Ο Σεπτέμβριος είναι ο παγκόσμιος μήνας της νόσου Αλτσχάιμερ και η πρόεδρος του
Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας για τη νόσο Alzheimer και την Υγιή Γήρανση «ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ» κυρία Iωάννα Κορτσιδάκη απαντά σε σχετικά ερωτήματα:
Η εταιρεία “Αλληλεγγύη”, προσφέρει τα τελευταία 14 χρόνια αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες της στο Ηράκλειο
Ερ.: Τι είναι άνοια;
Απ.: Ο όρος άνοια αναφέρεται σε ένα «σύνδρομο» το οποίο αποτελεί μια συλλογή από συμπτώματα και ενδείξεις. Η άνοια είναι το σύνδρομο κατά το οποίο τα άτομα αντιμετωπίζουν προβλήματα μνήμης καθώς και προβλήματα σε άλλους τομείς, οι οποίοι ελέγχονται από τον εγκέφαλο, όπως ο λόγος, η προσοχή κλπ. Το σύνδρομο της άνοιας έχει πολλές αιτίες αλλά η πλέον συχνότερη (σε ποσοστό 60%-70%) είναι η νόσος Alzheimer.
Ερ.: Ποια είναι τα συμπτώματα της άνοιας;
Απ.: Τα συχνότερα συμπτώματα της άνοιας είναι τα εξής:
- εξασθένηση της μνήμης
- προβλήματα προσανατολισμού
- δυσκολία σε ορισμένες απλές δραστηριότητες (ντύσιμο, τηλεφωνήματα)
- διαταραχές της σκέψης και του λόγου
- διαταραχές της συμπεριφοράς, και αλλαγή στοιχείων του χαρακτήρα π.χ. ανησυχία και επιθετικότητα.
Ερ.: Η άνοια είναι κληρονομική;
Απ.: Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε σήμερα, η μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων άνοιας τύπου Aλτσχάιμερ δεν είναι κληρονομικής μορφής. Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν κάποια γονίδια τα οποία σχετίζονται με τη νόσο. Ωστόσο, η ύπαρξή τους δεν συνεπάγεται εμφάνιση της νόσου, απλώς αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισής της. Σε έναν περιορισμένο αριθμό οικογενειών, όπου η εμφάνιση της νόσου Alzheimer εντοπίζεται σε νεαρές ηλικίες, έχει βρεθεί μια γενετική μεταλλαγή, η οποία και ευθύνεται για την ασθένεια.
Ερ.: H άνοια παρουσιάζεται και σε άτομα νε;oτερης ηλικίας;
Απ.: Η άνοια εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Υπάρχει ωστόσο μια μικρή ομάδα ασθενών που εμφανίζουν συμπτώματα άνοιας πριν από την ηλικία των 60 ετών.
Ερ.: Θεραπεύεται η άνοια;
Απ.: Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει δυνατότητα να σταματήσουμε την εξέλιξη της ασθένειας, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες οι οποίες επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου και ελέγχουν τα συμπτώματά της.
Ερ.: Γιατί έχει σημασία η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας;
Απ.: Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας έχει σημασία γιατί:
- Αν και δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την άνοια, υπάρχουν σήμερα φάρμακα στη διάθεσή μας που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νοητικής έκπτωσης (παροδικά).
- Υπάρχουν επίσης φάρμακα που μπορούν να ελέγξουν σε σημαντικό βαθμό τα ψυχιατρικά συμπτώματα της νόσου.
Η νόσος επηρεάζει όχι μόνο τον ασθενή, αλλά και το ευρύτερο οικογενειακό του περιβάλλον. Οι ασθενείς με νόσο Alzheimer δημιουργούν συχνά με τη συμπεριφορά τους στους περιθάλποντες τους (άμεσο οικογενειακό περιβάλλον) ποικίλα συναισθήματα που δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμα.
Οι παραπάνω πληροφορίες είναι απλώς ενδεικτικές και προέρχονται από τη σχετική βιβλιογραφία. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι υποκαθιστούν τις πληροφορίες που μπορεί να σας παρέχει ο γιατρός σας, ο οποίος είναι ο καταλληλότερος για να σας ενημερώσει σχετικά με τη νόσο, αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπισή της.
Ερ.: Ποιοι είναι οι κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες για τη νόσο Αλτσχάιμερ; Υπάρχει πρόληψη;
Απ.: Οι ακριβείς αιτίες της νόσου Alzheimer δεν είναι γνωστές. Οι κυριότεροι, μη τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου είναι η αύξηση της ηλικίας και η γενετική προδιάθεση. Τελευταία πολλαπλασιάζονται αλματωδώς οι επιστημονικές ενδείξεις που συνδέουν τους γνωστούς αγγειακούς παράγοντες κινδύνου (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερχοληστερολαιμία, παχυσαρκία, κάπνισμα) και με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ο έλεγχος των παραγόντων αυτών είναι ευεργετικός τόσο για τον εγκέφαλο όσο και για το καρδιαγγειακό σύστημα. Επιπλέον, η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκηση καθώς και η συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες φαίνεται ότι προστατεύουν από την άνοια. Άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου, με απαιτητικά επαγγέλματα που ασκούν συστηματικά το μυαλό τους, εμφανίζουν νόσο Αλτσχάιμερ σε μεγαλύτερη ηλικία και σε ηπιότερη μορφή σε σχέση με άτομα που κρατούν το μυαλό τους σε αδράνεια. Δραστηριότητες όπως το διάβασμα, τα πνευματικά παιχνίδια (χαρτιά, σκάκι) ή ακόμη και πιο απλές δραστηριότητες όπως η λύση σταυρολέξων, μπορούν να κρατήσουν ζωντανές τις νοητικές λειτουργίες των ηλικιωμένων και να βοηθήσουν στη διατήρηση της μνήμης τους.
Ερ.: Είναι η νόσος Αλτσχάιμερ κληρονομική;
Απ.: Γενετικοί παράγοντες δύναται να έχουν καθοριστικό ρόλο και να επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου. Στη σπάνια «οικογενή» μορφή της νόσου Αλτσχάιμερ (1-2% του συνόλου των πασχόντων) υπάρχουν 3 γονίδια που μεταφέρονται από τους γονείς στα παιδιά, με πιθανότητα 50% και προκαλούν νόσηση σε πολύ νεαρή ηλικία (50, 40 ή και 30 ετών). Γενετικοί προδιαθεσικοί παράγοντες επηρεάζουν σε πολύ μικρότερο βαθμό τη συχνή «σποραδική» μορφή της νόσου η οποία εμφανίζεται σε ηλικία άνω των 65 ετών και από την οποία πάσχει το 98% των ατόμων με άνοια. Ωστόσο, στην παρούσα χρονική στιγμή, οι γενετικοί αυτοί παράγοντες δεν είναι ούτε πλήρως γνωστοί ούτε τροποποιήσιμοι. Συνολικά, αν και μικρός, ο κίνδυνος νόσησης των πρώτου βαθμού συγγενών των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ είναι 3-4 φορές μεγαλύτερος από τα άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό.
Ερ.: Είναι η νόσος Αλτσχάιμερ θανατηφόρος;
Απ.: Η φυσική πορεία της νόσου Αλτσχάιμερ οδηγεί τελικά στον θάνατο. Η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχικά περιορίζεται σε δομές που σχετίζονται με τη μνήμη και τις νοητικές λειτουργίες γενικότερα. Στη συνέχεια, όμως, επεκτείνεται σταθερά σε ευρύτερες περιοχές του εγκεφάλου επηρεάζοντας σταδιακά όλες τις λειτουργίες και τα συστήματα του σώματος. Η προσωπικότητα αποδιοργανώνεται και στο τελικό στάδιο της νόσου το άτομο είναι κλινήρες, άλαλο και τελικά καταλήγει συνηθέστερα από λοιμώξεις.
Ερ.: Είναι δυνατή η ακριβής διάγνωση της νόσου Αλτσχάιμερ;
Απ.: Στα ειδικά Ιατρεία Μνήμης, η νόσος Αλτσχάιμερ διαγιγνώσκεται με ακρίβεια έως και 95%. Αρχικά γίνεται κλινική, νευρολογική και ψυχιατρική εκτίμηση και ανάλογα συστήνεται ο παρακλινικός έλεγχος (αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις, απεικόνιση του εγκεφάλου, προσδιορισμός ειδικών πρωτεϊνών στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, γενετικός έλεγχος) και οι εξειδικευμένες νευροψυχολογικές δοκιμασίες (τεστ μνήμης και των άλλων νοητικών λειτουργιών).
Οι νευροψυχολογικές δοκιμασίες βοηθούν στη διάγνωση και στην παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου όπως και στην αξιολόγηση των φαρμακευτικών ή άλλου είδους παρεμβάσεων.
Ερ.: Υπάρχει θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ;
Απάντηση: Για πληροφορίες σχετικά με το θέμα, συμβουλευθείτε το γιατρό σας.
Ερ.: Υπάρχουν μη φαρμακευτικές θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ;
Απ.: Τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως χρησιμοποιούνται μη φαρμακευτικές θεραπείες, οι οποίες απευθύνονται κατά κύριο λόγο στους ασθενείς που βρίσκονται στο αρχικό ή μέσο στάδιο της νόσου και εφαρμόζονται σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή. Κοινός στόχος των μη φαρμακευτικών θεραπειών είναι η κινητοποίηση του ασθενούς, η ενίσχυση της αυτονομίας και της καθημερινής λειτουργικότητάς του και η βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο του ίδιου όσο και της οικογένειάς του. Ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικανότητες και ανάγκες του ασθενούς, προτείνεται η συμμετοχή του σε προγράμματα:
- Νοητικής ενδυνάμωσης
- Λογοθεραπείας
- Εργοθεραπείας
- Θεραπείας τέχνης
- Σωματικής άσκησης
Όλα τα παραπάνω αναφερόμενα προγράμματα λειτουργούν στα κατά περιοχές κέντρα ημέρας της ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ.
Τα τελευταία χρόνια, πολλά προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης γίνονται με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Υπάρχουν πλέον αρκετές εφαρμογές με ασκήσεις για την εξάσκηση όλων των νοητικών λειτουργιών, στις οποίες μπορούμε να έχουμε πρόσβαση μέσω του υπολογιστή μας, του tablet μας ή του έξυπνου κινητού μας. Οι ασκήσεις αυτές έχουν τη μορφή παιχνιδιών κάνοντας τη νοητική άσκηση πιο ενδιαφέρουσα και διαδραστική.
Ερ.: Ποια είναι τα συμπεριφορικά και ψυχολογικά συμπτώματα στην άνοια;
Απ.: Όλα τα άτομα με άνοια εμφανίζουν ένα ή περισσότερα τέτοια συμπτώματα κατά τη διάρκεια της πορείας της νόσου, συνήθως στα πιο προχωρημένα στάδια. Παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις και υψηλό ποσοστό υποτροπών. Ανταποκρίνονται σε μη φαρμακευτικούς χειρισμούς αλλά κυρίως σε φαρμακευτική θεραπεία σε συνεννόηση με τον θεράποντα γιατρό.
Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:
- επιθετικότητα
- κατάθλιψη
- απάθεια
- αυξημένη κινητική δραστηριότητα, άσκοπη περιπλάνηση
- παραλήρημα και ψευδαισθήσεις
- άρση αναστολών και ακατάλληλες συμπεριφορές
- διαταραχές ύπνου (αϋπνία, υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας)
Τα συμπτώματα αυτά επιβαρύνουν τους φροντιστές και προκαλούν έκπτωση στην ποιότητα ζωής των πασχόντων και των οικογενειών τους. Επιπλέον συντελούν δραματικά στην ιδρυματοποίηση των ατόμων με άνοια και επομένως αυξάνουν σημαντικά το κόστος φροντίδας.
Τα προβλήματα μνήμης είναι αναμενόμενα στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας και δεν εξελίσσονται απαραίτητα σε νόσο Αλτσχάιμερ. Πολλοί ηλικιωμένοι βιώνουν δυσκολίες στο να ανακαλέσουν συγκεκριμένες πληροφορίες, όταν όμως τους δοθεί αρκετός χρόνος τελικά τα καταφέρνουν. Το να ανησυχεί κανείς για τη μνήμη του συχνά επιδεινώνει την κατάσταση. Σήμερα, έχουμε στη διάθεσή μας νέες και αποτελεσματικές μεθόδους που αυξάνουν σημαντικά τις δυνατότητες ελέγχου και ακριβούς διάγνωσης των διαταραχών μνήμης.
Μήπως έχετε αρχίσει να ξεχνάτε;
- Ξεχνάτε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων;
- Συναντάτε δυσκολία στο να εκφραστείτε; Ψάχνετε να βρείτε τις κατάλληλες λέξεις;
- Χάνετε τα προσωπικά σας αντικείμενα (γυαλιά, χάπια, κλειδιά);
- Αντιμετωπίζετε δυσκολία στο να κάνετε πράγματα που παλαιότερα σας φαίνονταν πολύ εύκολα, π.χ. να μαγειρέψετε, να οδηγήσετε, να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας;
- Ξεχνάτε τα πρόσφατα γεγονότα, παρόλο που θυμάστε πολύ καλά τα παλαιότερα;
- Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε στο χώρο;
- Χάνετε το δρόμο σας σε περιοχές που γνωρίζετε καλά;
- Ξεχνάτε τα ραντεβού και τις υποχρεώσεις σας;
- Ξεχνάτε γενικά πολύ περισσότερο απ’ ότι στο παρελθόν;
Εάν αντιμετωπίζετε κάποιες από τις παραπάνω δυσκολίες και ανησυχείτε για την εξέλιξή τους, απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό γιατρό!
Ερ.: Πού μπορούμε να απευθυνθούμε στο Ηράκλειο για πληροφορίες, ενημέρωση;
Απ.: Στο Ηράκλειο, όπως και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας οι ενδιαφερόμενοι πολίτες μπορούν να απευθύνονται στις κατά τόπους Εταιρείες Νόσου Αλτσχάιμερ οι οποίες είναι μέλη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αλτσχάιμερ.
Στην πόλη μας η Εταιρεία ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ, για τη νόσο Αλτσχάιμερ και την Υγιή Γήρανση προσφέρει τα τελευταία 14 χρόνια αφιλοκερδώς υπηρεσίες ενημέρωσης, εκπαίδευσης, ευαισθητοποίησης των ενδιαφερόμενων συμπολιτών μας με ολοκληρωμένα προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης, ψυχολογικής υποστήριξης αλλά και προγράμματα πρόληψης και προώθησης της ενεργού και υγιούς γήρανσης.
Σε όλα τα κέντρα της ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ εξειδικευμένοι επαγγελματίες υγείας προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να καλείτε στα παρακάτω τηλέφωνα (ώρες γραφείου): ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΡΤΣΙΔΑΚΗ Πρόεδρος Δ.Σ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ τηλ. 6974192595, Γραμματεία ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ τηλ. 6947816155.