«Και τώρα να ξεκινούσα, πάλι ιατρική θα σπούδαζα» σημειώνει η κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης καθηγήτρια Αιματολογίας Ελένη Παπαδάκη η οποία λέει στην «Π»: «Στόχος του τμήματος είναι να εκπαιδεύει γιατρούς με ήθος, ευαισθησία και ενσυναίσθηση απέναντι στον άνθρωπο και τα προβλήματά του».
Όπως εξηγεί, αυτό που συνηθίζει να λέει στους φοιτητές της είναι να προσπαθούν να γίνουν γιατροί που θα ήθελαν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους.
Ποιες είναι οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ιατρική Σχολή Κρήτης, τα προβλήματα, οι στόχοι αλλά και η σύνδεση με την κοινωνία;
Είναι η ακαδημαϊκή ιατρική κοινότητα ένα κλειστό λόμπι;
Τι χρειάζεται για να πετύχεις;
Η κοσμήτορας δίνει τις δικές της απαντήσεις στην συνέντευξη που ακολουθεί:
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ιατρική Σχολή Κρήτης, σήμερα και πώς σκοπεύετε να τις αντιμετωπίσετε;
Η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης έχει όραμα, αριστεία, εθνική και διεθνή αναγνώριση και η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να ξεχωρίζει συνεχώς με υψηλού επιπέδου έργο στην Εκπαίδευση, την Έρευνα και την Υγεία. Για να επιτευχθεί αυτό, ένα σύνολο προκλήσεων πρέπει να αντιμετωπιστούν:
(α). Η υποστελέχωση σε διδακτικό/ερευνητικό (ΔΕΠ), εργαστηριακό και διοικητικό προσωπικό. Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια προκηρύσσονται νέες θέσεις ΔΕΠ με μετατροπή θέσεων από το Υπουργείο Υγείας στο Παιδείας, εντούτοις υπάρχουν ακόμα μεγάλες ανάγκες λόγω του αυξανόμενου αριθμού φοιτητών όλων των επιπέδων αλλά και των αυξημένων απαιτήσεων του διδακτικού και ερευνητικού έργου που προκύπτουν από την αλματώδη πρόοδο της Ιατρικής Επιστήμης. Ως προς το εργαστηριακό και διοικητικό προσωπικό, επί χρόνια δεν έχουμε νέες προσλήψεις και προσπαθούμε να καλύπτουμε τα κενά από ίδιους πόρους.
(β). Χρηματοδότηση και υποδομές. Αν και πρόσφατα χρηματοδοτηθήκαμε ως Πανεπιστήμιο Αριστείας, αποτελεί διαρκή πρόκληση η εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης για την εκπαίδευση, την έρευνα (κυρίως για νέους επιστήμονες), τη συντήρηση και ανάπτυξη υποδομών. Η Σχολή μας διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις και εργαστήρια, αλλά απαιτούνται αναβαθμίσεις και επενδύσεις για να διατηρηθούν σε υψηλό επίπεδο. Μάλιστα, υπάρχει επιτακτική ανάγκη κτηριακής επέκτασης και κάναμε τα πρώτα βήματα συζήτησης με την Περιφέρεια Κρήτης. Η πρόσβαση σε ανταγωνιστικές εθνικές και ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ερευνητικής πρωτοπορίας της Σχολής και αυτό αποτελεί ένα διαρκή στόχο των μελών ΔΕΠ που έχουμε την ικανοποίηση ότι ξεχωρίζουν για τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις σε διεθνές επίπεδο.
(γ). Σύνδεση της Ιατρικής Εκπαίδευσης με το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ). Η κλινική εκπαίδευση των φοιτητών Ιατρικής βασίζεται στα δημόσια νοσοκομεία. Όμως, η υποστελέχωση και η υπερφόρτωση των δομών Υγείας καθώς και το καθεστώς εργασίας του προσωπικού μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δυσχεραίνει την κλινική εκπαίδευση. Στο πεδίο αυτό, η ενίσχυση της κλινικής εκπαίδευσης με σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες και η κινητικότητα των φοιτητών, προσφέρουν, σε κάποιο βαθμό, λύσεις. Όμως οι Ιατρικές Σχολές θα πρέπει να επιμείνουν να έχουν λόγο στη διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής Υγείας (αφού στηρίζουν την εκπαίδευση που αποτελεί τη βάση της ποιότητας του ΕΣΥ), κάτι που δεν γίνεται σε ικανοποιητικό βαθμό.
(δ). Η Διεθνοποίηση και ενίσχυση της κινητικότητας. Σήμερα οι φοιτητές και το προσωπικό πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κινούνται σε διεθνές επίπεδο. Η σύναψη διεθνών σχέσεων και συνεργασιών με υψηλού επιπέδου Ακαδημαϊκά Ιδρύματα είναι καθοριστικής σημασίας για τον εμπλουτισμό των γνώσεων, την ανταλλαγή εμπειριών και την ανέλιξη φοιτητών και προσωπικού, την προσέλκυση διεθνών φοιτητών, ερευνητών και προσωπικού και την περαιτέρω εξέλιξη της Σχολής. Η Ιατρική Σχολή Κρήτης έχει επιτύχει τη διεθνοποίηση σε μεγάλο βαθμό και συνεχίζει να την επιδιώκει.
(ε). Υιοθέτηση Νέων Τεχνολογιών και Ψηφιακής Εκπαίδευσης. Η ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης (προσομοιώσεις, ψηφιακά εργαλεία) είναι πλέον απαραίτητη, αλλά η πλήρης ενσωμάτωσή της στην ιατρική εκπαίδευση απαιτεί πόρους, κατάλληλο σχεδιασμό και εκπαίδευση του προσωπικού. Η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης αποτελεί καινοτόμο βήμα στην εκπαίδευση των φοιτητών και στην έρευνα. Στην Ιατρική Σχολή Κρήτης είμαστε πλέον έτοιμοι για τη διαμόρφωση του Κέντρου Προσομοίωσης Κλινικών Δεξιοτήτων που σίγουρα θα αναβαθμίσει την εκπαίδευση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο και τη διά βίου μάθηση.
Ποια είναι η άποψή σας για τη σχέση μεταξύ της Ιατρικής Σχολής και του κοινωνικού συνόλου;
Η Ιατρική είναι η κατεξοχήν Ανθρωποκεντρική Επιστήμη και η σχέση της Ιατρικής Σχολής με το Κοινωνικό Σύνολο είναι μία σχέση Αλληλεπίδρασης, Αλληλεξάρτησης και βαθιάς Ευθύνης. Η Ιατρική Σχολή δεν μπορεί να είναι ένα απομονωμένο Ακαδημαϊκό Ίδρυμα. Πρέπει να βρίσκεται στον πυρήνα της Κοινωνίας, καθώς, από τη φύση της, επικεντρώνεται στην επίλυση των προβλημάτων υγείας του πληθυσμού, εκπαιδεύει τους γιατρούς, παράγει έρευνα που επηρεάζει την υγεία αλλά και διαμορφώνει πολιτικές υγείας που αφορούν κάθε πολίτη.
Στην Ιατρική Σχολή Κρήτης επικεντρωνόμαστε ιδιαίτερα στο να εκπαιδεύουμε τους γιατρούς με αρχές αφοσίωσης, ήθους, ευαισθησίας και ενσυναίσθησης στον άνθρωπο και τα προβλήματά του, κάτι που είναι απαραίτητο σε μία εποχή όπου η εκπαίδευση ψηφιοποιείται και τείνει να απομακρύνει το γιατρό από τον άνθρωπο/ασθενή. Όπως συνηθίζω να λέω στους φοιτητές μας, να προσπαθούν να γίνουν αυτό που θα ήθελαν οι ίδιοι ως γιατρό του εαυτού και της οικογένειάς τους. Θέλουμε τους φοιτητές μας ευαισθητοποιημένους στα κοινωνικά προβλήματα που επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού, τους θέλουμε μέσα στην Κοινωνία και γι’ αυτό ενθαρρύνουμε και επιβραβεύουμε τις εθελοντικές δράσεις των φοιτητών που τους φέρνουν κοντά στην Κοινωνία και τα προβλήματά της.
Παράλληλα, η Ιατρική Σχολή Κρήτης είναι μέσα στην Κοινωνία με ποικίλους τρόπους όπως ανοίγοντας τους χώρους και τα Εργαστήριά της σε Σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, παρέχοντας δια βίου εκπαίδευση στους επαγγελματίες υγείας, διεξάγοντας εκπαιδευτικά, ερευνητικά και διαγνωστικά προγράμματα που βελτιώνουν τη δημόσια υγεία, αναπτύσσοντας βιοϊατρική καινοτομία για νέες θεραπείες που συμβάλλουν στο προσδόκιμο επιβίωσης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Μα πάνω από όλα, η Ιατρική Σχολή με το προσωπικό της στηρίζουν την καθημερινή περίθαλψη των πολιτών, όχι μόνο στην τριτοβάθμια αλλά και στην πρωτοβάθμια υγείας. Η Ιατρική Σχολή στηρίζει κοινωνικά ιατρεία και ευάλωτες ομάδες, και στήριξε την υγεία του πληθυσμού σε κρίσιμες περιόδους όπως η πανδημία COVID-19 φροντίζοντας όχι μόνο για την παροχή ιατρικών υπηρεσιών αλλά και για τη σωστή ενημέρωση για υγειονομικά ζητήματα.
Και βέβαια με τη διεθνοποίηση και την παρουσία στον παγκόσμιο Ιατρικό Χώρο, η Ιατρική Σχολή διεθνοποιεί και αναδεικνύει την Κοινωνία της Κρήτης μέσω της κινητικότητας φοιτητών και επιστημόνων.
Γιατί αποφασίσατε να γίνετε γιατρός;
Η Ιατρική ήταν αρχικά για μένα μία επιλογή που κάλυπτε τα ενδιαφέροντα και τις επιδόσεις μου. Ωστόσο, από τα πρώτα χρόνια των σπουδών μου, η Ιατρική έγινε ένας τρόπος ζωής και παρά το ότι έχουν περάσει πάνω από 40 χρόνια από την εισαγωγή μου στην Ιατρική Σχολή δεν έχει υπάρξει ούτε μία στιγμή να έχω μετανιώσει για την επιλογή μου. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η Ιατρική είναι η κορωνίδα των Βιοϊατρικών Επιστημών που συνεχώς εξελίσσεται και μαζί της κι εσύ, αλλά είναι η μοναδική επαφή με το ασθενή/άνθρωπο, η βαθιά εμπειρία του ανθρώπινου πόνου σε όλες του τις εκφράσεις που σε κάνει πιο ευαίσθητο άνθρωπο, η μοναδική ανατροφοδοτική σχέση με ένα γέλιο ή με ένα βλέμμα, η έλλειψη ρουτίνας αφού ο κάθε άνθρωπος είναι μια διαφορετική οντότητα ακόμα κι αν έχει ένα κοινό νόσημα, η ανθρώπινη επαφή στη λήψη του ιστορικού και την εξέταση κατά την οποία ο ασθενής σου εμπιστεύεται την ίδια του τη ζωή όπως σε κανέναν άλλο, διεγείροντας έτσι αισθήματα ευθύνης, κατανόησης, αλληλεγγύης, προσφοράς, αγάπης. Μέσα από την Ιατρική εξελίσσεσαι ο ίδιος ως άνθρωπος, μαλακώνεις, εκτιμάς την αξία της κάθε μιας ανθρώπινης ζωής αφού γι’ αυτήν παλεύεις. Και τώρα να ξεκινούσα, πάλι Ιατρική θα σπούδαζα.
«Οι συνάδελφοι που με τις πράξεις τους μας εκθέτουν»
Υπάρχουν συνάδελφοί σας που αισθάνεστε ότι με τον τρόπο που κινούνται και λειτουργούν, εκθέτουν τον κλάδο και σας δημιουργούν αμηχανία;
Η πλειοψηφία των συναδέλφων μου εργάζεται με ήθος, αφοσίωση και ανιδιοτέλεια. Όπως σε κάθε επαγγελματικό χώρο, ωστόσο, έτσι και στην Ιατρική, υπάρχουν παρεκκλίσεις, ευτυχώς σπάνια. Οι παρεκκλίσεις αυτές σίγουρα μας εκθέτουν και δημιουργούν αμηχανία, ειδικά προς την Κοινωνία, λόγω του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα του Ιατρικού λειτουργήματος και των προσδοκιών που προκύπτουν από αυτό. Οι παρεκκλίσεις πρέπει να τιμωρούνται νομικά και πειθαρχικά και να συζητιούνται στην Ακαδημαϊκή Κοινότητα. Το κυριότερο βέβαια είναι να ενισχύουμε και να εμπλουτίζουμε το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα με θέματα βιοηθικής και δεοντολογίας, και να καλλιεργούμε ένα περιβάλλον ακεραιότητας, σεβασμού και ηθικής ώστε να προλαμβάνονται συμπεριφορές που παρεκκλίνουν από το νόμιμο και το ηθικό.
Είναι κλειστό λόμπι η Ιατρική;
-Πολλοί πιστεύουν ότι η Ακαδημαϊκή Κοινότητα είναι ουσιαστικά ένα κλειστό λόμπι, στο οποίο για να επιβιώσεις και να ξεχωρίσεις ,δεν αρκούν οι γνώσεις.
Πρέπει να κάνεις δημόσιες σχέσεις ,να μάθεις να ελίσσεσαι, να έχεις καλές σχέσεις με τους καθηγητές που θα κρίνουν το μέλλον σου και να είσαι έτοιμος να αποδεχθείς την πιθανότητα ότι έχασες μια θέση που την άξιζες, γιατί την πήρε κάποιος άλλος με λιγότερα προσόντα, αλλά με καλύτερες διασυνδέσεις.
Τι τους απαντάτε;
Αντιθέτως θα έλεγα, η Ακαδημαϊκή Κοινότητα λειτουργεί μέσα σε πλαίσιο διαρκούς αξιολόγησης με ανοιχτές διαδικασίες. Η γνώση και το επιστημονικό έργο είναι οι βασικοί πυλώνες μιας επιτυχημένης ακαδημαϊκής πορείας και τα μέλη ΔΕΠ κρίνονται και εξελίσσονται με ανοιχτές διαδικασίες τόσο για τη μονιμοποίησή τους (που δεν είναι αυτονόητη), όσο και για κάθε βαθμίδα εξέλιξής τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τη νομοθεσία, το εκλεκτορικό σώμα που κρίνει τα μέλη ΔΕΠ απαρτίζεται κατά το ήμισυ από επιστήμονες διαφορετικών Πανεπιστημίων από αυτό που το μέλος ΔΕΠ ανήκει η διεκδικεί θέση, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ακεραιότητα της διαδικασίας. Φυσικά, οι συνεργασίες και η ικανότητα να επικοινωνείς το έργο σου είναι σημαντικές δεξιότητες, εφόσον καταλήγουν σε δημοσιευμένο έργο, και με τίποτε δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιδιοτελείς σχέσεις που αποσκοπούν σε ευκολότερη ανέλιξη. Η Ακαδημαϊκή πορεία δεν είναι εύκολη, είναι μια διαρκής προσπάθεια που απαιτεί ανανεωμένη γνώση και δεξιότητες, δημοσιευμένο έργο σε επιστημονικά περιοδικά, αναγνωρισιμότητα και αποδοχή του έργου στη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα με βάση τις αναφορές από άλλους επιστήμονες, εκπαιδευτική ικανότητα, ήθος και αφοσίωση. Και όλα αυτά αντικειμενικοποιούνται με κριτήρια που θέτει η νομοθεσία αλλά και η κάθε Ακαδημαϊκή Κοινότητα με βάση το προφίλ και τις προσδοκίες της. Η αξιοκρατία και η προσπάθεια να γινόμαστε καλύτεροι αποτελούν βασικές αρχές για την Ιατρική Κρήτης και πρόσφατα αναθεωρήσαμε και δημοσιεύσαμε τα Ακαδημαϊκά Κριτήρια για την επιλογή και την εξέλιξη των Μελών μας.
-Τι θα λέγατε στους φοιτητές που ενδιαφέρονται να σπουδάσουν ιατρική;
Να μη διστάσουν, αλλά να είναι προετοιμασμένοι για πολλή και απαιτητική δουλειά, αφοσίωση, αυταπάρνηση, ευθύνη. Η Ιατρική εξελίσσεται συνεχώς και πρέπει να εξελίσσεσαι και ο ίδιος, χρειάζεται συνεχές διάβασμα και εκπαίδευση. Η Ιατρική όμως είναι ένα ταξίδι αγάπης και προσφοράς προς τον άνθρωπο και βελτίωσης του εαυτού, και σου ανταποδίδει ηθικά κάθε στιγμή που έχεις αφιερώσει σε αυτή. Το αίσθημα του να σώσεις μια ανθρώπινη ζωή δεν ανταλλάσσεται με τίποτα. Και βέβαια, θα συμβούλευα, αν αποφασίσουν να σπουδάσουν Ιατρική, να επιλέξουν την Ιατρική Κρήτης.