Ανησυχία για την πορεία της πανδημίας του κοροναϊού εγείρει η διασπορά μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2 ανά τον κόσμο -και ειδικά η απειλή της νοτιοαφρικανικής μετάλλαξης, η οποία φέρεται να προβληματίζει περισσότερο τους επιστήμονες.
Ποια εμβόλια είναι αποτελεσματικά έναντι ποιων μεταλλάξεων και πόσο; Και πώς «μεταφράζεται» αυτό ως προς την ανοσία της αγέλης και το μέλλον;
Η βρετανική εφημερίδα The Guardian προχωρά σε μία «ακτινογραφία» των όσων γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για την αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων εμβολίων έναντι των μεταλλάξεων του κοροναϊού.
Εμβόλιο AstraZeneca και νοτιοαφρικανική μετάλλαξη
Ως προς το εμβόλιο της AstraZeneca -το οποίο αποτελεί πυλώνα της εμβολιαστικής εκστρατείας του Ηνωμένου Βασιλείου και είναι παράλληλα ζωτικής σημασίας παγκοσμίως- νέα μελέτη έχει καταδείξει πως δεν προστατεύει τα άτομα που έχουν μολυνθεί από τη νοτιοαφρικανική μετάλλαξη από ήπια έως μέτρια λοίμωξη της Covid-19.
Ωστόσο, θεωρείται ότι εξακολουθεί να προστατεύει από βαριάς μορφής λοίμωξη, νοσηλεία και θάνατο, σύμφωνα με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του νοτιοαφρικανικού πανεπιστημίου Βιτβάτερσραντ που διενήργησαν από κοινού τη σχετική μελέτη.
Η συγκεκριμένη μελέτη διενεργήθηκε σε δείγμα άνω των 2.000 ατόμων με μέσο όρο ηλικίας τα 31 έτη· η σχετική νεαρή ηλικία των συμμετεχόντων συνεπάγεται ότι διέτρεχαν και σχετικά μικρότερο κίνδυνο, κατ’ επέκταση οι επιστήμονες δεν μπορούν ακόμη να είναι απόλυτα βέβαιοι ότι παραμένει η προστασία έναντι βαριάς νόσησης, -αλλά πιστεύουν ότι είναι πιθανό.
Τα άλλα εμβόλια προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία;
Δεν είναι δυνατή αυτή τη στιγμή η πραγματοποίηση συγκρίσεων, καθώς δεν διαθέτουμε λεπτομερή δεδομένα -η προαναφερθείσα μελέτη θα δημοσιευτεί στο σύνολό της τις επόμενες ημέρες.
Ωστόσο, δοκιμές άλλων εμβολίων σε κοινότητες που έχουν επηρεαστεί από τη διασπορά του νοτιοαφρικανικού μεταλλαγμένου στελέχους δείχνουν ότι κανένα από αυτά δεν είναι τόσο αποτελεσματικό όσο και κατά του αρχικού στελέχους του κοροναϊού.
Στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα από τις δοκιμές δύο εμβολίων, οι οποίες έλαβαν χώρα στη Νότια Αφρική, καταδεικνύουν σημαντική μείωση της αποτελεσματικότητάς τους έναντι της παραλλαγής.
Το εμβόλιο της Novavax είχε 89% αποτελεσματικότητα σε κλινικές δοκιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά 60% στη Νότια Αφρική -όπου το 92% των περιπτώσεων προκλήθηκε από την παραλλαγή.
Το εμβόλιο της Janssen, που κατασκευάστηκε από θυγατρική της Johnson & Johnson, παρουσίασε 72% αποτελεσματικότητα στις ΗΠΑ, αλλά 57% στη Νότια Αφρική. Και τα δύο εμβόλια, ωστόσο, εξακολουθούσαν να προστατεύουν από σοβαρή νόσηση, νοσηλεία και θάνατο.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες Pfizer/BioNTech και Moderna, οι οποίες διεξήγαγαν κλινικές δοκιμές μεγάλης κλίμακας με εντυπωσιακό βαθμό αποτελεσματικότητας πριν εμφανιστούν οι μεταλλάξεις, τώρα πιστεύουν ότι η παραλλαγή της Νότιας Αφρικής θα τη μειώσει.
Επί του παρόντος έχουν πραγματοποιήσει μόνο εργαστηριακές μελέτες, αλλά βάσει αυτών αναφέρουν ότι το εμβόλιο μπορεί να αποδώσει λιγότερο αποτελεσματικά έναντι της μετάλλαξης, αλλά σε τι βαθμό δεν γνωρίζουμε ακόμη.
«Καλύτερα τα νέα» για τη βρετανική μετάλλαξη
Πιο ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα μικρής κλίμακας μελέτης που έχει διενεργηθεί για τη βρετανική μετάλλαξη από την επιστημονική ομάδα των Οξφόρδης/AstraZeneca.
Στη σχετική προδημοσίευση της μελέτης, η οποία δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομοτίμους, αναφέρουν ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου μειώθηκε από 84% κατά μέσο όρο ναντι του αρχικού ιού σε 75% έναντι της βρετανικής μετάλλαξης (παραλλαγή του Κεντ).
Ερευνητές από το Ινστιτούτο Θεραπευτικής Ανοσολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων του Κέμπριτζ, με επικεφαλής τον καθηγητή Ravi Gupta, διαπίστωσαν ότι το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech προστατεύει επιτυχώς από την παραλλαγή του Κεντ, B117.
«Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech είναι πιθανό να προσφέρει ανάλογη προστασία έναντι του B117, όπως και έναντι του προηγούμενου στελέχους του Sars-CoV-2» αναφέρει ο ίδιος.
«Παρόλο που εντοπίσαμε μία μείωση της ικανότητας των αντισωμάτων να εξουδετερώνουν τον ιό, δεδομένου του αριθμού των αντισωμάτων που παράγονται μετά τον εμβολιασμό, το γεγονός αυτό θα πρέπει να έχει μόνο έναν σχετικά μέτριο αντίκτυπο και οι άνθρωποι θα πρέπει να παραμένουν προστατευμένοι» συμπληρώνει.
Επισημαίνεται, όμως, πως άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών χρειάστηκαν μία δεύτερη δόση τρεις εβδομάδες αργότερα ώστε να επιτύχουν επαρκή απόκριση αντισωμάτων.
Τι σημαίνει αυτό για την ανοσία της αγέλης;
Υπό το φως των νέων δεδομένων, οι ερευνητές αναφέρουν πως θα πρέπει να υπάρξει μία μεταστροφή στον τρόπο σκέψης.
Δεν έχουν υπάρξει επαρκή δεδομένα σχετικά με το εάν οποιοδήποτε από τα εμβόλια εμποδίζει τη μετάδοση από το ένα άτομο στο άλλο, ωστόσο, κατά τον Guardian, κυβερνήσεις και πολίτες ελπίζουν φυσικά ότι ο εμβολιασμός θα επιφέρει την ανοσία της αγέλης, έτσι ώστε ακόμη και όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί θα μπορούν να είναι ασφαλείς και η ζωή θα μπορέσει να επανέλθει στην προ κοροναϊού κανονικότητα.
Ο καθηγητής Shabir Madhi του Πανεπιστημίου του Βιτβάτερσραντ, επικεφαλής ερευνητής της τελευταίας μελέτης σχετικά με το νοτιοαφρικανικό στέλεχος, εκτιμά, όμως, ότι θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το στόχο έναντι της πανδημίας, με ζητούμενο πλέον την αποφυγή νοσηλείας και θανάτου και να πάψουμε να θεωρούμε ότι ο ιός θα εξαφανιστεί.
«Αυτά τα ευρήματα αναθεωρούν τη σκέψη για το πώς να προσεγγίσουμε τον πανδημικό ιό και μετατοπίζουν το κέντρο προσοχής από τον στόχο της ανοσίας της αγέλης προς την προστασία έναντι σοβαρής λοίμωξης» επισημαίνει.