Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου σήμερα, Τρίτη 4 Φεβρουαρίου, και η νόσος συνεχίζει να αποτελεί σημαντικό παράγοντα θνησιμότητας στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα σχόλια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που συνοδεύουν τα στατιστικά δεδομένα της νόσου για τη χώρα μας.
Αν και υπάρχουν ζητήματα συλλογής στοιχείων, σε απόλυτους αριθμούς το 2019 ένας στους 4 θανάτους στην Ελλάδα σχετιζόταν με τον καρκίνο (31.000 από τους 125.000 θανάτους).
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), οι καθημερινές συνήθειες που επιδρούν ως παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση καρκίνου, στη χώρα μας είναι:
Κάπνισμα: Το 34,6% των περιπτώσεων καρκίνου σχετίζεται με τη χρήση καπνού.
Αλκοόλ: Το 5,5% σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ.
Παχυσαρκία: Το 6,9% σχετίζεται με την παχυσαρκία.
UV ακτινοβολία: Το 38,4% των περιστατικών μελανώματος σχετίζεται με την έκθεση στην UV ακτινοβολία.
Επαγγελματικοί κίνδυνοι: 4,2% συνδέεται με επαγγελματικούς κινδύνους.
Οι συχνότεροι τύποι καρκίνου στην Ελλάδα
Ο καρκίνος του πνεύμονα έχει το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας (25,1%) και είναι ο πιο συχνός, ενώ αντιστοιχεί στο 14,8% των νέων περιστατικών.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ακολουθεί, με ποσοστό θνησιμότητας 10,3% και 10,9% επί των νέων περιστατικών.
Άλλοι συχνοί τύποι καρκίνου περιλαμβάνουν τον καρκίνο του μαστού (11,5% νέα περιστατικά), της ουροδόχου κύστης (8,6%), και του προστάτη (9,6%).
Ο καρκίνος του στομάχου και του παγκρέατος έχουν μικρότερα ποσοστά επίπτωσης αλλά σημαντική θνησιμότητα.
Πιο συγκεκριμένα, το 2019 ο καρκίνος του πνεύμονα ήταν η κύρια αιτία θανάτου από οποιονδήποτε τύπο καρκίνου στην Ελλάδα και ευθυνόταν για περίπου 59 θανάτους ανά 100.000 άτομα.
Ο καρκίνος του πνεύμονα ευθύνεται για το 5,7 % του συνόλου των θανάτων και εξακολουθεί να αποτελεί συνολικά την τρίτη αιτία θανάτου, μετά τις καρδιακές και τις εγκεφαλοαγγειακές νόσους, σύμφωνα με δεδομένα του 2022 της Εθνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ).
Η κατάσταση αυτή μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τον υψηλό επιπολασμό του καπνίσματος στον ελληνικό πληθυσμό, καθώς σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ο ένας στους τέσσερις έλληνες ενηλίκους καπνίζει.
Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελούσε ήδη την κυριότερη αιτία θνησιμότητας από καρκίνο το 2011, στοιχείο που υποδεικνύει ότι δεν είχαν θεσπιστεί ούτε μέτρα, ούτε και νεότερη νομοθεσία για τη μείωση του καπνίσματος στη χώρα μας.
Πρόσβαση καρκινοπαθών στα φάρμακα
Σύμφωνα με την ΕΕ και τον ΟΑΣΑ, η πρόσβαση σε νέα αντικαρκινικά φάρμακα στην Ελλάδα είναι βραδύτερη από ό,τι σε άλλες χώρες της ΕΕ.
«Η έγκαιρη πρόσβαση σε νέες θεραπείες για τον καρκίνο και σε φάρμακα ογκολογίας ακριβείας είναι υψίστης σημασίας για τους καρκινοπαθείς, ωστόσο στην Ελλάδα πρέπει συχνά να περιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα προκειμένου να λάβουν προσφάτως εγκεκριμένα για αποζημίωση και καινοτόμα φάρμακα», αναφέρουν οι συγγραφείς της έκθεσης.
Το 2017 ο χρόνος διάθεσης ογκολογικών φαρμάκων στην αγορά της Ελλάδας υπερέβη τον μέσο όρο της ΕΕ και η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε με την πάροδο του χρόνου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 2021 ο διάμεσος χρόνος από τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας έως την ένταξη νέων ογκολογικών φαρμάκων στον κατάλογο αποζημιούμενων φαρμάκων ήταν περίπου 28 μήνες, όταν ο μέσος χρόνος μεταξύ της χορήγησης άδειας κυκλοφορίας και της πρώτης πρόσβασης στις 28 χώρες της ΕΕ ήταν σχεδόν ο μισός.
Ταχύτερη πρόσβαση σε φάρμακα είχαν οι ασθενείς στη Γερμανία (17 ημέρες), στο Ηνωμένο Βασίλειο (22 ημέρες) και στην Αυστρία (31 ημέρες).
Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν επίσης πρόβλημα όσον αφορά τα ογκολογικά φάρμακα ακριβείας για τα οποία απαιτούνται εξετάσεις βιοδεικτών.
Οι εξετάσεις αυτές είτε δεν είναι διαθέσιμες είτε δεν αποζημιώνονται στην Ελλάδα, αναφέρουν οι ειδικοί.
Κατά συνέπεια, στους ασθενείς συνταγογραφούνται πολύ δαπανηρές και πολύπλοκες νέες θεραπείες ακριβείας χωρίς να είναι γνωστό αν θα είναι επωφελείς γι’ αυτούς, ενώ η χώρα δαπανά χρήματα για θεραπείες οι οποίες ενδέχεται να μην ενδείκνυνται για τους ασθενείς που τις λαμβάνουν.
Ωστόσο, πρόσφατα ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης δήλωσε ότι σύντομα οι βιοδείκτες θα αποζημιώνονται και στη χώρα μας.
Παράλληλα, η πρόσβαση στην φροντίδα του καρκίνου στην Ελλάδα περιορίζεται από διάφορους παράγοντες, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
Σε αυτούς περιλαμβάνονται η συρρίκνωση του δημόσιου συστήματος υγείας μετά από διαδοχικές δημοσιονομικές περικοπές λόγω των μέτρων λιτότητας, η απουσία εθνικής στρατηγικής για τον καρκίνο και εθνικού μητρώου καρκίνου, η έλλειψη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού και τα κενά όσον αφορά την ιατρική εκπαίδευση στην ογκολογία.
Οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής και οι καθυστερήσεις ωθούν τους ασθενείς να απευθυνθούν στον ιδιωτικό τομέα αναλαμβάνοντας μόνοι τους τα έξοδα της θεραπείας.
Προγράμματα πρόληψης του καρκίνου
Η Πολιτεία, αντιλαμβανόμενη την μεγάλη ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης, υλοποιεί προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου στο πλαίσιο του Προγράμματος Δοξιάδη και μέσω κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τοποθέτηση για το θέμα της πρόληψης του καρκίνου έκανε, χθες, Δευτέρα, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Ειρήνη Αγαπηδάκη στο 9ο Ετήσιο Συνέδριο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου.
«Η Πρόληψη και η Δημόσια Υγεία είναι ζητήματα που μας αφορούν όλους και ξεπερνούν κομματικές γραμμές. Το 2025 θα είναι το έτος μετασχηματισμού της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, διαμορφώνοντας ένα σύστημα που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες», υπογράμμισε η κα Αγαπηδάκη, τονίζοντας ότι «κανείς δεν μπορεί να κάνει πολιτικές με επίκεντρο τον άνθρωπο χωρίς τον άνθρωπο. Έχει σημασία να είμαστε μαζί με τους πολίτες, να χαράσσουμε αυτές τις πολιτικές μαζί από περιοχή σε περιοχή μέσα στη χώρα, σε διαφορετικούς πληθυσμούς, ακόμα και στην ίδια περιοχή».
Παράλληλα, η αναπληρώτρια Υπουργός σημείωσε ότι για πρώτη φορά η Ελλάδα διαθέτει οργανωμένο σύστημα πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου, μέσω του Εθνικού Προγράμματος ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ, ενώ αναφέρθηκε σε μια σειρά αλλαγών που προχωρά το υπουργείο Υγείας, όπως είναι η αποζηµίωση των βιοδεικτών για τον καρκίνο, η οποία αναμένεται σύντομα να γίνει πράξη.
«Παρά ταύτα μένουν ακόμη πολλά να γίνουν, με σημαντικότερο την κάλυψη όλης της χώρας με Ογκολογικές Κλινικές, ώστε το 50% των καρκινοπαθών που μετακινείται σήμερα σε άλλο νομό για να λάβει την απαραίτητη θεραπεία να μετακινούνται οι ελάχιστοι αναγκαίοι. Επίσης πρέπει να δοθεί τέλος στην απίστευτη ταλαιπωρία αναμονής των ασθενών στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ για την προμήθεια των απαραίτητων σκευασμάτων. Επιπλέον, η πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες αποτελεί αυτονόητο δικαίωμα των συνανθρώπων μας που πάσχουν χωρίς να υποβάλλονται σε χρονοβόρες και κοστοβόρες διαδικασίες. Τέλος η πολιτεία οφείλει να αποζημιώνει και τις προληπτικές επεμβάσεις για τον καρκίνο του μαστού τις οποίες σήμερα θεωρεί αισθητικής φύσεως», αναφέρει ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος σε ανακοίνωσή του.