Οι τεχνητές χρωστικές ουσίες έχουν μπει στο μικροσκόπιο. Ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, υπουργός Υγείας της κυβέρνησης Τραμπ, έχει υποστηρίξει ότι οι τεχνητές χρωστικές συντελούν στην εμφάνιση πολλών κοινών προβλημάτων υγείας, ιδίως στα παιδιά.
Νωρίτερα αυτό τον μήνα, δήλωσε στα στελέχη των μεγαλύτερων εταιρειών τροφίμων της χώρας ότι σκοπεύει να καταργήσει πλήρως τη χρήση τους στα τρόφιμα μέχρι το τέλος της θητείας του.
Σε ολόκληρη τη χώρα, οι νομοθέτες σε Πολιτείες από το Κονέκτικατ ως τη Γιούτα έχουν φέρει προς ψήφιση νομοσχέδια με στόχο τον περιορισμό των τεχνητών χρωστικών στα σουπερμάρκετ και στα σχολεία ή απαιτώντας την εφαρμογή προειδοποιητικής σήμανσης. Στη Δυτική Βιρτζίνια ο κυβερνήτης ετοιμάζεται να υπογράψει ένα νομοσχέδιο που θα απαγορεύσει επτά χρωστικές στα τρόφιμα που πωλούνται εντός της Πολιτείας.
Η απαγόρευσή τους δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Η «Wall Street Journal» ανέλυσε τα στοιχεία μιας ομοσπονδιακής βάσης δεδομένων όπου περιγράφονται αναλυτικά τα συστατικά των ποτών και τροφίμων και διαπίστωσε ότι πάνω από ένα στα δέκα προϊόντα περιέχουν τουλάχιστον μία τεχνητή χρωστική ουσία. Στα τρόφιμα που περιέχουν χρωστικές σε ποσοστό άνω του 40% χρησιμοποιούνται τουλάχιστον τρεις – σε αυτά συμπεριλαμβάνονται δημοφιλή σνακ όπως τα Pop-Tarts και τα Doritos.
Οι εταιρείες χρησιμοποιούν τεχνητές χρωστικές εδώ και δεκαετίες για να δώσουν στα τρόφιμα πιο έντονο χρώμα ή για να επαναφέρουν το χρώμα που χάνεται κατά την επεξεργασία τους ή με το πέρασμα του χρόνου. Οι χρωστικές χρησιμοποιούνται για να δώσουν ζωηρό χρώμα στις καραμέλες και στο γλάσο για κέικ, αλλά περιέχονται και σε λιγότερο προφανή τρόφιμα, όπως οι έτοιμες ζύμες και τα ντρέσινγκ για σαλάτες.
Τι λέει ο FDA
Ο FDA έχει δηλώσει ότι οι εγκεκριμένες χρωστικές είναι ασφαλείς όταν χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τις προδιαγραφές του. Εχει αναφέρει επίσης ότι η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν χρωστικές δεν προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες στην πλειονότητα των παιδιών, αν και υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που συνδέουν τις χρωστικές με υπερκινητικότητα και άλλα προβλήματα σε κάποιες περιπτώσεις.
Οι επτά χρωστικές που βρίσκονται συχνότερα στα τρόφιμα σήμερα είναι οι Yellow 5 (E102) και 6 (E110), Red 3 (E127) και 40 (E129), η Green 3 (E143) και Blue 1 (E133) και 2 (E132). Από αυτά, το πρόσθετο E129 συναντάται στο μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων, που ανέρχονται συνολικά σε 39.000.
Η «Wall Street Journal» ανέλυσε τα στοιχεία μιας βάσης δεδομένων του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας που περιέχει πληροφορίες για τα συστατικά περισσότερων από 450.000 προϊόντων. Η βάση δεδομένων, που περιλαμβάνει πληροφορίες που παρείχαν οικειοθελώς οι ίδιες οι εταιρείες τροφίμων ή εταιρείες στατιστικών ερευνών, δίνει την πιο πλήρη εικόνα των συστατικών που υπάρχουν στα ράφια των αμερικανικών σουπερμάρκετ, παρόλο που τα στοιχεία δεν είναι πάντα ενημερωμένα ή ενημερώνονται καθυστερημένα.
Από όλες τις συνθετικές χρωστικές ουσίες, το κόκκινο χρώμα E127 έχει τραβήξει περισσότερο την προσοχή. Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες απαγόρευσαν τη χρήση της συγκεκριμένης ουσίας στα τρόφιμα βάσει μελετών που τη συνδέουν με την εμφάνιση καρκίνου σε ζώα, παρόλο που ο FDA δήλωσε ότι δεν έχει τις ίδιες επιπτώσεις στους ανθρώπους.
Ως τις αρχές του 2027, οι εταιρείες τροφίμων θα πρέπει να έχουν σταματήσει πλήρως τη χρήση της χρωστικής αυτής στα αμερικανικά προϊόντα. Οι οργανώσεις καταναλωτών ζητούν εδώ και χρόνια την απαγόρευση και άλλων χρωστικών. Η Paulaur, μια εταιρεία που προμηθεύει εργοστάσια αρτοποιίας-ζαχαροπλαστικής με τρούφες και άλλα είδη για το γαρνίρισμα γλυκών, χρειάστηκε ενάμιση χρόνο για να ολοκληρώσει τη διαδικασία αντικατάστασης του E127 σε κάποια από τα προϊόντα της με ένα μείγμα φυσικών και εναλλακτικών τεχνητών χρωστικών.
Σκαθάρια και παντζάρια
Δεν ήταν εύκολο να πετύχουμε το ίδιο έντονο ροζ και μοβ χρώμα χρησιμοποιώντας φυσικές χρωστικές, εξηγεί η Λέσλι Μόρα, που εργάζεται στο τμήμα έρευνας και ανάπτυξης της Paulaur. Ενα κοινό υποκατάστατο για το κόκκινο E127 είναι η καρμίνη ή κοχενίλη, μια χρωστική που εξάγεται από σκαθάρια, αλλά η Paulaur δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει γιατί στα εργοστάσιά της παράγονται και προϊόντα κόσερ.
Αντ’ αυτής η εταιρεία χρησιμοποίησε κυρίως χυμό παντζαριού και μοβ γλυκοπατάτες. Ο κολοσσός των σνακ Kellanova, που παράγει τα Pop-Tarts και το μπέικον φυτικής προέλευσης, ανέφερε ότι έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες για να συμμορφωθεί με τους νέους κανόνες. Η PepsiCo, που παράγει τα Doritos, ανέφερε ότι οι αμερικανοί καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάλογα προϊόντα της εμπορικής ετικέτας Simply, στα οποία χρησιμοποιούνται φυσικά χρώματα.
Τα περισσότερα νέα προϊόντα που βγαίνουν στην αγορά σήμερα περιέχουν φυσικές και όχι συνθετικές χρωστικές, σύμφωνα με τον Πολ Μάνινγκ, CEO της Sensient Technologies, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής χρωστικών στον κόσμο. Ομως, σε πολλά τρόφιμα με εδραιωμένη θέση στην αμερικανική αγορά χρησιμοποιούνται ακόμα τεχνητές χρωστικές, γιατί συχνά είναι δύσκολο και κοστίζει ακριβά να πετύχεις το ίδιο χρώμα με φυσικά συστατικά, εξηγεί.
Οι χρωστικές που προστίθενται στα τρόφιμα δεν επηρεάζουν τη γεύση τους, όμως επηρεάζουν τη γευστική εντύπωση των καταναλωτών, λένε στελέχη της βιομηχανίας τροφίμων. Τα συνθετικά χρώματα ελέγχονται πιο στενά από τον FDA και μπορούν να παραχθούν μαζικά με σταθερή ποιότητα. Εχουν επίσης μεγάλη διάρκεια ζωής. Αντίθετα, οι χρωστικές φυσικής προέλευσης συχνά είναι ευαίσθητες στη θερμότητα, στο φως και στις αλλαγές της οξύτητας.
Επειδή οι σύνθετες εφοδιαστικές αλυσίδες τους επηρεάζονται εύκολα από την ξηρασία και άλλα γεγονότα, οι φυσικές χρωστικές έχουν σχεδόν δεκαπλάσιο κόστος για τους κατασκευαστές σε σύγκριση με τις τεχνητές, λέει ο Μάνινγκ. «Δεν είναι ότι έχουμε 70 εκατομμύρια κιλά χυμό παντζαριού να κάθονται στις αποθήκες μας» λέει ο Μάνινγκ. «Αν ήταν εύκολο, οι εταιρείες θα το είχαν κάνει ήδη αυτό».
Σπιρουλίνα και τσάι μάτσα
Οι εταιρείες τροφίμων ξεκίνησαν πρόσφατα να χρησιμοποιούν εκχύλισμα του φυτού Clitoria ternatea και του φυκιού σπιρουλίνα για να δημιουργήσουν μπλε χρώματα, και χλωροφύλλη ή τσάι μάτσα για τα πράσινα. Το κόκκινο λάχανο δίνει μια γκάμα μοβ χρωστικών, αλλά ενδέχεται να προσδώσει μια ελαφρά ιδιάζουσα επίγευση που χρειάζεται να καλυφθεί κάπως. Το αννάτο χρησιμοποιείται αρκετά, αλλά οι αποχρώσεις του κόκκινου, του πορτοκαλί και του κίτρινου που δίνει ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με την προέλευση των σπόρων από τους οποίους εξάγεται.
Η Kellanova, γνωστή στο παρελθόν ως Kellogg, κατήργησε τη χρήση των E129 και Ε133 στις μπάρες δημητριακών Nutri-Grain με μύρτιλλο και τα αντικατέστησε με χρωστικές από χυμούς λαχανικών. Από το 2020 η Unilever παράγει στις ΗΠΑ τα προϊόντα Popsicle με χρώματα φυσικής προέλευσης. Στα Firecracker Popsicles η εταιρεία αντικατέστησε τις τεχνητές χρωστικές με εκχύλισμα σπιρουλίνας, ελαιορητίνη κουρκουμά και χυμό λαχανικών.
Πηγή: Ανάλυση που πραγματοποίησε η «WSJ» στα στοιχεία της βάσης δεδομένων Global Branded Food Products Database του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας (ποσοστό προϊόντων που περιέχουν τεχνητές χρωστικές ουσίες, μη αναμενόμενα προϊόντα με τεχνητές χρωστικές, συνηθέστερες τεχνητές χρωστικές στη βάση δεδομένων, ενημερωμένοι κατάλογοι συστατικών).
Πηγή: tovima.gr