Οι υπερτασικοί ασθενείς, οι άνθρωποι που πάσχουν από στεφανιαία νόσο και εκείνοι που έχουν καρδιακή ανεπάρκεια πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού και το κολύμπι, για να μην επιδεινωθεί η κατάσταση της υγείας τους και καταλήξουν στο νοσοκομείο.
Τι πρέπει να γνωρίζουν όταν μπαίνουν στη θάλασσα και πότε πρέπει να απευθύνονται στο γιατρό τους για να τους ρυθμίσει τη φαρμακευτική αγωγή;
Γενικές οδηγίες δίνουν οι γιατροί της Καρδιολογικής Κλινικής του Βενιζελείου, οι οποίες, όπως σημειώνουν, στηρίζονται στην εμπειρία τους, ενώ τεκμηριώνονται και από την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.
Ωστόσο, τονίζουν ότι ο κάθε ασθενής αποτελεί εξατομικευμένη περίπτωση και ο καλύτερος σύμβολός του παραμένει ο θεράπων ιατρός του.
Υπερτασικοί ασθενείς
Οι υπερτασικοί ασθενείς που έχουν ρυθμίσει την πίεση τους επιτρέπεται να κολυμπούν ελεύθερα, λαμβάνοντας μόνο τις αναγκαίες προφυλάξεις που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό. Στην περίπτωση που η πίεση τους παραμένει υψηλή παρά τη φαρμακευτική αγωγή, η απότομη είσοδός τους στη θάλασσα προκαλεί περαιτέρω αύξηση μέσω περιφερικής αγγειοσυστολής.
Γι’ αυτό πρέπει να προχωρούν όρθιοι χωρίς βιασύνη, βρέχοντας πρώτα τα άκρα, τη ράχη και την κοιλιακή χώρα. Έτσι ο οργανισμός προσαρμόζεται καλύτερα στο υγρό στοιχείο και μια πιθανή αύξηση της πίεσης με την είσοδο στη θάλασσα διορθώνεται ευκολότερα.
Υπάρχει και μια άλλη περίπτωση, εκείνη των υπερτασικών ασθενών με χαμηλή πίεση το καλοκαίρι. Σε αυτό συμβάλλουν τα αγγειοδιασταλτικά αντιυπερτασικά φάρμακα που πιθανά λαμβάνουν και η επιπρόσθετη αγγειοδιαστολή από τη ζέστη. Οι ασθενείς αυτοί προτού σκεφτούν τη θάλασσα και το κολύμπι, πρέπει προηγουμένως να επισκέπτονται τον γιατρό τους για ρύθμιση-πιθανή μείωση της φαρμακευτικής τους αγωγής, ώστε η πίεση τους να ανέβει και να σταθεροποιηθεί στη τιμή των 120-130 mmHg.
Στεφανιαίοι ασθενείς
Εάν είναι ασυμπτωματικοί στη συνήθη δραστηριότητα και η καρδιά λειτουργεί ικανοποιητικά σαν αντλία, ακόμη και αν υπάρχει ιστορικό εμφράγματος μυοκαρδίου, εγχείρηση στεφανιαίων αγγείων (bay-pass) ή αγγειοπλαστική (μπαλονάκι), επιτρέπεται κάθε συνήθης δραστηριότητα ή αναψυχή, επομένως και το κολύμπι.
Για να είναι σίγουροι για την ασφάλεια του στεφανιαίου ασθενή, υποβάλλονται σε υπερηχογράφημα καρδιάς για την εκτίμηση της συστολικής λειτουργίας του μυοκαρδίου, σε δοκιμασία κόπωσης ή σε ανάλογη εξέταση ανίχνευσης ισχαιμίας (σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου, δυναμική υπερηχογραφία), στην περίπτωση πού έχει να ελεγχθεί πολύ καιρό από την επέμβασή του ή αναφέρει άτυπα προκάρδια άλγη ή έχει αρρύθμιστους πολλούς από τους παράγοντες κινδύνου.
Η δοκιμασία κόπωσης μας δίνει επίσης την πληροφορία για το μέγεθος της προσπάθειας που μπορεί να καταβάλει ακίνδυνα ο ασθενής. Γενικά η ένταση της άσκησης πρέπει να φθάνει περίπου στο 60%-85% της μέγιστης συχνότητας κατά τη δοκιμασία κόπωσης ή σε συχνότητα τουλάχιστον κατά 10 σφίξεις μικρότερη από τη συχνότητα που προκαλεί στον ασθενή συμπτώματα.
Για παράδειγμα εάν η μέγιστη συχνότητα κατά τη δοκιμασία μιας φυσιολογικής κόπωσης ήταν 140 σφίξεις, η επιτρεπόμενη καρδιακή συχνότητα κυμαίνεται από 85-120 σφίξεις 3-5 φορές την εβδομάδα για 20-60 λεπτά της ώρας.
Εάν ο ασθενής πονάει με τυπική στηθάγχη και μάλιστα σε ηρεμία ή στην ελάχιστη προσπάθεια, τότε πρέπει πρώτα να εισαχθεί στο Νοσοκομείο και να θεραπευθεί, γιατί πάσχει από ασταθή στηθάγχη. Κάθε άλλη δραστηριότητα ή η επίσκεψή του στη θάλασσα είναι επικίνδυνη για τη ζωή του.
Εάν ο ασθενής αναφέρει στηθαγχικό πόνο μετά από μεγάλη προσπάθεια, τότε έχει σταθερή στηθάγχη και δεν κινδυνεύει σημαντικά στη μέτρια καθημερινή του δραστηριότητα, αρκεί να λαμβάνει πιστά τη φαρμακευτική του αγωγή.
Μπορεί να πάει για κολύμπι με συνεσταλμένες δραστηριότητες, κολυμπώντας κοντά στην ακτή, με συντροφιά για ώρα ανάγκης και φυσικά όχι μακροβούτια, ψαροντούφεκο ή θαλάσσια σπορ.
Ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια
Οι ασθενείς της κατηγορίας αυτής έχουν «κουρασμένη» καρδιά και δεν αντέχουν στη μεγάλη προσπάθεια. Το πιο συχνό αίτιο της πάθησής τους είναι ένα παλιό έμφραγμα μυοκαρδίου, ενώ, οι βαλβιδοπάθειες και η αρτηριακή πίεση αποτελούν επίσης συχνά αίτια καρδιακής ανεπάρκειας. Άλλα λιγότερο συχνά αίτια χρόνιας καρδιακής ανεπάρκειας είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, οι μυοκαρδιοπάθειες και οι μυοκαρδίτιδες.
Τα κύρια συμπτώματά τους είναι η δύσπνοια (επειδή το αίμα δεν προωθείται αρκετά από την καρδιά και συσσωρεύεται στους πνεύμονες) και η εύκολη κόπωση (επειδή δεν αρδεύονται ικανοποιητικά με αίμα οι περιφερικοί ιστοί).
Από άποψη σοβαρότητας, η λειτουργική αδυναμία της καρδιάς να αντιμετωπίσει τις ανάγκες αιμάτωσης των περιφερικών ιστών, διακρίνεται σε τέσσερεις κατηγορίες.
Οι δύο πρώτες είναι ήπιες, ενώ οι δύο επόμενες είναι σοβαρές. Συγκεκριμένα, στην 1η κατηγορία δεν έχουμε συμπτώματα (δύσπνοια, εύκολη κόπωση) στη συνηθισμένη δραστηριότητα. Στην 2η κατηγορία, έχουμε συμπτώματα στη συνήθη δραστηριότητα, αλλά οι ασθενείς τα βγάζουν πέρα.
Έχουν δηλαδή μικρό μόνο περιορισμό της φυσικής τους προσπάθειας. Στην 3η κατηγορία έχομε συμπτώματα σε δραστηριότητα ακόμη μικρότερη της συνηθισμένης. Υπάρχει μεγάλος περιορισμός των δραστηριοτήτων. Τουλάχιστον όμως δεν υπάρχουν συμπτώματα σε ηρεμία.
Στην 4η κατηγορία τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Υπάρχουν συμπτώματα ακόμη και στην ηρεμία και μεγάλος περιορισμός της φυσικής δραστηριότητας.
Εύκολα συμπεραίνει κανείς από τα ανωτέρω ότι στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, εκτός του ότι όπως είναι γνωστό μειώνεται το προσδόκιμο επιβίωσης, βλάπτεται και η ποιότητα της ζωής τους.
Στη προκειμένη περίπτωση, τίθεται το ερώτημα εάν οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια μπορούν να πάνε διακοπές και να απολαύσουν τη ζωή το καλοκαίρι. Η απάντηση εξαρτάται από την κατηγορία της καρδιακής τους ανεπάρκειας, στην οποία κατατάσσονται. Στις δύο πρώτες κατηγορίες δεν υπάρχει ουσιαστικός περιορισμός, ενώ όμως στις δυο τελευταίες υπάρχουν βασικοί περιορισμοί.
Πρέπει βέβαια να διαχωρίσομε τις διακοπές, ανάλογα με τις δραστηριότητες στις οποίες επιθυμούμε να επιδοθούμε κατά τη διάρκεια αυτών.
Άλλη έννοια έχουν οι διακοπές με απλή αλλαγή του χώρου διαβίωσης και άλλη όταν συνδυάζονται με έντονη δραστηριότητα π.χ. ορειβασία, κολύμπι. Εννοείται ότι στην 4η κατηγορία καρδιακής ανεπάρκειας δεν επιτρέπονται τέτοιες δραστηριότητες.