Μπαίνεις με αγωνία στο χειρουργείο για να υποβληθείς σε μια επέμβαση και λίγες ώρες μετά την ολοκλήρωσή της οι γιατροί σού ζητούν να φορέσεις ακουστικά για να ακούσεις Μπαχ.
“Για ποιό λόγο;” ρωτάς με έκπληξη, γιατί σου φαίνεται λίγο αστείο και σου εξηγούν ότι με την κλασική μουσική θα νιώσεις καλύτερα, θα πονάς λιγότερο και θα χρειαστείς λιγότερα αναλγητικά φάρμακα.
Το διαπιστώνεις και ο ίδιος, βλέποντας τον διπλανό ασθενή που επίσης χειρουργήθηκε αλλά δεν άκουσε ούτε μια νότα.
Για τα εντυπωσιακά αποτέλεσματα ερευνητικής μελέτης με την εφαρμογή μουσικοθεραπείας, που υλοποίησε το Τμήμα Νοσηλευτικής του ΤΕΙ Κρήτης στη Χειρουργική Ογκολογική Κλινική του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου και δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο “International Journal of Caring Sciences”, μας μίλησε ο λέκτορας του τμήματος Μιχάλης Ζωγραφάκης Σφακιανάκης.
Στη μελέτη συμμετείχαν 87 ασθενείς οι οποίοι υποβλήθηκαν σε επεμβάσεις του πεπτικού συστήματος.
Οι 45 από αυτούς έκαναν μουσικοθεραπεία, οι 42 όχι.
“Τους ζητήσαμε να ακούσουν για μισή ώρα κλασική ορχηστρική μουσική με ακουστικά λίγες ώρες μετά το χειρουργείο και άλλα 30 λεπτά κάποιες ώρες αργότερα. Με εργαλεία μέτρησης της κλίμακας του πόνου από το 0 έως το 10 (το 10 είναι ο αφόρητος πόνος) διαπιστώσαμε ότι όσοι άκουσαν μουσική πονούσαν αισθητά λιγότερο. Ο πόνος τους από το 4,42 μειώθηκε στο 2,64.
Στους 42 που δεν άκουσαν μουσική, ο πόνος από το 3,98 μειώθηκε με τα αναλγητικά που χορηγούσαμε και στους άλλους ασθενείς στο 3,76. Ουσιαστικά η διαφορά ήταν ελάχιστη” είπε ο κ. Ζωγραφάκης.
Οπως εξήγησε, ειδικά για τους μετεγχειρητικούς ασθενείς έχουν δημοσιευτεί αρκετές κλινικές μελέτες και έχει αποδειχθεί ότι η μουσικοθεραπεία σχετίζεται με την ελάττωση (όχι εξαφάνιση) των επιπέδων του πόνου. Πολύ σημαντικό είναι ότι, λόγω του μειωμένου άλγους των ασθενών, απαιτήθηκαν λιγότερες ποσότητες ισχυρών αναλγητικών φαρμάκων όπως είναι τα οπιοειδή (μορφίνη, πεθιδίνη κ.α.). Αυτά τα φάρμακα έχουν γενικότερη κατασταλτική δράση στον ασθενή και δεν ευνοούν τις συνθήκες για ταχύτερη ανάρρωση και κινητοποίηση του ασθενούς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την έκβαση και τη συνολική ικανοποίηση των ασθενών από τη νοσηλεία τους.
Η στόχευση σήμερα είναι να χορηγούνται όσο το δυνατόν λιγότερες δόσεις οπιοειδών φαρμάκων στον χειρουργημένο ασθενή. Ο στόχος αυτός αποτελεί κεντρικό άξονα στις πρόσφατες κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες για τη διαχείριση του μετεγχειρητικού άλγους που διατύπωσαν από κοινού η Αμερικάνικη Εταιρεία Πόνου σε συνεργασία με την Αμερικάνικη Αναισθησιολογική Εταιρεία το 2016.
Μουσικοθεραπεία και στον ξενώνα της Αρχιεπισκοπής Κρήτης
Ωστόσο αυτή η μελέτη του τμήματος για το θέμα δεν ήταν η μοναδική.
Η μουσικοθεραπεία έχει πρακτική εφαρμογή και στον εξωνοσοκομειακό χώρο. Σε άλλη μελέτη η οποία ανακοινώθηκε σε πανελλήνιο επιστημονικό συνέδριο, όπου χώρος διεξαγωγής της μελέτης ήταν ένας ξενώνας ηλικιωμένων, διερευνήθηκε η ποιότητα εισαγωγής και διατήρησης του ύπνου όταν χρησιμοποιείται μουσικοθεραπεία. Χρησιμοποιήθηκαν ειδικά εργαλεία μέτρησης και αξιολόγησης της ποιότητας του ύπνου και βρέθηκε ότι βελτιώνεται κατά πολύ στην ομάδα με τη μουσικοθεραπεία, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που δεν έτυχαν αυτής της παρέμβασης. Σε αυτήν τη μελέτη, λόγω ηλικίας του πληθυσμού, η μελωδία ήταν από τα εγκώμια της Θεοτόκου.
Σύμφωνα με τον κ. Ζωγραφάκη η δεύτερη μελέτη έγινε στον ξενώνα ηλικιωμένων της Αρχιεπισκοπής Κρήτης στην παραλιακή.
“Ζητήσαμε από 25 άτομα να ακούσουν μουσική με ακουστικά τα εγκώμια) λίγο πριν κοιμηθούν, ενώ άλλοι 25 ένοικοι του ξενώνα που συμμετείχαν στην έρευνα πήγαν στα κρεβάτια τους ως συνήθως, χωρίς να ακούσουν μελωδίες.
Με ειδικά εργαλεία μέτρησης και αξιολόγηση της ποιότητας του ύπνου διαπιστώσαμε ότι οι ηλικιωμένοι που άκουσαν τα εγκώμια κοιμήθηκαν πιο γρήγορα και επιπλέον είχαν καλύτερη ποιότητα και μεγαλύτερη διάρκεια ύπνου από τους άλλους”.
Η θεραπευτική αξία της μουσικής έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά για διάφορες παθήσεις της ομάδας ασθενών και πρέπει να γίνει μια οργανωμένη προσπάθεια για να πάρει τη θέση που της αξίζει στον κλινικό χώρο” τόνισε.
Η θέση της στον ελληνικό χώρο
Σήμερα οι εφαρμογές της μουσικοθεραπείας ολοένα και αυξάνονται και πλέον τις συναντάμε στην καθημερινή κλινική πράξη, ειδικά σε οργανωμένα κέντρα του εξωτερικού. Όμως τελευταία, δειλά – δειλά επεκτείνονται και στον ελληνικό χώρο της υγείας. Στο πεδίο της διαχείρισης του πόνου, η μουσικοθεραπεία είναι μια μη φαρμακευτική μέθοδος. Περιλαμβάνει την κλινική και ερευνητικά τεκμηριωμένη χρήση μουσικών παρεμβάσεων (ακουστικών ερεθισμάτων) για την επίτευξη εξατομικευμένων ή και ομαδικών στόχων. Ως μέθοδος παρέμβασης περιγράφεται στις κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες της διαχείρισης του μετεγχειρητικού πόνου, αλλά και σε άλλες μορφές πόνου, είτε είναι οξύς, είτε χρόνιος.
Είναι αισιόδοξο ότι τελευταία υπάρχουν κινήσεις και δράσεις από εθελοντές μουσικούς, οι οποίοι συχνά είναι και εργαζόμενοι σε χώρους υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, κ.α.). Με τον εθελοντισμό τους έχουν «ζεστάνει» με τις μελωδίες των μουσικών οργάνων τους την «παγωνιά» της ασθένειας και του πόνου όσων νοσηλεύονται.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται ο Ελληνικός Σύλλογος Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών http://www.musictherapy.gr/. Επίσης υπάρχει το διαδικτυακό περιοδικό Approaches, ένα διεπιστημονικό περιοδικό μουσικοθεραπείας http://approaches.gr/el/. Μάλιστα, η 15η Νοεμβρίου κάθε έτους έχει θεσπιστεί ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικοθεραπείας.