Ελπίδες για έγκαιρη διάγνωση της νόσου Πάρκινσον δίνει μια πρωτοποριακή μέθοδος, που αναπτύχθηκε στο Ισραήλ. Eρευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, σε συνεργασία με τρία μεγάλα ισραηλινά ιατρικά κέντρα, ανέπτυξαν την καινοτόμο τεχνική, που μπορεί να ανιχνεύσει δείκτες της νόσου Πάρκινσον έως και 20 χρόνια πριν την εμφάνιση των πρώτων κινητικών συμπτωμάτων.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο Frontiers in Molecular Neuroscience. Στην έρευνα πρωτοστάτησε μια ομάδα από τη Σχολή Νευροβιολογίας, Βιοχημείας και Βιοφυσικής του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ, τη Σχολή Νευροεπιστημών Sagol και τη Σχολή Ιατρικών Επιστημών και Επιστημών Υγείας, με επικεφαλής τον καθηγητή Uri Ashery και τον υποψήφιο διδάκτορα Ofir Sade. Η μελέτη περιελάμβανε ευρεία συνεργασία με κορυφαίους νευρολόγους και ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων ειδικών από τα Ιατρικά Κέντρα Tel Aviv Sourasky (Ichilov), Sheba και Meir.
Η νόσος Πάρκινσον χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση συσσωματώσεων της πρωτεΐνης α-συνουκλεΐνης, οι οποίες αρχίζουν να σχηματίζονται περίπου 15 χρόνια πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Μέχρι να εμφανιστούν τα πρώτα κινητικά συμπτώματα, η διαδικασία εκφυλισμού των νευρικών κυττάρων έχει ήδη ξεκινήσει χρόνια πριν. «Τα κύτταρα αρχίζουν να πεθαίνουν 5-10 χρόνια πριν από τη διάγνωση που γίνεται με τα σημερινά εργαλεία», δήλωσε ο δρ. Ofir Sade. Η καινοτόμος προσέγγιση προσφέρει ελπίδες για θεραπεία ή ακόμη και πρόληψη μιας νόσου, η οποία επί του παρόντος είναι ανίατη και πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, καθιστώντας την έγκαιρη διάγνωση ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της ασθένειας, τόσο από τους ίδιους τους ασθενείς, όσο και από τους φροντιστές τους. «Αν μπορέσουμε να προλάβουμε τη διαδικασία συσσώρευσης όταν κάποιος είναι στα 30, 40 ή 50 του χρόνια, ίσως μπορέσουμε να αποτρέψουμε την περαιτέρω συσσώρευση πρωτεϊνών και τη βλάβη των νευρικών κυττάρων».
Η νέα μέθοδος βασίζεται σε έναν ισχυρό συνδυασμό μικροσκοπίας πολύ υψηλής ανάλυσης και υπολογιστικής ανάλυσης, επιτρέποντας στους επιστήμονες να ανιχνεύουν και να χαρτογραφούν τις πρωτεϊνικές συσσωματώσεις στα κύτταρα. Η μελέτη εξέτασε βιοψίες δέρματος από άτομα τόσο με, όσο και χωρίς τη νόσο Πάρκινσον, που ελήφθησαν από τα τρία συμμετέχοντα ισραηλινά ιατρικά κέντρα. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη νεοαναπτυχθείσα τεχνική απεικόνισης υπερ-ανάλυσης για να μελετήσουν αυτά τα δείγματα, χαρτογραφώντας τις συσσωματώσεις της α-συνουκλεΐνης και αναλύοντας τη μοριακή κατανομή τους. «Όπως αναμενόταν, είδαμε περισσότερες συσσωματώσεις πρωτεΐνης σε άτομα με Πάρκινσον σε σύγκριση με εκείνα χωρίς τη νόσο», εξήγησε ο δρ. Sade. «Ανακαλύψαμε επίσης βλάβη των νευρικών κυττάρων σε περιοχές του δέρματος όπου βρέθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις της παθολογικής πρωτεΐνης».
Αυτά τα πολλά υποσχόμενα πρώιμα αποτελέσματα ώθησαν τους ερευνητές να επεκτείνουν τη μελέτη τους, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Michael J. Fox Foundation for Parkinson’s Research. Η επόμενη φάση θα περιλαμβάνει την ανάλυση ενός μεγαλύτερου μεγέθους δείγματος, με στόχο να εντοπιστεί το ακριβές σημείο κατά το οποίο οι συσσωματώσεις πρωτεϊνών μεταπίπτουν από φυσιολογικές σε παθολογικές. Παράλληλα με την επέκταση της έρευνας, η ομάδα θα συνεργαστεί με τον καθηγητή Lior Wolf από τη Σχολή Πληροφορικής του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ για την ανάπτυξη ενός αλγορίθμου μηχανικής μάθησης. Αυτό το εργαλείο θα σχεδιαστεί για να συσχετίζει τα αποτελέσματα κινητικών και γνωστικών δοκιμασιών με τα ευρήματα, προβλέποντας ενδεχομένως την εξέλιξη και τη σοβαρότητα της νόσου. «Στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουμε τη μηχανική μάθηση για να προβλέψουμε ποιος μπορεί να αναπτύξει τη νόσο, ιδίως μεταξύ των ατόμων που έχουν γενετική προδιάθεση», δήλωσε ο καθηγητής Ashery. «Η κύρια εστίασή μας είναι σε άτομα με συγγενείς που πάσχουν από τη νόσο, ιδίως σε εκείνα που φέρουν μεταλλάξεις που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο», πρόσθεσε.
Μια κλινική δοκιμή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη για τη δοκιμή ενός φαρμάκου που θα μπορούσε να αποτρέψει τον σχηματισμό των συσσωματώσεων πρωτεϊνών που ευθύνονται για τη νόσο. Η ελπίδα είναι ότι, στο εγγύς μέλλον, οι γιατροί θα είναι σε θέση να προσφέρουν προληπτικές θεραπείες για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο, ενώ παράλληλα θα παρακολουθούν στενά τα αποτελέσματα αυτών των θεραπειών με τη χρήση προηγμένων τεχνικών μικροσκοπίας.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η τεχνική τους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον και για την ανίχνευση πρώιμων ενδείξεων άλλων νευροεκφυλιστικών νόσων, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ. Αν η εκτίμηση αυτή επιβεβαιωθεί, η ανακάλυψή τους θα λειτουργήσει ως ένα δυνητικά επαναστατικό εργαλείο στον τομέα της έρευνας για τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες, ικανό να εγκαινιάσει μια νέα εποχή έγκαιρης ανίχνευσης και πρόληψης, προσφέροντας ελπίδα σε εκατομμύρια ανθρώπους.