Η 4η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ασθένεια αποτελεί την δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Αξίζει να σημειωθεί ότι πάνω από το ένα τρίτο της εμφάνισης των θανατηφόρων μορφών καρκίνου οφείλονται σε διατροφικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες, όπως το αλκοόλ, το κάπνισμα, η χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας
Ο όρος «καρκίνος» δεν αποδίδεται σε μία και μόνη ασθένεια, αλλά σε μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα στο σώμα μας, τα οποία αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν με έναν αυστηρά ελεγχόμενο τρόπο, τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας μάζας κυττάρων, που ονομάζεται όγκος. Οι όγκοι μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις.
Σε μερικές περιπτώσεις αυτά τα παθολογικά κύτταρα κάνουν μετάσταση, δηλαδή εξαπλώνονται και σε άλλα μέρη του σώματος δημιουργώντας δευτερεύοντες όγκους (μεταστατικούς όγκους) παρόμοιους με αυτούς του αρχικού καρκίνου. Οι περισσότερες μορφές καρκίνου είναι στην ουσία όγκοι εκτός από ορισμένους τύπους καρκίνου όπως η λευχαιμία, των οποίων τα κύτταρα κυκλοφορούν μέσα στο αίμα και κατ΄ επέκταση στα διάφορα όργανα και ιστούς. Υπάρχουν πάνω από 200 διαφορετικά είδη καρκίνου και κάθε είδος αντιμετωπίζεται θεραπευτικά διαφορετικά. Συνήθως προσβάλλει ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, υπάρχουν όμως και μορφές καρκίνου που εμφανίζονται σε νεαρής ηλικίας άτομα, ακόμη και σε παιδιά.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εκτιμάται εφιαλτική και ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου της τάξεως του 77%, μέχρι το 2050.
Περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους αναπτύσσει καρκίνο στη διάρκεια της ζωής του, ανέφερε πρόσφατα η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), και ένας στους εννέα άνδρες και μία στις 12 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Σε κάθε περίπτωση η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη από τη θεραπεία και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, εκτιμάται ότι περίπου το 40% των κρουσμάτων καρκίνου στην ΕΕ μπορούν να προληφθούν.
Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περισσότεροι από το 30% των θανάτων από καρκίνο θα μπορούσαν να αποφευχθούν με την τροποποίηση ή την αποφυγή βασικών κινδύνων που ευθύνονται για νεοπλασματικές ασθένειες, όπως: *κάπνισμα
*παχυσαρκία
*ανθυγιεινή διατροφή, με χαμηλή πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
**έλλειψη σωματικής δραστηριότητας αλκοόλ
*σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις από τους ιούς των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και της ηπατίτιδας Β (HBV)
*ατμοσφαιρική ρύπανση.
Στρατηγικές πρόληψης του καρκίνου
Η αποφυγή έκθεσης στους παράγοντες κινδύνου και η ελαχιστοποίηση της έκθεσης σε επαγγελματικούς κινδύνους.
Ο εμβολιασμός κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και της ηπατίτιδας Β (HBV).
Η μειωμένη έκθεση στο ηλιακό φως.
Τα προγράμματα πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου (προσυμπτωματικός έλεγχος), όπως π.χ. η μαστογραφία, η κατά Παπανικολάου εξέταση τραχηλικού επιχρίσματος, για συγκεκριμένους τύπους νεοπλασιών, η εξέταση PSA στους άνδρες, η ενδοσκόπηση του πεπτικού συστήματος σε άτομα υψηλού κινδύνου ή σε άτομα ηλικίας >45 ετών, όπως επίσης η αξονική θώρακος χαμηλής δόσης χωρίς σκιαγραφικό, η οποία έχει προταθεί ως προληπτικός έλεγχος σε καπνιστές μεγαλύτερους των 50 ετών, αποτελεί ένα προληπτικό έλεγχο για ανίχνευση του καρκίνου του πνεύμονα σε αρχικό στάδιο, κ.ο.κ.
Προτάσεις για την πρόληψη του καρκίνου
Η πρόληψη του καρκίνου αφορά στο να έχουμε ισορροπία στη διατροφή μας και στον τρόπο ζωής μας. Το σημαντικό είναι να κάνουμε την υγιεινή διατροφή και την άσκηση μέρος της καθημερινότητάς μας.
Κάπνισμα
Το κάπνισμα είναι παγκοσμίως η κυριότερη αιτία καρκίνου που μπορεί να αποφύγει κανείς. Ο καπνός μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και κυρίως όταν τον συνδυάζουμε με αλκοόλ. Έρευνες έχουν δείξει ότι το παθητικό κάπνισμα είναι, επίσης, πολύ επικίνδυνο.
Ο καπνός είναι υπεύθυνος για το 90% των καρκίνων του πνεύμονα και παίζει ρόλο, επίσης, στους καρκίνους του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του παγκρέατος, του τραχήλου, των νεφρών και της ουροδόχου κύστης.
Εάν καπνίζετε, το να το κόψετε είναι το σημαντικότερο που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο του καρκίνου. Δεν είναι ποτέ αργά για να το κόψετε, καθώς με το που το πράξετε η υγεία σας θα ωφεληθεί άμεσα.
Ακούστε τα μηνύματα που στέλνει το σώμα σας
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι, όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες για ίαση. Ιδίως στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού, του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του καρκίνου του παχέος εντέρου και του καρκίνου του προστάτη υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις οι οποίες είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές και μπορούν να σώσουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.
Παρατηρήστε τυχόν αλλαγές στο σώμα σας και ενημερώστε τον γιατρό σας αν αντιληφθείτε κάτι ασυνήθιστο. Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία ή την αποφυγή εξάπλωσής του σε άλλα σημεία του σώματος. Ωστόσο, επειδή ο καρκίνος δεν εμφανίζει πάντα συμπτώματα, ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει σχετικά με τις προληπτικές εξετάσεις που υπάρχουν για διάφορους τύπους καρκίνου (τραχήλου, μαστού, παχέος εντέρου, προστάτη κ.ά.).
*Η Αικατερίνη Ανδριανάκη είναι ακτινολόγος