Δικαιολογημένη χαρακτηρίζει την ανησυχία και την διστακτικότητα αρκετών ανθρώπων αναφορικά με τα εμβόλια του κοροναϊού, καθώς κυκλοφόρησαν γρήγορα και υπό ασφυκτικές πιέσεις της επιστημονικής και πολιτικής κοινότητας, ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λιονής ο οποίος μιλά στην “Π” για το θέμα που απασχολεί το σύνολο των πολιτών.
Ο καθηγητής τονίζει ότι απαιτείται πλήρης ενημέρωση του κόσμου, γραπτά και προφορικά, για τις ενδεχόμενες ήπιες αλλά και τις πιο σοβαρές και σπάνιες παρενέργειες των εμβολίων, ενώ μιλά και για τον ρόλο του προσωπικού γιατρού του κάθε πολίτη. Τέλος αναφέρεται και στη σύγχυση που έχει προκαλέσει η χορήγηση του εμβολίου της AstraZeneca σε ηλικιακές ομάδες που διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα. Η συζήτηση με τον κ. Λιονή έχει ως εξής:
Ερωτ.: Σε όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα γίνονται μαζικοί εμβολιασμοί για τον κοροναϊό, όμως υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που φοβούνται να κάνουν το εμβόλιο. Τι θα θέλατε να τους πείτε;
Απαντ.: Είναι φυσικό να υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι οι οποίοι εκφράζουν ανησυχίες ή και διστακτικότητα στη διενέργεια του εμβολίου για τον κοροναϊό. Είναι εμβόλια που γρήγορα εισήλθαν στην κυκλοφορία υπό ασφυκτικές πιέσεις της επιστημονικής και πολιτικής κοινότητας, με κάποια από αυτά να χρησιμοποιούν καινούργια τεχνολογία. Είναι πρώτη φορά που διενεργείται σε τόση μεγάλη πληθυσμιακή έκταση ένας εμβολιασμός σε μια πανδημία με τόσους πολλούς θανάτους, και με μια τόσο μεγάλη συζήτηση και με διαφορετικές προσεγγίσεις που διεξάγεται στα μέσα ενημέρωσης αλλά και στη βιβλιογραφία. Παράλληλα όμως υπάρχει για πρώτη φορά τόσο μεγάλο ενδιαφέρον για την υγεία, γεγονός που θα πρέπει να αξιοποιηθεί κατάλληλα από την επιστημονική και πολιτική κοινότητα.
Ερωτ.: Τι σας ρωτάει ο κόσμος που επικοινωνεί μαζί σας αναφορικά με τον εμβολιασμό;
Απαντ.: Είναι αλήθεια ότι μου τηλεφωνούν πολλά πρόσωπα, και όχι μόνο αυτά στα οποία έδωσα το προσωπικό μου τηλέφωνο στη διάρκεια της ενημέρωσης μετά τον εμβολιασμό στα εμβολιαστικά κέντρα του ΠΑΓΝΗ και της Ιατρικής Σχολής. Λαμβάνω και αρκετά τηλεφωνήματα από ανθρώπους που δε τους συνάντησα αλλά πληροφορήθηκαν το τηλέφωνό μου από φιλικά ή συγγενικά τους πρόσωπα. Αυτή η επιθυμία για ενημέρωση αλλά και για μια προσωπική και φιλική επικοινωνία υποδηλώνει ανάγκες που τόσο το πρόγραμμα αυτό καθεαυτό του εμβολιασμού όσο και το σύστημα υγείας θα πρέπει να λάβει υπόψη. Οσον αφορά τις ερωτήσεις, αυτές αφορούν συνήθως τα βιωμένα συμπτώματα είτε λόγω της έντασής τους ή για τη διάρκειά τους. Πολλά τηλεφωνήματα τις τελευταίες ημέρες είναι απόρροια του φόβου που προκύπτει από τη συσχέτιση των συμπτωμάτων με τις σοβαρές παρενέργειες του εμβολιασμού που είδαν το φως της δημοσιότητας στην Κρήτη. Ένα σημαντικό μέρος των τηλεφωνημάτων, ιδιαίτερα τις τελευταίες μέρες, αφορά την επιλογή του εμβολίου ή την ολοκλήρωση του εμβολιασμού, αντανάκλαση της ανησυχίας τους μετά τις δημοσιεύσεις των περιπτώσεων των θρομβώσεων μετά από εμβολιασμό.
Ερωτ.: Υπάρχουν “καλά” και “κακά” εμβόλια για την covid 19;
Απαντ.: Δεν υπάρχουν καλά και κακά εμβόλια. Υπάρχουν εμβόλια με παραδοσιακή τεχνολογία και με καινούργια τεχνολογία, που χρησιμοποιείται για πρώτη φορά σε μαζικό εμβολιασμό. Όλα τα εμβόλια με βάση τις δημοσιευμένες μελέτες έχουν αξιολογηθεί ως αποτελεσματικά από διεθνείς οργανισμούς και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Η αποτελεσματικότητά τους όμως ποικίλλει τόσο όσον αφορά την ανάπτυξη της ανοσίας μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού, καθώς και όσον αφορά τις ήπιες, μέτριες ή σοβαρές παρενέργειές τους.
Ερωτ.: Ποια συμπτώματα-παρενέργειεςπρέπει να ανησυχήσουν κάποιον μετά τον εμβολιασμό του και είναι απαραίτητο να απευθυνθεί σε γιατρό και ποια όχι;
Απαντ.: Όλοι οι εμβολιαζόμενοι πρέπει να ενημερώνονται γραπτά και προφορικά για τις ήπιες και μέτριες παρενέργειες του εμβολιασμού, αλλά και για τις πολύ σπάνιες και σοβαρές. Η ενημέρωση θα πρέπει να περιλαμβάνει τα συμπτώματα που έχει ανακοινώσει το Ευρωπαϊκό Γραφείο των Φαρμάκων, καθώς επίσης να ενημερώνονται και για την πιθανότητα εμφάνισης των επιπλοκών που αντιστοιχούν στην ηλικιακή ομάδα και το φύλο του εμβολιαζόμενου. Ακόμη θα πρέπει να ενημερώνονται για τη χρήση της κίτρινης κάρτας που αποτελεί υποχρέωση του υγειονομικού που εμβολιάζει και δικαίωμα του εμβολιαζόμενου. Ο εμβολιαζόμενος θα πρέπει να γνωρίζει ποια είναι εκείνα τα συμπτώματα που θα πρέπει να τον ανησυχήσουν, σε ποια τηλεφωνική πηγή θα πρέπει να προστρέξει ζητώντας πληροφορία αλλά και πότε να αναζητήσει ιατρικές υπηρεσίες.
Ερωτ.: Μπορεί κάποιος στη δεύτερη δόσηνα εμβολιαστεί με διαφορετικό σκεύασμα;
Απαντ.: Προς το παρόν δεν συζητείται η μίξη διαφορετικών εμβολίων. Όμως διενεργούνται μελέτες σε διάφορες χώρες και υπάρχουν πρόδρομες ανακοινώσεις για την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες του συνδυασμού των εμβολίων. Η ολοκλήρωση του ίδιου εμβολιαστικού σχήματος συνιστάται από όλες τις ρυθμιστικές και υγειονομικές επιτροπές των κρατών και βασίζεται στην πολύ χαμηλή συχνότητα των σοβαρών επιπλοκών που συσχετίζονται με την πρώτη δόση.
Ερωτ.: Η Εθνική Επιτροπή εμβολιασμών δεν άλλαξε την οδηγία για τις ηλικιακές ομάδες στο AstraZeneca. Με βάση τα επιστημονικά δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, ποια είναι η δική σας άποψη;
Απαντ.: Δεν συνηθίζω να σχολιάζω αποφάσεις θεσμικών επιτροπών που λαμβάνονται κάτω από την ανάλυση των πληθυσμιακών δεδομένων, αλλά και παραμέτρων που αφορούν την εθνική στρατηγική και την πολιτική του εμβολιασμού. Οι αποφάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών εξετάζουν την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού στο σύνολο του πληθυσμού και σαφέστατα ο ρόλος του προσωπικού γιατρού, που ενημερώνει τον πολίτη για τον εμβολιασμό, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του μαζί με τις θέσεις της Επιτροπής και τα προσωπικά δεδομένα, τον κίνδυνο, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες του εμβολιαζόμενου προσώπου.
Αυτό όμως που αξίζει να επισημανθεί είναι η σύγχυση που προκλήθηκε από τις αποφάσεις άλλων Ευρωπαϊκών Επιτροπών να μη διενεργούν ένα συγκεκριμένο εμβόλιο σε άτομα κάτω από τα 50 έτη που επέτεινε την αβεβαίοτητα και τη σύγχυση, ενώ δημιούργησε την αίσθηση διαφορετικής αντιμετώπισης Ευρωπαίων πολιτών.
Ερωτ.: Το γεγονός ότι υπάρχει καταιγισμός πληροφόρησης από συναδέλφους σας επιστήμονες στα ΜΜΕ για τα εμβόλια βοηθάει ή μπερδεύει περισσότερο τον κόσμο;
Απαντ.: Δεν είμαι αντίθετος στο διάλογο ούτε και στον πλουραλισμό των απόψεων. Ο στόχος όμως είναι η διαμόρφωση ενός πολίτη που θα μπορεί να διαβάζει την πληροφορία από τις κατάλληλες πηγές, να την αποτιμά κριτικά, να εξετάζει την συνάφεια που έχει με την υγεία του και τέλος να παίρνει τηδική του απόφαση με τη συνηγορία ή την προτροπή του προσωπικού του γιατρού. Αυτό το εφόδιο ή την ικανότητα που πρέπει να έχει ο πολίτης ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το ονομάζει εγγραμματοσύνη. Αυτή η εγγραμματοσύνη επομένως πρέπει να είναι ένας βασικός στόχος του συστήματος εκπαίδευσης, και οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με τις κατάλληλες δεξιότητες για να μπορούν να την εκτιμούν στον επισκέπτη τους και μαζί με την ανάγνωση της αντίληψης του κινδύνου που αυτός έχει, να τον συμβουλεύουν κατάλληλα. Αυτή την ώριμη ανταλλαγή απόψεων με γλώσσα απλή και προτρεπτική μεταξύ ασθενούς και ιατρού χρειάζεται το σύστημα υγείας σε αυτή την περίοδο της κρίσης.