασθενούς στην άρνηση της θεραπείας.
Μόνο τρεις χώρες (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) έχουν προχωρήσει σε νομιμοποίηση της ευθανασίας και μάλιστα υπό αυστηρούς όρους.
Αυτό προκύπτει από μελέτη της δικηγόρου Αλεξάνδρας Κοτζαμάνη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Βιοηθικά» της Ελληνικής Επιτροπής Βιοηθικής. Στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες της ΕΕ η ευθανασία δεν έχει τύχει εξειδικευμένης νομοθετικής ρύθμισης, παρά μόνο συζητείται κατά καιρούς, δημιουργώντας συνήθως εντάσεις και διχασμούς.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την κ. Κοτζαμάνη, «απαγορεύεται η ευθανασία και η υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Δεν υφίσταται εξειδικευμένη νομοθεσία, έτσι το αξιόποινο της ευθανασίας κρίνεται σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες του Ποινικού Κώδικα για την ανθρωποκτονία εν συναινέσει. Η ευθανασία έχει αντιμετωπιστεί, τόσο από την κοινωνία όσο και από την εκκλησία, ως έγκλημα ή ως αμάρτημα αντίστοιχα».
Με αφορμή πάντως την αναθεώρηση του ποινικού κώδικα, υπήρξε κάποιο ενδιαφέρον για να συζητηθεί και το συγκεκριμένο ζήτημα.
Η βασική αντίθεση διεθνώς είναι ότι από τη μια κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα της αυτονομίας, πράγμα που αφορά και τις αποφάσεις για το τέλος της ζωής του, αλλά από την άλλη η ζωή θεωρείται ύψιστη αξία, την οποία οι γιατροί καλούνται να διαφυλάσσουν με κάθε μέσο.
Επιπλέον, σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία, μόνο ο Θεός μπορεί να διαθέσει τη ζωή και το θάνατο.
Η ελληνικής προέλευσης λέξη ευθανασία (από το «ευ» και το «θανείν») ερμηνεύεται ως καλός, αξιοπρεπής ή ανώδυνος θάνατος, με σκοπό να μειωθεί η ταλαιπωρία του ασθενούς με ανίατη πάθηση.
Η ευθανασία διακρίνεται σε εκούσια (τερματισμός της ζωής του ασθενούς από τρίτο άτομο, συνήθως γιατρό, κατόπιν απαίτησης από τον ίδιον τον ασθενή) και ακούσια (όταν είναι αδύνατο να εκφραστεί η συναίνεση ή η άρνηση από τον ίδιο τον ασθενή, διότι βρίσκεται σε κωματώδη κατάσταση ή αντιμετωπίζει ψυχολογικά προβλήματα, έτσι η λήψη απόφασης πραγματοποιείται από τρίτο πρόσωπο).
Υπάρχει επίσης διάκριση ανάμεσα σε ενεργητική ευθανασία (ένας τρίτος, συνήθως γιατρός, προκαλεί το θάνατο του ασθενούς χορηγώντας την κατάλληλη ουσία) και παθητική ευθανασία (δεν λαμβάνονται πια μέτρα για την παράταση της ζωής του ασθενούς).
Σε ορισμένες χώρες έχει γίνει νομιμοποίηση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, όταν, μολονότι απαγορεύεται στο υγειονομικό προσωπικό να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή στον ασθενή με σκοπό να επέλθει ο θάνατος, ωστόσο επιτρέπεται να προετοιμάσει τη θανατηφόρα δόση, αφήνοντας τον ασθενή να την καταναλώσει μόνος του ή με τη βοήθεια των οικείων του.